G’. M. Sayfullayev

50-150 sm keladigan piyozli arpa o‘sadi. Uni javdar, xarduma, tak-tak, tog’ arpa deb atashadi. Javdar arpa arpa turkumiga oid ko‘p yillik o‘t bo‘lib, poyasining tubida, (chuqurlikda) 4-5 sm tuproq ostida piyoz hosil qiladi.
Bu tur respublikamiz tabiiy pichanzorlarini hosil qiluvchi o‘simliklardan biridir. Pichan tayyorlash uchun u gullagan vaqtda-may oyining oxiri iyunnmg boshlarida o‘riladi. O`zbekistonda arpa turkumiga oid 7 tur o‘sadi, bulardan 2 tasi don uchun ekiladigan madaniy tur, qolganlari esa yovvoyi turlardir.
O`zbekistonda oilaning tabiiy holda tak-tak, g‘umay, qo‘ng‘irbosh, ajriq, qamish kabi turlari o‘sadi.
O'zbekistonda (Allepp jo‘xorisi) g‘umayni bilmaydigan odam kam topiladi. G'umay jo‘xori turkumiga oid, bo‘yi 50-150 sm keladigan ildizpoyali ko‘p yillik o‘t. U asosan sug‘oriladigan ekinlar orasida, ayniqsa paxtazorlarda ko‘p o‘sadi, hosildorlikka katta zarar keltiradi. O`zbekistonda jo‘xori turkumiga oid 7 ta tur o‘sadi. Bulaming g‘umaydan boshqa 6 tasi madaniy tur bo‘lib, don, ko‘kpoya olish, silos tayyorlash uchun va umuman oziq o‘simlik sifatida ekiladi.
Begona o‘tlardan yana biri chayir ajriqdir. Buni shirin ajriq, chayir deb ham atashadi. Chayir ajriq turkumiga mansub uzun va sershoh ildizpoyali ko‘p yillik o‘t. Gullari panjasimon shoxlangan to‘pgulda joylashgan. Poyonsiz cho‘l va adirlarda joylashgan qorako‘l yaylovlarida o‘sadigan em-hashak o‘simliklardan biri qo‘ng‘irbosh turkumiga mansub o‘simliklardir. Piyozchali qo‘ng‘irbosh bug’doydoshlar oilasining qongirbosh turkumiga mansub, chim hosil qiluvchi ko‘p yillik o‘t. O`zbekistonda qo‘ng‘irbosh turkumiga mansub 26 ta turi o‘sadi. Bulaming hammasi ham chorvachilikda katta ahamiyatga ega bo‘lgan em-hashak
o‘simligidir. Oziq-ovqatning asosiy manbalaridan biri va qadim zamonlardan beri ekilib kelinadigan o‘simlik - bug‘doy, sholi, tariq, makkajo‘xori va oq jo‘xorilar ham bug’doydoshlar oilasiga mansubdir.
Bug’doydoshlar oilasiga asosan bir va ko‘p yillik o‘tlar kiradi. Ulaming poyalari bo‘g‘imlarga ajralgan. Barglari barg qini vayaprog‘idan tashkil topgan. To‘pguli boshoq. Bug’doydoshlar oilasidan faqat 2 ta tur O`zbekiston Respublikasi