“Fitopreparatlar texnologiyasi” fanidan o„quv –uslubiy majmua 44
kuyib kuyilgan xromatografik kolonkasiga joylashtiriladi. Xromotografiya kilish vakti (30-35 minut)
utgach, plastinka xromotografik plastinkasidan olinadi, 5 minut xavoda sungra esa 10 minut kurituvchi
shkafda 120 gradus Sda kuritiladi va unga tarkibida 0,2% mikdorda xloramin T bulgan uch xlorli sirka
kislotasining 25% i eritmasi purkab, yana 120 gradus S da 10 minut kuritiladi. YUrak glikozidlarining
doglari kulrang bulib kurinadi. Doglarni
Rf –i aniklanadi va ajratmadagi xamda «guvox» yurak
glikozidlarining
Rf –ini solishtirib kurib, usimlik ajratmasida kanday glikozidlar borligi tugrisida
xulosa chikariladi.
Maxsulot tarkibidagi yurak glikozidlarini mikdorini aniklash
Maxsulot tarkibida yurak glikozidlarining mikdorini aniklash usullari kup. Ular asosan
titrometrik,
fluorometrik,
polyarografik,
kolorimetrik,
fotoelektrokolorimetrik,
xromato-
spektrofotometrik usullar bulib, yurak glikozidlarni ayrim reaktivlar bilan turgun rang xosil kilish va
boshka xossalariga asoslangan.
YUrak glikozidlarining rang xosil kilish reaksiyalari xam shartli uch guruxga bulinadi: steroid
skeletiga bulgan reaksiyalar, ularning uziga xos – spetsifik dezoksikandlariga va tuyinmagan lakton
xalkalariga bulgan reaksiyalar. Bu reaksiyalarda kullaniladigan reaktivlar turli va juda kup. SHuning
uchun rangli reaksiyalarga asoslangan usullar xam anchagina.
Kupchilik fotoelektrokalorimetrik usullar yurak glikozidlarining pikrat kislota (2,4,6-
trinitrofenol) bilan ishkorlik sharoitida (tuyinmagan lakton xalkaga reaksiya) turgun zargaldok (tuk
sarik) va ksantogidrol bilan kislotalik sharoitda (dezoksikandlarga reaksiya) turgun kizil rang xosil
kilishga asoslangan. Bu xosil bulgan ranglar Buger-Lambert-Ber konuniga buysunadi. SHuning uchun
shu reaksiyalar asosida yaratilgan yurak glikozidlarining usimliklardagi va usimliklar dorivor
preparatlari– fitopreparatlardagi mikdorini aniklash usullari sobik Ittifok xamda kator chet davlatlar
farmakopeyasida (jumladan, Xalkaro Farmakopeyada xam) kabul kilingan.
Spektrofotometrik va xromato-spektrofotometrik usullar usimliklar xamda fitopreparatlar
tarkibidagi sof xoldagi ayrim yurak glikozidlarining mikdorini aniklash uchun kullaniladi.