163
2.
Allantoyis
embriyonun
sindirim sistemini meydana getiren kese benzeri bir yapıdır.
Oksijen ve karbondioksit değişimi allatoyisin kan damarları aracılığıyla olur. Metabolik
artıklar da allantoyiste toplanır.
3.
Amniyon
embriyoyu kuşatan su dolu bir kesedir. Kese içindeki amniyotik sıvı
embriyoya sulu bir ortam sağlar ve onu şoklardan korumak için bir yastık ödevi görür.
4.
Yumurta sarısı
kesesi yumurta sarısını çevreleyen, embriyonun besin kaynağıdır.
Yumurta sarısı kesesi içindeki kan damarları embriyoya besin taşırlar.
Ekstra
embriyonik zarlara sahip kabuklu yumurta, kuş embriyolarının karada
gelişmesine izin veren önemli bir uyumdur. Kuş yavruları yumurtadan çıktığında,
ekstraembriyonik zarlar kabukla birlikte atılır. Sürüngen yumurtalarının da benzer
özellikleri vardır.
17-8
İçsel Gelişme
Bazı köpekbalıkları ve büyük yılanlar gibi bazı sürüngenlerde döllenme ve gelişme
içseldir. Bununla birlikte, bu hayvanlarda yavru doğrudan anneden besin almaz. Bunun
ye
rine, yavruların besin kaynağı yumurtada depolanan yumurta sarısıdır. Yumurta sarısı
zamanla harcandıkça, embriyolar varlıklarını sürdürebilecekleri bir gelişim evresine erişir
ve ardından doğarlar.
Memelilerde döllenme içseldir ve embriyolar
rahim
ya da
dölyatağı
denilen bir yapı
içinde özel bir şekilde içsel olarak gelişirler. Yavrular nispeten gelişmemiş durumda doğar
ve annenin meme bezlerinde üretilen sütle bir süre beslenirler. Yavrular gelişme
süresince ve doğumdan sonra çok iyi korunurlar ve yüksek bir yüzdesi erginliğe ulaşır.
Böylece, beklendiği gibi yavruları içsel
olarak gelişen hayvanlarda oransal olarak daha az
yumurta meydana getirilir.
Plasentasız memeliler.
Plasentasız memeliler
in, embriyo gelişimi sırasında hiç
plasenta oluşturulmayan memelilerin, iki tipi vardır. Bunlar yaşayan sadece iki türü olan
yumurta koyan memeliler
ve
keseli memeliler
dir.
Avustralya’da yaşayan
Ornithorhyncus anatinus
, yumurta koyan bir memeli örneğidir.
Bu hayvanda embriyo, sürüngeninkini andıran derimsi bir yumurta içindedir. Diğer
memeli yumurtalarının aksine, yumurtalar büyük miktarda yumurta sarısı içerir. Dişi
yumurtalarını bir yuva içine koyar. Yavrular yumurtadan çıktığında, anne yavruları
karnına karşı toplar. Genç hayvanlar böylece gelişmelerini tamamlarken annenin mem
e
bezlerinden sütle beslenirler.
A semiaquatic egg-laying mammal (Ornithorhynchus anatinus) of Australia and Tasmania, having a
broad flat tail, webbed feet, and a snout resembling a duck's bill. Also called duckbill, duck-billed
platypus.
DUCKBİLL PLATYPUS
İlk bakışta bir ördeği anımsatsa da aslına bu hayvan bir ördek değil. Bu bir memeli
hayvandır. Bu memeli hayvanın insana en ilginç gelen özelliği de yumurtlayarak
164
üremesidir. Duckbill platypus dünyada yumurtlayarak üreyen 2 memeli türünden
biridir. Yarı sucul olan bu hayvanın geniş ve yassı bir kuyruğu, perdeli ayakları ve
ördek gagasını andıran bir burnu vardır. Avustralya’da yaşayan ve bilimsel adı
Ornithorhyncus anatinus
olan bu memelinin yumurtaları diğer memeli yumurtalarının
aksine büyük miktarda yumurta sarısı içerir. Dişi yumurtalarını bir yuva içine koyar.
Anneleri, yumurtadan çıkan yavruları vücudunun etrafına toplar ve gelişmelerini
tamamlayana dek meme bezlerinden sütle besler.
Duckbill Platypus (ördek gagalı yassı ayak)
Keseli memeliler ya da
keseliler
de embriyonun içsel gelişiminin bir kısmı uterusta
meydan gelir, fakat plasenta oluşturulmaz.
Embriyo yumurta sarısından besin sağlar.
Yavru hayvan tamamen gelişmemiş bir
halde doğar. Yavru emekleyerek anne vücudunun
dışındaki bir kesenin içine girer ve bir meme bezine tutunur. Gelişme kese içinde
tamamlanır. Keselilerin çoğu Avustralya’da bulunur. Kanguru en iyi bildiğimiz örnektir.
Opossum Batı Yarıkürede bulunan bir kes
elidir.
|