41 olan bölümünden daha küçüktür
(
Şekil 3-20 ). Bir apoenzim, belirli bir koenzim ya da
kofaktörle çalışır. Fakat bir koenzim ya da kof
a
ktör birden fazla apoenzimle çalışabilir.
Bu
nedenle hücrelerde bulunan apoenzim çeşidi, koenzim yada kofaktör çeşidinden fazladır.
Besinlerle beraber yeterli oranda vitamin ya da mineral alınmazsa, bazı enzimler iş
göremeyeceğinden metabolik aksaklıklar sonucunda bazı hastalıklar ortaya çıkar.
Enzimin etki ettiği maddeye, enzimin
substrat ’ı denir. Enzimlerin adları çoğunlukla
-az
son eki ile biter. Adlarını çoğu kez substratın adından alırlar. Örneğin, maltoz'un iki glikoz
molekülüne parçalanmasında rol oynayan enzime maltaz denir. Proteinleri daha kısa
polipeptitlere veya ayrı amino asitlere yıkan enzimlere proteaz'lar denir. Lipidleri yıkan
enzimlere lipaz'lar denir.
Şekil 3-20. Bir holoenzimde apoenzim ve koenzim 3-17 Enzimlerin Çalışması Deneyler, enzimlerin katalizörler olarak davranmadaki yeteneklerinin şekillerine bağlı
olduğunu göstermiştir. Her bir enzimin yüzeyinin bir yerinde
aktif yer denilen bir bölge
vardır. Substrat molekülleri aktif yerin şekline uyarlar (
Şekil 3
-21).
Substrat molekülü, enzimin aktif yeri ile temas ettiğinde, onunla geçici bir birleşme
oluşturur. Buna
enzim-substrat kompleksi deni
r. Bu sırada, enzim substrat molekülündeki
bağları yıkarak onu daha küçük iki moleküle ayırabilir. Bir enzim, iki molekülün
birleşmesine de neden olabilir. Bu durumda iki substrat vardır. Her biri yakın temasa
gelecek şekilde aktif yere yerleşirler. Bu, iki substrat molekülünün birleşip, bağ
oluşturmasına olanak verir.
Bir aktif yerde enzim ve substradın birbirine uyduğunu kabul eden enzim etkinlik
kuramına,
kilit-ve- anahtar örneği adı verilir. Anahtarın çıkıntılı yüzü sadece bir kilidi
açabilir. Benzer şekilde, bir enzimin aktif yerinin şekli sadece belirli bir sustratın şekline
uyar. Böylece, her bir enzim ortamdaki substratlardan sadece birinin tepkimesini
katalizleyebilir.
