Forobiv foz1l odamlar t o s h k e n t «o z b e k I s t o n m I l L i y e n s I k L o p e d I y a s i» d a V l a t L m I y n a s h r I y o t I 84(5U)1 a b u n a s r f o r o b I y. F 4 Fozil odam lar shahri

13. 
OSM ON JIS M L A R I H A R A K A T I V A
U L A R N IN G Q AYSI N A R S A G A N IS B A T A N
H A R A K A T Q IL ISH I H A Q ID A SO‘Z
O s m o n jis m la ri o ' s h a ( o ' n t a d a n ) sh u b ila n farq qiladiki, 
u n d a h a m m a d a n o l d i n u n g a t o m o n intilishi m u m k i n b o 'l g a n
t o 'g ' r i h a r a k a t l a r i d a m a q s a d a y o n b o 'l m a y d i . O ' z - o ' z i d a n
t o ' g ' r i d a n - t o ' g ' r i h a r a k a t e ta d ig a n n a rs a b i r ji s m b ilan y u z a g a
kelgan e n g u n im siz va e n g quyidagi o r a z la r g u r u h id a n sanaladi. 
C h u n k i h a r b ir ji s m b i r o r ( m a ' l u m ) y e r d a b o 'l a d i . B u jis m
e g a b o 'l g a n y e r tu r i d a e sa b ir jis m g a a y la n is h z a r u r a ti p a y d o
b o 'l a d i . Bu t u r d a n b ir y erg a e g a b o 'l g a n b ir j i s m b i r b u t u n
b o 'l g a n h o l d a b u t u r n i n g b u t u n l i g i d a n ta s h q a r i c h iq o lm a y d i. 
L e k i n b u n a v l a r n i n g p a r c h a l a r i b o r , b u y e r d a b o ' l g a n
jis m la rn in g h a m parchalari bor. Endi b u jism n i ng p a rc h a la rid a n
28

---

F O Z I L O D A M L A R S H A H R I
h e c h biri u n i n g o 'r i n l a s h g a n e f i n i n g boM aklaridan qaysi birida 
b o l m a s i n , b i r b o s h q a p a r c h a s i b o l i s h i d a n a ' l o e m a s d i r .
A k s i n c h a , b u j i s m n i n g h a r b i r p a r c h a s i u n i о ‘ro b o l g a n
y e r in in g h a r b ir p a r c h a s in i b i r - b i r i n i n g o r t i d a n ega 1 lab olishi 
k e ra k edi. A yni s h a k l d a u b u p a r c h a n i h a r q a n d a y v a q td a
b o ‘lsa h a m e g a lla b olishi b o s h q a b ir v a q td a e g a lla s h id a n a ' l o
e m a s edi. J i s m n i n g h a r b ir q is m i istag an v a q t d a o ‘s h a o ‘rab 
o lg a n b o ‘lak n i e g a lla y o lad i.
S h u n d a y qilib, b u hoi at d o i m i y y u z b e r ib t u r a d i. J i s m n i n g
h a r q a n d a y b i r p a r c h a s i b e l g i l a n g a n y e r n i n g m a ’l u m b i r
p a r c h a s in i is h g ‘ol e t a b o r g a n h a r gal o ‘zin i o ‘ra b o lg a n va 
s h u t a r iq a u d o i m i y b o ‘lib tu ris h i z a r u r d e k b o ‘lib k o ‘rinadi. 
S h u v a q t d a o ‘r in la s h g a n y e r n in g ikki p a r c h a s in i b ir v a q tn in g
o ‘z id a j i s m n i n g b ir p a r c h a s i t a r a f i d a n eg allan ish i im k o n siz d ir. 
C h u n k i o ‘z i n i n g tev a ra g id a g i b o r i m k o n i y a t l a r i n i n g h a m m a
q is m l a r i n i izchil rav ish d a e g a l l a m a s d a n t u r i b , o ‘zi b o r b o 'lg a n
va ( k e la ja k d a ) b o s h q a s i n i n g y o 'n a l i s h i (jis m n in g p a r c h a s i)
o ' z m a k o n i n i t a r k etishi k erak . C h u n k i u n d a b o 'l g a n q is m bu 
v a q t d a u b ila n v aq t j i h a t i d a n a v lo b o 'l o l m a y d i . Bu esa u n g a
d o i m o ( s h u n d a y ) b o 'lis h i k e r a k edi. B o rd iy u a g a r u q ism
u n g a d o i m o te g is h li b o ' l m a g a n e k a n , v a h o l a n k i , u s o n
j i h a t d a n ( v o h i d a n b i - l - a d a d ) u o ' z n a v b a t i d a y a k k a y u -
y a g o n a d ir. Bu e sa s h u n i n g . u c h u n k i , g o h o u u n g a tegishli 
b o 'l a d i , g o h o tegishli b o 'l m a y d i . K e v in u navi o ' z o 'x s h a s h ig a
qaytadi. S o 'n g , s h u n in g d e k , u n d a n bir q a n c h a vaq tg a b o 'lin ad i. 
K e y in Lie h i n c h i o 'x s h a s h i g a q a y ta d i. S h u b ila n b i r q a n c h a
v a q tg a u n d a n b o 's h a y d i , k ey in t o ' r t i n c h i o 'x s h a s h i g a qay tad i. 
S h u t a r i q a u b e n i h o y a b u z a y ld a d a v o m b o 'la v e r a d i.
B u n d a n m a ’lu m b o 'l i s h i c h a , u n i n g d o i r a s i d a h a r a k a tg a
k e l g a n j i s m l a r u
b i l a n o ' r i n a l m a s h i n a d i l a r va u l a r g a
q a y ta d ila r , b u l a r h a m m a s i t e v a r a g id a s a m o b o 'l g a n j i s m l a r
b ila n m u n o s a b a t d a b o 'l a d i l a r . Bu y e r d a n i s b a t d a b o 'l g a n
s o 'z n i n g m a ’nosi s h u k i, a g a r s h u n d a y d e y ilsa , b u s h u n g a
tegishli y o b u s h u n d a y kelib c h i q q a n y o s h u n g a o 'x s h a s h
d e g a n i d i r 1...
1 Q o lg a n q is m i t a r j i m a d a tu s h i r i b q o ld ir ild i.
29

---

A B U N A S R F O R O B I Y
----------------------------------------------------------------