GəLƏCƏYƏ real yol fəSİL İnformasiya cəMİYYƏTİ

Seçici sistem. İC – də seçkinin avtomatlaşdırrılmasınin reallıqı labüddür. Bu mütləqdir.

Gözlənilən üstünlükləri: İnternet vasitəsilə distant seçki yolu ilə seçicilərin seçkiyə gəlmə faizinin çox olması, kağız bülletenlərdən kənar olmaq, seçici komissiyaların artıq lazım olmaması (say baxımından), seçkiyə xərclənən vəsaitlərə və vaxta qənaət edilməsi və s.

Gözlənilən problemlər: fırıldaq avadanlıqların və proqram təminatının quraşdırılması, verilənlərin emalı zamanı kompüter qurğularında səhvlərin əmələ gəlməsi, informasiyanın toplanması vaxtı falsifikasiyadan kifayət qədər qorunma mexanizmin olmaması, tam şəkildə anonim səsvermənin həyata keçirilməməsi.

Digər tərəfdən isə deməliyik ki, ənənəvi demokratik seçici sistemləri artıq dünənki gün hesab edilir, və onun İC – nin maraqında olan yenilənməyə ehtiuacı var. Bundan başqa elə ölkələr var ki, orada tam 100% şəklində kompüterlərə İnternet qoşulmayıb, və belə olan halda internet – köşkləri vətəndaşlara pullu xidmət edəcəklər, “elektron qutular” isə - ekzotika hesab ediləcək.

Əgər seçki saytlatında və ya regional komissiyalarında seçici identifikasiyanın (autentifikasiyanın) testinə düşürsə, distant səsvermə prosesi sadə olmayacaq, çünki bu zaman sayta daxil olarkən parolu daxil etmək, rəqəmsal imza atmaq, öz fotoşəklini əlavə etmək lazımdır.

Hətta seçicnin fərdi kodu ilə smart – kartı tələb oluna bilər, yəni bunlar hamısı hələ də dünyanın 250 ölkəsi üçün real görünmür. Burada əsas amil “rəqəmsal bərabərsizlik” hökm sürəcək, seçicilərin demək olar ki 50% kompüter texnologiyalarından qat – qat uzaq olmasıdır. Söhbət Afrikanın cəngəlliklərindəki cəmiyyətlərdən getmir, biz elə post Sovet məkanındakı müəyyən ölkə və xalqları nəzərdə tuturuq.

Belə adamlar distant səsvermədən olduqca uzaqdırlar. “Rəqəmsal bərabərsizlik” seçkilərin şəffav və aydın keçirilməsi zamanı seçicilərin konstitusiyon hüquqlarınına tamamilə ziddir, çünki hamı eyni hüquqa malik deyil. 10 nəfər İKT sahəsini gözəl bilənə 15 nəfər piyada adamlar düşücək.

Anoloji problemlər referendum və ictimai sorğular zamanı da baş verə bilər.