Gazlarning nisbiy molekulyar massasini

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
2022, 6 (115)
massasi, g hisobida
Kolbaning qopqoq va karbonat angidrid bilan 
birgalikdagi massasi, g hisobida
Kolbadagi gazning hajmi
Harorat, oC hisobida
Atmosfera bosimi (Pa)
Natijani hisoblash:
Klapeyron 
tenglamasidan 
foydalanib, 
kolbadagi gazning hajmini (Vt) normal sharoitga 
keltiring:
, bundan
Normal sharoitda 1 
l
havoning massasi 1,298 
g, 1 
l
vodorodning massasi 0,089 g ekanligini 
nazarda tutib, kolbadagi havoning massasi g
3 
hamda vodorod massasi g
4
ni hisoblang. 
Bo‘sh kolba massasi:
g5 = g1 - g3
Kolbadagi karbonat angidrid 
massasi:
g6 = g2 - g5
Karbonat angidridning havoga nisbatan D
havo
, 
vodorodga nisbatan D
H2 
zichligini toping:
D
havo = 
g
6
/g
3 
, D
H2 = 
g
6
/g
4
Karbonat angidridning molekulyar massasini 
quyidagi tenglama bo‘yicha hisoblang:
M = 29*D
havo
, M = 2*D
H2
, M = gRT/PV
Vazifa.
1. Karbonat angidridning molekulyar mas-
sasini aniqlang.
2. Karbonat angidridning havoga nisbatan 
Dhavo, vodorodga nisbatan DH2 zichligini toping. 
3. Asbob sxemasini chizing. 
4. Karbonat angidridning molekulyar mas-
sasini tenglama bo‘yicha hisoblang. Xulosalarni 
daftaringizga yozing.
2-tajriba.
 
Kislorodning nisbiy molekulyar 
massasini aniqlash.
Ishning bajarilish tartibi. 
Hajmi oldindan 
o‘lchab olingan silindr bo‘g‘zigacha suv bilan 
to‘ldiriladi.
Quruq probirkaga taxminan 1 sm
3
kaliy per-
manganat solinadi va teshik kichik bir bo‘lak 
paxta bilan berkitiladi. So‘ngra probirkani 
0,001 grammgacha aniqlik bilan texnik kimyoviy 
tarozida tortiladi. Kaliy permanganat probirka 
ichiga bir tekis qilib yoyiladi, probirka og‘zi 
gaz o‘tkazgich nay o‘rnatilgan tiqin bilan zich 
berkitiladi va shtativga o‘rnatiladi. Asbobning 
germetikligi tekshiriladi. Probirkadagi aralashma 
ohistalik bilan qizdiriladi va bir necha daq-
iqadan so‘ng gaz o‘tkazgich nayning uchi suv 
to‘ldirilgan silindr og‘ziga tutiladi. Reaksiya sekin 
borishi lozim. Reaksiya (gaz pufakchalari chiqi-
shi) tamom bo‘lgandan keyin probirka ichiga 
suv so‘rilib ketmasligi uchun probirkadagi tiqin 
chiqarib olinadi
1
. 
Silindrdagi yig‘ilgan gazning hajmi o‘lchanadi. 
Tajriba vaqtida termometr va barometrning 
ko‘rsatgichlari belgilanadi. Probirka xona tem-
peraturasiga qadar sovutilgandan so‘ng uning 
og‘irligi texnik- kimyoviy tarozida tortiladi.
O‘lchov natijalari: 
1. Probirkaning tajribadan oldigi massasi – 
m
1, 
g
2. Probirkaning tajribadan keyingi massasi 
–m
2
, g
3. Temperatura- K
4. Bosim – P, Pa
5. Kislorodning hajmi – Vo
2, 
ml 
Hisoblash va natijalarni qayta ishlash yuqori 
tajribada keltirilgandek davom etadi.
 
Vazifa:
1. Bu tajribani o‘tkazish uchun qanday quril-
malar yig‘amiz.
2. Sodir bo‘layotgan reaksiya tenglamasini 
yozing.
3- tajriba. Havoning nisbiy molekulyar massa-
sini aniqlash.