Gömrük işi Hazırladı: L. M. Hüseynova
Gömrük rəsmiləşdirilməsinin aparıldığı yer və vaxt
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Gömrük rəsmiləşdirilməsinin aparıldığı yer və vaxt
Gömrük rəsmiləşdirilməsi malları ixrac və ya idxal edənin, yaxud onların struktur bölmələrinin yerləşdiyi ərazi üzrə gömrük orqanlarının fəaliyyət zonasında, bu məqsədlər üçün ayrılmış yerlərdə aparılır. 88 Gömrük rəsmiləşdirilməsi gömrük orqanının müəyyən edilmiş iş vaxtı ərzində həyata keçirilməlidir. Gömrük orqanları tərəfindən gömrük rəsmiləşdirilməsinin aparıldığı iş vaxtını müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir. Bununla belə gömrük orqanlarının icazəsi ilə gömrük rəsmiləşdirilməsi başqa yerlərdə və iş vaxtından kənar saatlarda aparıla bilər. Bunun üçün maraqlı şəxs bu halda meydana çıxan bütün xərcləri ödəməlidir. Başqa yerlərdə və iş vaxtından kənar vaxtda da aparılan gömrük rəsmiləşdirilməsi əməliyyatları üçün ikiqat haqq alınır. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı malların və nəqliyyat vasitələrinin ayrı-ayrı kateqoriyalarının gömrük rəsmiləşdirilməsinin aparılmasını müəyyən gömrük orqanlarına həvalə edə bilər.(106.) Mallar və nəqliyyat vasitələri barəsində səlahiyyəti olan şəxslər və ya onların nümayəndələri öz təşəbbüsləri ilə gömrük rəsmiləşdirilməsində iştirak edə bilərlər. Gömrük orqanlarının tələb etdikdə, Gömrük Məcəllənin 107.1-ci maddəsində göstərilən şəxslər və ya onların nümayəndələri gömrük rəsmiləşdirilməsində iştirak etməli və bu işdə gömrük orqanlarının vəzifəli şəxslərinə yardım göstərməlidirlər. Gömrük sərhədindən malları keçirən şəxs, daşıyıcı, anbar sahibi, mallar və nəqliyyat vasitələri barəsində səlahiyyəti olan digər şəxslər və ya onların nümayəndələri gömrük orqanının tələbi ilə gömrük rəsmiləşdirilməsi nəzərdə tutulan malların və nəqliyyat vasitələrinin daşınmasını, çəkilməsini və ya kəmiyyət ölçüsünün başqa qaydada müəyyən edilməsini, yüklənməsini, boşaldılmasını, qablaşdırılmasını və ya yenidən qablaşdırılmasını, həmçinin bu cür malların və nəqliyyat vasitələrinin saxlandığı yerlərin açılmasını təmin etməlidir. Daşıyıcının və onun nəqliyyat vasitələrinin Gömrük Məcəllənin tələblərinə cavab verməməsi barədə gömrük orqanlarının kifayət qədər əsasları olduqda, malların daşınması, həmin nəqliyyat vasitəsi gömrük daşıyıcısı tərəfindən lazımi vəziyyətə gətirildikdən sonra, gömrük müşayiəti altında (malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara aid sənədlərin gömrük orqanının vəzifəli şəxsi tərəfindən müşayiət edilməsi) davam etdirilir. Malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük rəsmiləşdirilməsi üçün bu maddədə nəzərdə tutulmuş zəruri əməliyyatlar gömrük orqanlarının əlavə xərclərinə səbəb olmamalıdır. Gömrük rəsmiləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının dövlət dilində aparılır. 89 Az R-sı gömrük sərhədindən boru kəməri həqliyyatı və elektrik ötürücü xətləri üzrə keçirilən malların gömrük rəsmiləşdirilməsi haqqında təlimat DGK-nin 03 iyun 1997- ci il tarixli 561 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir. Əgər mallar gömrük sərhədindən keçənədək birdən artıq nəqliyyat növündən istifadə edilirsə, ixracatçi yükləmə-boşaltma əməliyyatlarının yerinə yetirildiyi zonaya nəzarət edən gömrük orqanına, gömrük nəzarəti həyata keçirən gömrük orqanı tərəfindən rəsmiləşdirilmiş gömrük bəyannaməsinin bu orqan tərəfindən təstiq edilmiş sürətini təqdim etməlidir. Əgər faktiki ixrac (idxal) dəniz nəqliyyatı ilə həyata keçirilirsə, gömrük rəsmiləşdirilməsi dəniz nəqliyyatının yükləndiyi əraziyə nəzarət edən gömrük orqanı tərəfindən həyata keçirilməlidir. Gömrük rəsmiləşdirilməsinin və gömrük nəzarətinin təşkili Az R-nın Qanunvericilik aktlarına uyğun olmalıdır. Az R-da idxal-ixrac əməliyyatlarının tənzimlənməsi Qaydaları Az R-sı Prezidentinin 24 iyun 1997-ci il tarıxli 609 saylı Fərmanı ilə təsdiq olunmuşdur. Qaydalarda nəzərdə tutulan hallarda xarici ticarət əməliyyatlarının rəsmiləşdirilməsi üçün rezidentlər İqtisadi İnkişaf Nazirliyinə aşağdakı sənədlər təqdim etməlidirlər: İxrac əməliyyatlar üzrə: - xarici şəxslərlə bağlanmış müqavilə; - istehsalçı və ixracatçı arasında bağlanmış müqavilə; - ixrac qiymətini əsasalndırma arayışı. Idxal əməliyyatları üzrə: -xarici şəxslərlə bağlanmış müqavilə; - istehsalçı və ixracatçı arasında bağlanmış müqavilə; - idxal qiymətini əsaslandırma arayışı; - əməliyyatın maliyyələşdirilmə mənbəyi haqqında məlumat. Iqtisadi İnkişaf Nazirliyi müvafiq sənədlərin qəbul olunması barədə rezidentləri yazılı surətdə xəbərdar etməlidir. Bu Qaydalarda nəzərdə tutulmuş hallarda İqtisadi İnkişaf Nazirliyində bağlanmış müqavilələrin ekspertizası keçirilərkən onların Az R-nın Qanuncericiliyinə və beynəlxalq 90 hüquq qaydalarına uyğunluğu araşdırılmalı və Az R-nın iqtisadi maraqlarının gözlənilməsi yoxlanılmalıdır. Bu Qaydalard nəzərdə tutulan hallarda xarici ticarət əməliyyatlarının rəsmiləşdirilməsi üçün rezidentlər gömrük orqanlarına aşağıdakı sənədləri təqdim etməlidirlər. Ixrac əməliyyatları üzrə: - hüquqi şəxsin Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən müəyyən edilmiş kodu; - xarici şəxslərlə bağlanmış müqavilə; - ixrac olunan malların haqqının qabaqcadan ödənilməsi və ya akkreditiv açılması barədə müvəkkil bankın sənədi; - bu Qaydalarda nəzərdə tutulan hallarda Nazirlər Kabinetinin sərancamı vəya İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin müsbət reyi; - gömrük yük bəyannaməsi. Idxal əməliyyatları üzrə: - bağlanmış müqavilə; - gömrük yük bəyannaməsi; - invoys – idxal olunan malların əmtəə dəyərini müəyyən edən sənəd; - yol-nəqliyyat sənədləri; - malın mənşəyini təsdiq edən sənəd; - malın keyfiyyət sertifikatı; - malın uyğunluq sertifikatı; - bu Qaydalarda nəzərdə tutulan hallarda Nazirlər Kabinetinin sərəncamı və ya İqtisadiyyat vəSəyə Nazirliyin ekspertizasının müsbət reyi. Lazımı sənədlər təqdim olunduqdan sonra müqavilələrin qeydiyyatı İqtisadiyya Sənaya Nazirliyində 3 iş günü ərzində həyata keçirilir. Ixrac və idxal əməliyyatları üzrə tələb olunan sənədlər təqdim olunduqdan sonra gömrük orqanları həmin sənədləri rəsmiləşdirib 24 saat ərzində malların buraxılmasını təmin etməlidir. DGK-si bütün ixrac-idxal əməliyyatları üzrə hər ay hesabat dövründən sonrakı ayın 15-dən gec olmayaraq Az R-nın Nazirlər kabinetinə, İqtisadiyat və Sənayə Nazirliyinə, Maliyyə Nazirliyinə, Baş Dövlət Vergi Müfəttişliyinə, Dövlət Statistika Komitəsinə, Dövlət antiinhisar Siyasəti və Sahibkarlığa Kömək Komitəsinə, və Mərkəzi Banka müəyyən edimiş formada məlumat verir. 91 Malların təhlükəsizliyini və onların müəyyən edilmiş tələblərə uyğun olduğunu təstiq edən sənəd – sertifikasiya sistemi qaydalarına əsasən verilmiş sertifikat hesab edilir. Sertifikat bir nüsxədə verilir. Sertifikatlaşdırılması məcburi olan mallar sərbəst dövriyyə üçün buraxılış, təkrar idxal, daxildə emal, xaricdə emal gömrük prosedurları altında yerləşdirilmiş mallar yalnız sertifikatlar gömrük orqanlarına təqdim edildikdən sonra buraxılır. Seçilmiş gömrük prosedurundan asılı olmayaraq aşağıdakı mallar sertifikatsız buraxılır: - xarici dövlətlərin təmsilçiliklərinin və beynəlxalq dövlətlərarası təşkilatlarının və onların personallarının rəsmi istifadəsi üçün nəzərdə tutulan mallar; - fiziki şəxslər tərəfindən gətirilən, istehsalat və kommersiya fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulmayan (müəyyən hədlərdən artıq olan mallar istisna olmaqla) mallar. Heyvandarlıq məhsullarının bütün növləri hər hansı nəqliyyat vasitəsi ilə idxal və ixrac olunduqda məcburi baytarlıq nəzarətindən keçməlidir. Heyvanların, heyvandarlıq məhsullarının və yemlərin dövlət sərhədindən buraxılmasına, yalnız sərhəd baytarlıq nəzarət məntəqələri təşkil edilmiş yerlərdə yol verilir. Karantin nəzarətinə cəlb edilən malların ixracı yerli karantin müfəttişliyi tərəfdən verilən fitosanitar sertifikatların müşayiəti ilə aparılır. Malları gömrük ərazisinə, həmçinin sərbəst zonaların ərazisindən gömrük ərazisinin qalan hissəsinə gətirən daşıyıcı gömrük sərhədini keçməsi barədə müvafiq gömrük orqanına məlumat verməlidir (117). Mallar gömrük ərazisinə gömrük orqanlarının müəyyən etdiyi yerlərdən və onların iş vaxtında gətirilməlidir. Gömrük orqanlarının icazəsi ilə, mallar onların iş vaxtından kənar saatlarda da gömrük ərazisinə gətirilə bilər. Həmin vaxtda gömrük ərazisinə gətirilmiş mallardan gömrük orqanlarının icazəsi olmadan istifadə edilməsinə yol verilmir. Qanunvericiliklə və beynəlxalq müqavilələrlə müəyyən edilmiş hallarda, mallar gömrük ərazisinə gömrük orqanlarının icazəsi ilə başqa yerlərdən gətirilə bilər. Mallar və nəqliyyat vasitələri, Az R-sı gömrük orqanına təqdim edildiyi andan onların büraxılışına qədər və ya seçilmiş gömrük rejiminə verilənədək gömrük nəzarəti altında müvəqqəti saxlanca verilir. 92 Müvəqqəti saxlanc, xüsusi olaraq ayrılmış və hazırlanmış binalarda və ya başqa yerlərdə həyata keçirilir. Az R-sı gömrük orqanları və ya Az şəxsləri müvəqqəti saxlanc anbarı təsis edə bilər. Az R-nın gömrük işini aparan icra hakimiyyəti orqanından lisenziya alındıqdan sonra müvəqqəti saxlanc anbarı təsis edilə bilər. Müvəqqəti saxlanc anbarları acıq tipli (bütün mallar üçün istifadə oluna bilən) və qapalı tipli (saxlanması xüsusi şərait tələb edən mallar üçün) ola bilər. Az R-sı gömrük orqanları tərəfindən təsis edilən müvəqqəti saxlanc anbarları açıq tipli anbarlardır. Müvəqqəti saxlanc anbarı sahibinin malları və nəqliyyat vasitələrini anbara qoyan şəxslərlə qarşılıqlı münasibətləri müqavilə əsasında tənzimlənir. Mallar və nəqliyyat vasitələri müvəqqəti saxlanc anbarına qoyularkən Az R-sı gömrük orqanları bir qayda olaraq malların və nəqliyyat vasitələrinin eyniləşdirilməsi üçün kifayət edən sənədləri, o cümlədən gömrük orqanının vəzifəli şəxsinin bildiyi xarici dillərin birində tərtib edilmiş sənədləri tələb edir. Müvəqqəti saxlanc anbarı sahibinin vəzifələri aşağıdakılardır: -anbarı gömrük nəzarətinin təmin edilməsi məqsədilə lazım olan şəkildə hazırlamaq; - anbarda saxlanan malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük nəzarətindən kənar götürülməsinə yol verməmək; - gömrük nəzarətinin həyata keçirilməsi üçün cətinlik yaratmamaq; - Az R-nın gömrük işini aparan icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada saxlanılan malların və nəqliyyat vasitələrinin uçotunu aparmaq və onlar barədə Az R-sı gömrük orqanlarına hesabatlar təqdim etmək; - anbarda saxlanılan mallar və nəqliyyat vasitələrinin yanina qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hallar istisna ediməklə üçüncü şəxslətin daxil olmasına yol verməmək; - müvəqqəti saxlanc anbarı təsis edilməsi üçün verilən lisenziya şərtlərinə riayət etmək; 93 -gömrük nəzarəti və gömrük rəsmiləşdirilməsini həyata keçirmək üçün Az R-sı gömrük orqanları vəzifəli şəxslərinin malların və nəqliyyat vasitələinin yanına buraxılmasını təmin etmək, müvəqqəti saxlanc anbarlarında əvəzsiz olaraq yer və rabitə vasitələri verilməsi də daxil olmaqla onların qanuni tələblərini yerinə yetirmək. Az R-sı gömrük orqanları müvəqqəti saxlanc anbarının quruluşu, avadanlığı və yerləşdiyi yerlərə aid tələbləri müəyyən etmək hüququ vardır. Malların müvəqqəti saxlanc gömrük proseduru altında qalma müddəti (179) onların və istifadə olunan nəqliyyat vasitəsinin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla, gömrük bəyannaməsinin təqdim olunması üçün lazım olan vaxt nəzərə alınmaqla gömrük orqanı tərəfindən müəyyən edilir. Prosedur sahibinin əsaslandırılmış müraciəti olduqda, gömrük orqanı həmin müddəti Gömrük Məcəllənin 179.2-ci maddəsinin göstərilən müddət çərçivəsində uzadır. 179.2 maddəsinə əsasən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən ayrı-ayrı malların xassələrindən və xüsusiyyətlərindən asılı olaraq daha qısa müddət müəyyən edildiyi hallar istisna olmaqla, malların müvəqqəti saxlanc gömrük proseduru altında qalma müddəti 4 (dörd) aydan çox olmamalıdır. Mallar müvəqqəti saxlanc xüsusi gömrük proseduru altında qalma müddəti başa çatanadək başqa gömrük proseduru altında yerləşdirilmək üçün bəyan edilməli və ya gömrük anbarında yerləşdirilməlidir. Müvəqqəti saxlanc xüsusi gömrük proseduru altında yerləşdirilən malların mövcud vəziyyətdə qalmasını təmin etmək üçün onlar adi əməliyyatlara məruz qala bilərlər. Belə hallarda malların xarici görünüşünün və texniki göstəricilərinin dəyişdirilməsinə yol verilmir. Müvəqqəti saxlanc anbarındakı mallarla aşağıdakı əməliyyatlar aparıla bilər: - müvəqqəti saxlanc anbarının sahibi, mallar barədə səlahiyyətli olan başqa şəxs və onların nümayəndələri tərəfindən malların nəzərdə keçirilməsi və ölçülməsi; - Az R-sı gömrük orqanının ücazəəsi ilə həmin mallardan prob və nümünələr götürülməsi; Qablaşdırma zədələrinin qüzəldilməsi də daxil olmaqla, həmin malların dəyişməz halda qalmasının təmin edlməsi üçün zəruri olan digər əməliyyatlar aparılması. 2. Mövcüd qanunvericiliyə uyğun olaraq yaradılmış və DGK-dən lisenziya almış hüquqi şəxslər gömrük brokeri ola bilərlər. Gömrük brokeri ilə onun təmsil etdiyi şəxs arasındakı qarşılııqlı münasibətlər, notarius tərəfindən təstiq edilmiş müqavilə ilə 94 tənzimlənir. Belə müqavilələr ikitərəfli olub, konsensual müqavilə növünə aid edilir və ödənc xarakterlidir. Broker xidməti üzrə müqaviləyə görə gömrük brokeri təmsil etdiyi şəxsin tapşırığı və onun hesabına öz adından gömrük rəsmiləşdirilməsi üzrə istənilən əməliyyatı və digər vasitəçilik əməliyyatları apara bilər. Gömrük nəzarəti və gömrük rəsmiləşdirilməsi əməliyyatları zamanı, o malların əsil sahibi qədər onun vəzifələrini yerinə yetirir və məsuliyyət daşıyır. Nəzərə alaq ki, gömrük brokeri təmsil etdiyi şəxsin tapşırığını yerinə yetirərkən təmsilçinin deyil, öz adından çıxış edir, bu halda broker xidməti göstərilməsi barədə müqavilədən doqan üç növ hüquqi münasibətlərin şahidi olmuş oluruq: 1. gömrük brokeri ilə təmsil etdiyi şəxs arasında; 2. gömrük brokeri ilə üçüncü şəxslər arasında; 3. təmsil olunan şəxslə üçüncü şəxslər arasında (məsələn, broker lisenziyasının fəaliyyəti dayandırıldıqda). Gömrük brokerinin gömrük orqanları qarşısında hüquqları, vəzifələri və məsuliyyəti təmsil etdiyi şəxslə bağladığı müqavilə ilə məhdudlaşmır. Gömrük brokerinin fəaliyyəti lisenziyalaşdırılır. Az R-nın gömrük işini aparan icra hakimiyyəti orqanından lisenziya almış hüquqi şəxs olan müəssisələr gömrük brokeri ola bilər. Gömrük brokeri kimi fəaliyyət göstərmək hüququ verən lisenziya almaq üçün aşağıdakılar tələb olunur: - ştatında gömrük rəsmiləşdirilməsi üzrə ixtisas attestatına malik mütəxəssislərin olması; - sığorta məbləği qanunla müəyyən edilmiş minimum əmək haqqı məbləğinin on min mislindən az olmamaqla öz fəaliyyəti üçün sığorta müqaviləsi bağlamaq; - gömrük brokeri kimi fəaliyyət göstərmək üçün kifayət qədər maddi- texniki təçhizata malik olmaq; - gömrük nəzarəti altında olan mallarla aparılan əməliyyatları dəqiq və dolğun əks etdirən uçot və hesabat aparılmasını təmin etmək üçün şəraitin olması. Gömrük brokerinin təmsil etdiyi şəxsin tapşırığı ilə və onun hesabına öz adından gömrük rəsmiləşdirilməsi üzrə hər cür əməliyyat aparmaq və gömrük işi sahəsində digər vasitəçilik funksiyalarını yerinə yetirmək hüququ vardır. Gömrük nəzarəti və gömrük rəsmiləşdirilməsi həyata keçirilərkən gömrük brokeri Az R-nın gömrük sərhədindən 95 müstəqil olaraq malları keçirən şəxs kimi bütün vəzifələrini yerinə yetirir bə həmin şəxs kimi məsuliyyət daşıyır. Gömrük brokerinin təmsil etdiyi şəxslə müqaviləsində Az R-sı gömrük orqanları ilə münasibətlər, hüquqlar, vəzifələr və məsuliyyətlər məhdudlaşdırıla bilməz. Gömrük daşıyıcısı Az R-sı Qanunvericiliyinə uyğun olaraq yaradılan, DGK tərəfindən gömrük nəzarəti altındakı yüklərin daşınması üçün lisenziya verilmiş hüquqi şəxsdir. Qeyd etmək lazımdır ki, o malları gömrük müşayiəti olmadan və gömrük ödəncləri ödəmədən daşıyır. Gömrük daşıyıcısından istifadə həm könüllü, həm də məcburi ola bilər. Gömrük daşıyıından könüllü istifadə o zaman olur ki, marağı olan şəxs gömrük daşıyıcısının xidmətindən gömrük orqanını xəbərdar etməklə şəxsi təşəbbüsü əsasında istifadə etsin. Gömrük orqanının vəzifəli şəxsi daşınan malların xarakteri və statusu barədə məlumata əsaslanaraq, gömrük qanunvericiliyinin pozulmasının mümkünlüyünü güman etdikdə, daşınmanın spesifikasını nəzərə alaraq gömrük rəsmiləşdirilməsi mərhələsində həmin malların gömrük daşıyıcısı tərəfindən daşınması barədə qərar qəbul edə bilər. Belə daşınma məcbüri xarakter daşıyır, çünki mal üzərində sərəncam vermək hüququ olan şəxs gömrük orqanlarının qəbul etdiyi qərara etinasiz qala bilməz. Gömrük orqanının gömrük daşıyıcısından istifadə edilməsi barədə qərarı həm daşıyıcı, həm malgöndərən və malalan, həm də gömrük daşıyıcısının özü üçün məcburidir. Belə qərar adi daşıyıcısının, mal göndərən və malalanın tərəfindən gömrük daşıyıcısının istifadəsi ilə meydana çıxmış xərclərinin ödənməsi üçün əsas ola bilər. Aşağıdakı mallar barədə gömrük orqanı, hətta gömrük ödəncləri ödənməsinin təminatı olduqda belə, gömrük daşııcısından istifadə edilməi üçün qərar verə bilər: 1. Az R-sı ərazisinə gətirilməsi və ölkədən çıxarılması qadağan olunmuş mallar (gömrük orqanları arasında daşınması zərurəti yaranandıqda); 2. Lisenziyaşdırlmalı, sertifikatlaşdırılmalı və dgər orqanların nəzarətinə cəlb edilməli (əgər belə nəzarət heyata keçirilməmişsə) mallar. BYD kitabçaları tətbiq edilməklə və gömrük müşayiəti zamanı gömrük daşıyıcısından istifadə edilməsi məcburiyyəti tətbiq edilmir. Gömrük daşıyıcısına tələbləri texniki və maliyyə tələbləri olmaqla iki qrupa bölmək olar. 96 Gömrük daşıyıcısı ödəmə qabiliyyətli olmalıdır. Onun maliyyə imkanları tələb olunana bütün gömrük ödənclərinin təxirəsalınmadan ödəniləcəyinə zəmanət verməlidir. Gömrük daşıyıcısı öz fəaliyyətini sığortalamaq üçün müvafiq müavilə bağlamalıdır. Texniki tələblərə gəlincə, gömrük daşıyıcısının nəqliyyat vasitələri gömrük orqanları tərəfindən müəyyən edilmiş “Gömrük möhür və plombları altında malların daşınması üçün nəqliyyat vasitələrinin təchiz edilməsi və onların yük daşınmasına buraxılması qaydalarına” uyğun olmalıdır. Malgöndərən və gömrük daşıyıcısı arasındakı münasibətlər müqavilə əsasında qurulur. Bağlanmış müqavilədə digər müddəalarla bərabər, gömrük nəzarəti altında malların daşınması ilə bağlı gömrük daşıyıcısının xərclərinin ödənilməsi də tənzimlənir. Müailə ilə təsbit edilmiş hüquq və vəzifələrindən başqa gömrük daşıyıcısı aşağıdakı öhdəlikəri də yerinə yetirilməlidir: 1. malları təyinat gömrük idarəsinə onların tarası və ya mövcüd halı dəyişilmədən çatdırmalı; 2. gömrük orqanları tərəfindən müəyyən edilmiş çatdırılma müddətlərinə və hərəkət marşrutuna riayət etməli; 3. malları ə sənədləri təyinat gömrük mənəqəsinə yetirməli, lazım gəldikdə təqdim etməli; 4. gömrük nəzarəti altında olan mallarla birgə digər mallar daşımamalı; 5. gömrük nəzarəti altındakı daşımaların uçotunu aparılmalı, gömrük orqanlarına müvafiq hesabat verməli; 6. mal göndərəndən alınmış kommersiya, bank, qanunla qorunan digər sirləri açıqlamamalı; 7. malları təyinat gömrük məntəqəsinə çatdırıqdan sonra, onları nəzarətsiz qoymamalı, dayanacaq yerini dəyişdirməməli, malları boşaltmamalı və başqa nəqliyyat növünə yükləməməli, qablaşdırılmanı pozmamalı, gömrük eyniləşdirmə vasitələrini qoparmamalı, yaxud məhv etməməlidir. Bu öhdəliklərin pozulmasına görə o zaman məsuliyyət müəyyən olunmur ki, gömrük daşıyıcısı nəqliyyat vasitəsi ekipajının həyatı və sağlamlığı üçün, həmçinin, mal və nəqliyyat vasitəsinin məhv edilməsinə görə real təhlükə yarandığını sübut etmiş olsun. Gömrük daçıyısı malların çatdırıldığı yerdə müvəqqəti saxlanca və ya mallara görə səlahiyyətli şəxsə verilənə qədər gömrük ödənclərinin ödənilməsinə məsuliyyət daşıyır. Əgər gömrük daşıyıcısı malları gömrük orqanının icazəsi olmadan vermişsə, 97 gömrük ödənclərinin ödənməsi sərbəst dövriyyə üçün buraxılış və ya ixrac gömrük prosedurunda tələb olunan məbləğdə gömrük daşıyıcısına həvalə olunur. 3. Gömrük rəsmiləşdirilməsinin güzəştli və sadələşdirilmiş qaydası (111) Az gömrük sərhədindən keçirilən malların ayrı-ayrı kateqoriyalarının gömrük rəsmiləşdirilməsi sadələşdirilmiş formada və prioritet qaydada aparıla bilər. Təbii fəlakətlər və digər fövqəladə hallar zamanı zəruri olan malların və nəqliyyat vasitələrinin, canlı heyvanların, tez xarab olan malların, radioaktiv maddələrin, kütləvi informasiya məqsədləri üçün materialların, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının ünvanlarına göndərilən və bu qəbildən olan başqa malların gömrük rəsmiləşdirilməsi güzəştli və sadələşdirilmiş qaydada həyata keçirilir. Gömrük Məcəllənin 111.1-ci maddəsində göstərilən hallarda gömrük rəsmiləşdirilməsinin güzəştli və sadələşdirilmiş qaydasını müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir. Təbii fəlakət zonalarında zərər çəkmiş əhaliyə yardım göstərilməsi üçün göndərilən ərzaq məhsulları, mallar və nəqliyyat vasitələri, habelə müvafiq orqanların təbii fəlakətin nəticələrinin ləğvi ilə məşğul olan şəxsi heyəti üçün nəzərdə tutulmuş avadanlıq, xüsusi nəqliyyat vasitələri, ehtiyat hissələri, şəxsi əşyalar və digər mallar yardım yükü hesab olunur. Yardım yüklərinin gömrük rəsmiləşdirilməsi Gömrük Məcəllədə nəzərdə tutulan sadələşdirilmiş bəyannamələrdən istifadə olunmaqla aparılır. Yardım yüklərinə ticarət siyasəti tədbirləri, qadağa və məhdudiyyətlər, həmçinin gömrük ödənişləri tətbiq edilmir. Belə malların rəsmiləşdirilməsinin prioritetliyi – gömrük orqanlarına təqdim edildikdən sonra həmin malların birinci növbədə rəsmiləşdirilməsi deməkdir. Sadələşdirilmiş qayda mal müşayiət, nəqliyyat və digər sənədlərin – (əgər bu sənədlərdə daşıyıcının, mal göndərən və alan şəxslərin barəsində və həmcinin malların özünün adı, mənşəyi, miqdarı və dəyəri barədə məlumatlar varsa), gömrük orqanlarına təqdim edilməsi ilə malların bəyan edilməsinə yol verir. 98 Əgər gömrük orqanlarında malların başqa adla, saxta sənədlərlə keçirilməsini, təqdim edilən sənədlərin lazım olan məlumatları əks etdirmədiyini güman etməyə kifayət qədər əsas varsa, onlar deklarantdan çatışmayan məlumatları əks etdirən əlavə sənədlər tələb edə bilərlər. Sadələşdirilmiş qayda deklaranta xeyli vaxta qənaət etməyə imkan verir. Gömrük rəsmiləşdirilməsində ilkin əməliyyatlar mal və nəqliyyat vasitələrinin gömrük rəsmiləşdirilməsinin asanlaşdırılması və sürətləndirilməsi məqsədi ilə aparılır. Onlar əsas gömrük rəsmiləşdirilməsi icraatına qədər aparılır və hazırlıq mərhələsi hesab edilir. Ilkin əməliyyatlar gömrük sərhədinə Az ərazisinə gətirilməsi qadağan edilmiş mal və nəqliyyat vasitələrinin keçirilməsindən müdafiə edilməsini təmin edir. Bu mərhələdə mallar gömrük məqsədləri üçün identifikasiya edilir. Ilkin əməliyyatlara aşağıdakılar aiddir: - Az R-nın gömrük sərhədindən kecmə barədə və ya malların, nəqliyyat vasitələrinin gömrük ərazisindən kənara aparılması niyyəti barədə Az R-sı gömrük orqanlarına məlumat verilməsi; - malların, nəqliyyat vasitələrini və onlara aid sənədlərin gömrük orqanının müəyyən etdiyi yerlərə çatdırılması; - mallar və nəqliyyat vasitələrini çatdırıldığı yerlərdə gömrük nəzarətinə təqdim edilməsi. Bir qayda olaraq, yalnız faktiki gömrük ərazisinə daxil olmuş yüklər bəyan edilməlidir. Deklarant mal göndərişinin bir hissəsini – hətta bu hissə tam göndərişin digər hissələri ilə bir vaxtda və eyni xarici ticarət müqavilə əsasında göndərilmiş və ünvana tez çatmış olsa belə, gömrük rəsmiləşdirilməsinə elan edə bilməz. Helə gəlib çatmamış malların bəyan edilməsini istisna etmək məqsədi ilə yüklərin gömrük rəsmiləşdirilməsinin ilkin əməliyyatlarına mal və nəqliyyat vasitələrinin gömrük nəzarətinə təqdim edilməsi prosedurası daxil edilir. Belə təqdim etmə daşıyıcı tərəfindən malların və nəqliyyat vasitələrinin catdırıldığı barədə gömrük orqanlarının xəbərdar edilməsi ilə ifadə olunur. Iş vaxtından sonra gəlmiş mal və nəqliyyat vasitələri gömrük nəzarəti zonasında yerləşdirilməlidir. Mal və nəqliyyat vasitələri gömrük orqanına təqdim edildiyi andan buraxılana qədər gömrük nəzarəti altında müvəqqəti saxlancda qalır. 99 Malların və nəqliyyat vasitələrinin nəzarətsiz qoyulması, ilkin yerlərinin dəyişdirilməsi, yüklənməsi, boşaldılması, qablaşdırmalların açılması və yenidən qablaşdırma, eyniləşdirmə vasitələrinin dəyişdirilməsi və məhv edilməsi, sərnişinlərin düşürülməsi kimi əməliyyatlar yalnış Az R-sı gömrük orqanlarının icazəsi ilə aparıla bilər. Bir qayda olaraq, gömrük rəsmiləşdirilməsi mərhələsində yüklər bağlı nəqliyyat vasitələri ilə daşınmalıdır. Ağır yüklü və iriqabaritli yüklər və topa daşınan (ğum, çınqıl və s.) yüklər açıq nəqliyyat vasitələrində daşına bilər. Belə hallarda gömrük orqanı bu malların dəyişdirilməsinə imkan verməmək üçün lazımi tədbirlər görməlidir. Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|