H s nov q.. YÜKs k g rginlikl r V elektrik izolyasiya texnikasi


Yüks k t zyiql rd  qaz aralı ının bo alma g rginliyi



Yüklə 4,73 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə13/47
tarix06.04.2017
ölçüsü4,73 Mb.
#13502
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   47

2.5.2. Yüks k t zyiql rd  qaz aralı ının bo alma g rginliyi 

 Qazın 


t zyiqinin artırılması, onların elektrik möhk mliyinin artırlması

yollarından biridir. T zyiqin kifay t q d r böyük qiym tl rind , bir çox 

qazların elektrik möhk mlikl ri transformator ya larının v  elektrotexniki 

farforun elektrik möhk mliyind n çox olur. Eleqaz (SF

6

) üçün t zyiqin bu 



qiym ti 0,2 MPa-dır. Özl rin  elektron yapı dırma xass si eleqazın elektronla 

eyni t bi tli olması il  izah edilir. Ona gör  SF

6

elektrom nfi qaz adlanır. Onun 

bo lama xarakteristikaları havaya nisb t n daha yüks kdir. C dv l 8.1-d  bir 

sıra bel  qazların xarakteristikaları verilmi dir. Onlardan  n çox t tbiq edil ni

SF

6

qazıdır. Bütün müsb t xass l ri, yüks k qövs söndürm si il  yana ı, eleqaz 

nisb t n a a ı mayel m  temperaturuna malikdir. Onlardan parçalanan kiçik 

molekulalı m hsullar toksik xass lidir. Ona gör , eleqazdan ayrılan kiçik 

molekulalı qazlar elektrodlara v   b rk izolyasiya materiallarına z r li t sirl r

göst rirl r.

Elektrod sistemind n asılı olmayaraq, eleqaz aralıqlarında bo alma

g rginlikl ri üçün ox arlıq qanununun öd nildiyi bir t zyiq oblastı vardır. Eyni 

zamanda bu qanunun pozuldu u t zyiq h ddl ri d  mövcuddur. 

k.2.5.2 d  eleqaz üçün müxt lif  t zyiql r üçün hava, eleqaz, 

transformator ya ı v  vakuumun bo alma g rginlikl rinin elektrodlar arası

m saf d n asılılıqları verilmi dir.

M lumdur ki, ox arlıq qanununun öd ndiyi birinci oblastda, 

elektrodların s thind , elektrik sah   g rginliyinin t zyiqd n asılılı ı kritik 

qiym t  çatdıqda bo alma ba layır v  bu proses a a ıdakı kimi ifad  edilir:  

m

pr

a

p

E

E

0

0



*

0

1



(2.5.1)

burada E



*

0

 -bo alma yaranan halda, bircinsli elektrik sah sind  qazın

uy un t zyiqin   g tirilmi  elektrik sah   g rginliyidir [eleqaz üçün 

E

*

0

=89MV/(m·Pa) götürülür], a v m  elektrodların forması v  qazın cinsind n

asılı olan  msallardır; r



0

–eletrodların yrilik radiusunu göst r n d ddir, m –l

- qazın t zyiqidir.


_________________Milli Kitabxana__________________ 

108 


Birinci oblastda ba lan ıc g rginlik a a ıdakı kimi hesabalanır:

U

0

=E

0

·l/k

qb

(2.5.2)


burada l-elektrodlar arası m saf , m; k

qb

 – elektrik sah sinin qeyri 

bircinslilik d r c sidir, elektrodların formasından asılı olur. 

k.2.5.2. Bo alma g rginliyinin elektrodlar arası m saf d n asılıl ı 1,7-hava; 

2,6-SF

6

, 3-vakuum, 4-transformator ya ı, 5-farfor. Qazın t zyiqi: 1-2,8 MPa; 

2-0,7 MPa; 6,7-0,1MPa 

Elektrik sah sinin mü yy n qiym tind  bo alma prosesi I oblastdan 

ikinci oblasta keçir. ESG-nin bu qiym ti «aktiv zonanın» ölçüsünd n asılı

olaraq d yi ir. Qeyri bircinsli elektrik sah sind  aktiv zona, elektrod 

yaxınlı ında sah  g rginliyinin, maksimal ESG-nin  n azı 85 %-ni t kil etdiyi 

m saf sin  deyilir.

 Ox arlıq qanunundan k narla manın sas s b bi, elektrodlar arasında

keçirici hiss l rin olması il  ba lıdır.  Bundan ba qa elektrodların mikro 

çıxıntıları olan yerl rind  katodun s thind n elektronların emissiyası artır. 

Oksid p rd sinin olması, elektrod madd sinin absorbsiya tozu v

buxarlanmanın intensivliyi d  bo almanın II oblasta keçidini sür tl ndirir.  

 Bircinsli 

v   z if qeyri bircinsli elektrik sah l rind  olan bo alma v

ba lan ıc g rginlikl rin t zyiqd n asılılı ı praktiki olaraq eynidir.        

 Bircinsli 

v   z if qeyri bircinsli elektrik sah l rind , havada oldu u

kimi, ox arlıq qanununun öd ndiyi I oblastda aralı ın bo alma g rginliyini 

a a ıdakı kimi ifad  edirl r:



pl

B

Apl

U

bos

          (2.5.3)  

_________________Milli Kitabxana__________________ 

109 


Eleqaz üçün A=78,5 V/(mPa) , B=6,5 V/(mPa)

0,5

olur.


 

Elekektrodlar arası m saf ni sabit saxlayaraq, t zyiqi artırsaq, bo alma 

g rginlikl ri d  müt nasib olaraq artacaqdır. Bu artım, sah  g rginliyinin orta 

qiym tinin 150 kV/sm-  q d r olan h ddin  q d r davam edir. Bundan sonra, 

Pa en qanunundan k narla ma mü ahid  edilir v  ilk bo almalar (2.5.3)-d

hesablanan g rginlikd n daha a a ı g rginlikl rd  ba  verir. Lakin, de ilm

zamanı c r yanının kiçik olması, aparılan çoxlu sayda t crüb l rd  getdikc

qiym tl rin yenid n bo alma g rginliyinin (2.5.3) formulasında alınan

qiym tl rin   q rarla masına v  yaxınla masına s b b olur.  

 Ox arlıq qanunun öd ndiyi, nisb t n a a ı t zyiq h ddl rind ,

elektrodların s thinin hamarlanması v  cilalanması qaz aralı ının bo alma 

g rginlikl rin   t sir etmir. Yüks k t zyiql rd  is , ox arlıq qanununun 

pozulması halında da, qaz aralı ında bo almadan  vv l elektrodların s thinin

pardaqlanması v  cilalanması bo alma g rginliyini artırır.

 Qaz 

aralı ının bo alma g rginliyi elektrodların materialının sıxlı ı



artdıqca artır. Alınmı  t crübi n tic l r bo alma g rginlikl rinin artımına gör ,

elektrod materiallarını a a ıdakı ardıcıllıqda düzm y  imkan verir:- nikel v

kömür, aliminum v  onun  rintil ri, sink, gümü , latun, paslanmaz polad.   

 Yüks k t zyiql rd  elektrodların üz rin   ç kilmi  dielektrik örtük 

aralı ın bo alma g rginliyin  müsb t t sir ed r k onun qiym tini artırır. T siri 

n effektiv olan, qalınlı ı 25-250 mkm örtukdür. Qeyd etm k lazımdır ki, 

örtüyün xüsusi müqavim ti n   q d r çox, dielektrik nüfuzlulu u is  kiçik 

olarsa, bo alma g rginliyi bir o q d r artar.  

 

Örtüyün uzun ömürlülüyü, davamlılı ı v  möhk mliyi onun materiala 



yapı ma (adgeziya) d r c sinin artması il  artır. Örtük ç kilmi  elektrodların

s thinin k l  kötürlülüyü ilk bo alma g rginliyin   t sir etm s   d , bo alma 

g rginliynin stabill m  sür tin   t sir edir. A a ı t zyiql rd   (p 0,6 MPa),

elektrodlar arasında m saf  5 sm –  q d r olduqda, bo alma g rginlyin  örtük 

ç kilmi  elektrodun qütblüyü t sir edir.  

Bir sıra hallarda izolyasiyada t miz eleqaz deyil, onun azotla qarı ı ı

istifad  edilir. Azot eleqazdan daha ucuzdur. Eleqaza az miqdarda azot 

qatılması, aralı ın bo alma g rginliyini, azotun bo alma g rginliyin  nisb t n

xeyli artırır.

k.2.5.3 –d N



2

  v SF



6

 qazlarının qarı ı ının, azotun bo alma 

g rginliyin  olan nisb ti t rkibd  olan SF

6

-nın % - ind n aslılı ı verilmi dir. 

k.2.5.3- d n göründüyü kimi qarı ıqda SF

6

-nın faizi 40 %-   q d r artdıqca

bo alma g rginliyi d   x tti artır. SF

6

 –nın sonrakı artımları bo alma 

g rginliyini az d yi dirir. Alınmı  

n tic l r eleqaz izolyasiyalı

konstruksiyalarda v  yüks k g rginlik açarlarında istifad  edilir. 


_________________Milli Kitabxana__________________ 

110 


k.2.5.3. Qazda eleqazın h cmi nisb tind n asılı olaraq, qarı ı ın bo alma

g rginliynin azotun bo alma g rginliyn  olan nisb tintn yrisi 

2.5.3. Qeyri bircinsli elektrik sah sind  qaz izolyasiyası

 

K skin qeyri bircinsliliy  malik olan elektrik sah l rind , bo alma 



g rginlikl ri qazın t zyiqind n mür kk b asılıl a malik olur  k.2.5.3. 

Nisb t n a a ı t zyiql rd   (p=0,1÷0,4 MPa), bo alma g rginliyi ba lan ıc

g rginlikd n xeyli böyük olur. T zyiq artdıqca, bo alma g rginliyi ba lan ıc

g rginliyin  yaxınla ır. T zyiqin bu qiym tl rind   h min g rginlik, 

bo almanın müst qillilik

rtini öd yir.  

Sad  halda bu  rti a a ıdakı kimi ifad  etm k olar:

1

*



sel

e

N

N

           (2.5.4) 

burada  N

*

e

–ikinci elektronların sayı, -ikinci ionla ma  msalı, N



sel

  –lavinada

(elektronlar selind ) elektronların sayıdır.  

M lumdur ki, bo alma iti uclu v  müsb t yükl nmi  elektrodlardan 

inki af etdikd , ikinci elektronlar qaz h cmind  inki af ed n fotoionla ma 

hesabına daha çox artırlar.

 Kritik qiym tl rd n a a ı t zyiql rd  elektron lavinasında olan v  bo almanın

müst qilliliyini öd y n elektronların sayı çox olmur. Bu halda elektron 

lavinasının hesabına yaranan müsb t yükl r d  elektrik sah sini çox t hrif

etmirl r. Ona gör , ikinci lavinalar iti uclu elektroda t r f h r k t ed r k, 

orada taclanma yaradırlar. H min  trafda yaranan taclanma n tic sind  müsb t

h cmi yükl r topla ırlar. Onlar iti uc yaxınlı ında elektrik sah sini z ifl d r k, 

qalan aralıqda onun gücl nm sin   s b b olurlar. T tbiq edil n g rginlik



_________________Milli Kitabxana__________________ 

111 


artırıldıqda, lavinada elektronlar 10

8

-   q d r çoxalaraq, h cmi yükl rin



hesabına elektrik sah   g rginliyinin xarici sah   g rginliyin   b rab r olması

halını yaradırlar. Bu halda meydana çıxan ikinci elektron lavinası birinci 

lavinanın h cmi yükl rinin istiqam tind  h r k t ed c kl r. N tic d  bo alma 

stirimer xarakterin  keçir v  bu hadis  nisb t n qısa aralıqlarda bel  de ilm

yaradır.

T zyiq artdıqca bo almanın müst qilliyini t min ed n elektronların sayı

artır v  kritik t zyiqd  lavinanın strimer  keç n halına uy un qiym tl rd  olur. 

Lavinaların uzunlu u v  elektronların sayı t sadüfi xarakterli olduqlarından,

bo almanın bir formasından dig rin  keçid, qazın t zyiqinin mü yy n d yi m

intervalında ba  verir.

 Bu 

zaman 


bo alma g rginlikl rinin variasiya  msalı 0,05-d n 0,10-

0,15-   q d r artır. Eleqazda yapı ma 

msalı havadakından daha çox 

oldu undan eleqaz üçün kritik t zyiq, hava üçün nisbi t zyiqd n az olur 

k.2.5.4.   

 

  



k.2.5.4. Iyn -müst vi elektrodlar arasında bo alma (bütöv x tt) v  ba lan ıc

g rginlikl rin (qırıq x ttl r)qaz aralı ında t zyiqin d yi m sind n asılılq

yril ri 1-freon CCl

2

F

2

 ; 2- SF

6

 ; 3-hava. Iyn nin ucunun diametri 0,094 sm, 

müst vi il  olan ara m saf si S=1 sm 

Bo alma g rginliyinin t zyiqd n asılılı ına, t tbiq olunan g rginliyin

forması, müdd ti, qütblüyü t sir edir. Ba lan ıc g rginlikd n böyük qiym tli,

bir neç  mikrosaniy lik müdd ti olan g rginlikl r t sir etdikd , h cmi yükl r

tam formala madı ından, onların elektrik sah sini düzl ndirm si mümlün 

olmur. Ona gör , strimerl r  v     bo almalar  da  sabit   g rginliy     nisb t n

a a ı  g rginlikl rd   ba   verir. 


_________________Milli Kitabxana__________________ 

112 


Bu s b bd n d , mikrosaniy l r

rzind   t sir ed n impuls g rginlikl rd ,

bo alma g rginliyinin azalması, sabit g rginlikd kin  nisb t n qazın daha 

a a ı t zyiql rind  ba  verir.

 Bo almalar katod yaxınlı ında inki af ed rs , elektronlar t kc  qazın

h cmind  fotoionla ma il  yox, h m d  anod s thind  fotoeffekt n tic sind

artmı  olar. N z r  almaq lazımdır ki  yriliyi çox olan iti uclu, m nfi elektrod 

yaxınlı ında olan lavina elektrik sah sinin azalma istiqam tind  inki af edir. 

Ona gör , eyni ölçülü lavinalar olan halda bel , m nfi elektodlardan ba layan

bo almanın lavina ba lı ında yükl rin konsentrasiyası müsb t

elektroddakından kiçik olur. Bundan ba qa, yüks k t zyiql rd  katod 

uclu unda elektrik sah   g rginliyi avtoelektron emmisiyası yaradan qiym t

çatır. Eyni zamanda bir neç  lavina yaranır. Bu yükl r katodu ekranla dırır.

Göst ril n s b bl rd n m nfi qütblü, iti uclu elektrodlarda bo alma g rginliyi

h mi  ba lan ıc g rginlikd n böyük olur.  

Aralı ın uzunlu u artdıqca, strimerin boyu aralı a nisb t n kiçilir. Bu 

halda bo alma lider formasına keçir. Strimerin boyu, onun ilk yarandı ı

nöqt d  g rginliyin qiym ti il  t yin edilir. Iyn  –müst vi elektrod sistemind

eleqaz üçün strimer kanalının boyu m-l , a a ıdakı kimi ifad  edilir:

,

/



10

7

,



8

3

p



U

l

str

(2.5.5)


burada U–t tbiq edil n g rginlik, V; p– qazın t zyiqi, Pa.  

M nfi qütblü elektrod, böyük uzunluq v   p 0,4 MPa t zyiqd  strimer 

zonasında h cmi liderl rin bir neç  parıltılı m rk zl ri mü ahid  edilir. T zyiq

artdıqca, parıltılı m rk zl r arası m saf l r kiçilir. Normal t zyiq, uzun 

aralıqlarda, havanın bo almasında oldu u kimi, g rginliyin az artması il , lider 

pill l rl  çoxalır. T zyiq artarsa, lider fasil siz, sür tli inki af etm y  ba layır.

Ona gör , yüks k t zyiql rd , eleqaz üçün, nisb t n uzun aralıqların h m

impuls, h m d   s naye tezlikli s lis artan g rginlikl rin t siri il  yaranan 

bo alma g rginliyi, t xmin n b rab r olur. Ancaq bu zaman, impuls 

g rginlikl rin t sirind n alınan, bo alma g rginliyinin variasiya  msalı kiçik v

0,04-0,05 h dd lrid  olur. Alınan bu n tic l r, yüks k g rginlikli eleqazlı

qur u v  apartlarda t tbiq edilirl r.



2.5.4. Qaz izolyasiyalı qapalı konstruksiyalar 

 

Son 40 ild  açıq paylayıcı qur ulardan daha çox  üstünlükl r  malik 



olan, hermetik qapalı paylayıcı qurulu lar -HPQ geni   t tbiq edilm kd dir. 

vv la, g rginlik altında olan bütün elementl r qapalı, torpaqlanmı  gövd

iç risind  yerl ir. Bu i çil rin t hlük sizliyini artırmaqla yana ı, paylayıcı

qurulu  üçün vacib olan qabarit ölçül rin d  azalmasına s b b olur. Ikincisi, 



_________________Milli Kitabxana__________________ 

113 


hermetikl dirilmi  paylayıcı qurulu   h m binaların zirz mil rind , h m d

xüsusi yeraltı in a edilmi  tikintil rd  yerl diril  bil r. Bu  h r iç risind

paylayıcı qurulu ların geni l ndirilm si lazım olduqda daha vacib olur. Çünki 

böyük


h rl rd  açıq paylayıcı qurulu lar üçün bo

razil r ç tin tapılır. Açıq

paylayıcı qurulu lar, h m d

h r arxitekturasını pozaraq, yüks k akustik 

t sirl r v  radio mane l r yaradırlar. Hermetik paylayıcı qurulu lar is , qapalı

raitd , s ssiz olan i iyl  bel  qusurlardan azaddır. Üçüncüsü, hermetik 

paylayıcı qurulu lar bilavasit  atmosfer t sirind  olmadı ından, onların

etibarlılı ı traf mühitin çirkl nm sind n v  hava  raitind n asılı olmur.  

 Hermetikl dirilmi  paylayıcı qurulu lar ayrı-ayrı t k fazlı v  ya üç 

fazlı modul elementl ri v  hücr l rd n yı ılır. 300 kV g rginlikd  olan 

hermetik paylayıcı qurulu un sxemi 2.5.5 –d  verilmi dir. Göründüyü kimi, 

qapalı qur u, bir neç  funksional modullardan yı ılmı dır: 1 - girim, 2 - 

torpaqlayıcısı olan ayırıcı, 3 - birl dirici

in sistemi, 4 - g rginlik

transformatoru, 5 - c r yan transformatoru v  yüks k g rginlikli açar hücr si. 

Öz növb sind  modullar seksiyalardan v  bir neç

in sistemind n ibar t ola 

bil r. Modullar qaz dolumu üçün xüsusi armaturlar v   t zyiqin n zar t

cihazları il  t chiz olunmu dur. 

kil 2.5.5 -d n göründüyü kimi, hücr  iki  in

sistemin  malikdir.             

Yüks k g rginlikli HPQ yarımstansiyalara ayrı-ayrı modullar v

bloklar kimi, hiss l rl  da ınırlar. Bu zaman, c r yan keçiricil rinin gövd y

n z r n b rkidilm si üçün olan, m saf  ayırıcı dayaq izolyatorları, eyni 

zamanda modul v  blokların hermetikl diricil ri kimi xidm t edirl r.

Hermetik qur ular montaj edildikd n sonra, modullar iç risind ki qazlar 

ç kilib bo aldılır. Yerin  is , eleqaz doldurulur. Sonra 

qismi  bo almaların

qeyd edici cihazları vasit si il  iç rid , keçirici v  dig r qeyri keçirici s rb st

hiss cikl rin olması yoxlanılır.

 

S rb st hiss cikl rin hermetik qurulu dardan çıxarılması üçün, onlara 



bir neç  saat sabit v  ya s naye tezliyi il   d yi n sınaq g rginlikl ri t tbiq

edilir. Sonra is  avadanlıqda impuls sınaqları aparılır. Çox yüks k g rginlikli 

hermetik paylayıcı qur ularda is  zavodda aparılan kommutasiya 

g rginlikl rinin 0,85 qiym tind ki  g rginlikl  sınaqları aparılır.

Hermetikl dirilmi  qurulu ları, yüks k g rginlikli EVX- il  bil dirdikd

mü yy n texniki ç tinlikl r meydana çıxır. Bunun üçün xüsusi , bahalı giriml r

t tbiq etm k lazım g lir. B z n bu s b bd n, elektrik verili l rind

hermetikl dirilmi  paylayıcı qurulu lar istifad  edilmir. Qaz aralı ında yüks k

bo alma g rginlikl ri almaq üçün hermetikl dirilmi  paylayıcı qurulu ların

elementl rin  el  formalar verilir ki, elektrodlar arasında sah  bircinsliy  yaxın

olsun. Bunun üçün,  inl r eyni oxlu koaksial sisteml r

kilind  hazırlanırlar.

M lumdur ki, bel  sisteml rd  bo alma g rginliyi: - 


_________________Milli Kitabxana__________________ 

114 


1

2

1



0

r

r

n

r

E

U

bos

(2.5.6)


 kimi t yin edilir. E

0

 – ba lan ıc g rginlik eleqazda  a a ıdakı kimi t yin edilir: 

0

1



*

0

0



/

14

.



0

1

r



r

m

E

E

.

Eleqaz üçün E



*

0

= 89 kV/smm  –  m ftilin

s thinin qeyri hamarlıq d r c si;  -qazın nisbi sıxlı ı; r

0

= 1 sm – dir. 

HPQ-da qaz qövs söndürücü kimi istifad  edildiyind n, onlarda t miz 



SF

6

    t rkibli eleqaz i l dilir. Hermetik paylayıcı qurulu lar qapalı binalar 

iç risnd  v  onun xaricind  qura dırıldı ından, onlarda istifad  olunan apartlar 

-50 

0

temperaturlarda i l m k üçün n z rd  tutulur. Bel  temperaturlarda, 

artıq 0,4 MPa t zyiqd  eleqaz mayel ir. Ona gör , HPQ-da eleqazın t zyiqi

ad t n daha a a ı 0,25 MPa t rtibind  götürülür. HPQ açarlarında is  qövs 

söndürm ni t min etm k üçün t zyiq, daxild ki dig r yerl rd kind n yuxarı - 

0,6 MPa olur. Ona gör  eleqazın mayel m m si üçün açarların bakları

qızdırılır. 

Koaksial sisteml rd  xarici s thin radiusu sabit olarsa, maksimal 

bo alma-E



bo max

g rginliyi silindrin xarici v  daxili radiusların nisb tinin  e-

b rab r qiym tl rind  alınır. Ona gör  bel  sisteml ri layih l ndirdikd r

2

/r

1

üçün optimal qiym t  yaxın olan 2÷4 arasındakı nisb tl r seçilir. 

HPQ-da m saf  saxlayıcı dayaq izolyatorlarının sas növl ri  k.2.5.6-

da göst rilmi dir. M lumdur ki, izolyatorun s thi boyu de ilm   g rginliyi, 

t miz qaz aralı ının de ilm   g rginliyin  nis b t n kiçik olur. Bu daxili 

elektrodla olan kontaktların keyfiyy tind n, eyni zamanda izolyatorun yan 

s thind  adsorbsiya olunmu  metal buxarları v  izolyatorun formasından da 

asılı olur.   

Bo alma g rginliyini artırmaq üçün, izolyatorların hazırlanma 

texnologiyasına v  d qiq montajına m l etm k lazımdır. HPQ-d  izolyatorun 

daxili elektrodla kontakt yerind  ESG –nin azaldılmasına da xüsusi fikir 

verilm lidir. Buna izolyatorlara xüsusi forma verm kl  v  ya dair vi ekranlar 

qura dırmaqla nail olunur.  g r izolyatorun s thind  h r hansı nöqt nin ESG-

yi, elektrodun s thind  olan maksimal ESG-d n kiçik olarsa, izolyatorun s thi

üzr  bo alma yaranmaz. Xarici izolyatorlara veril n s th qabır aları, t kl r v

s. kimi formalar qaz izolyasiyasında effektiv deyildir. Çünki, mür kk b

formalı daxili konstruksiyaların ayrı-ayrı yerl rind  ESG artararaq, bo alma 

g rginilinin azalmasına s b b ola bil r.

M saf  saxlayan dayaq izolyatorlarının s thi üzr  bo almanı l

v

etm k üçün, izolyatorlara mü yy n forma verilir. 



k.2.5.6-d  göst ril n

izolyatorun qalınlı ı üzr  elektrik sah   g rginliyinin artmasına baxmayaraq, 

ekranlı tökm  epoksid kompaund izolyatorlarında s th bo alma hadis si ba


_________________Milli Kitabxana__________________ 

115 


vermir. Izolyator v  ekrana mü yy n forma verilir. N tic d , h tta 2·10 

-4

m

3

h cmi olan ekranlı konstruksiyada bo alma g rginliyini artırmaq mümkün 

olmu dur.

Nisb t n kiçik t zyiql rd  eleqazın elektrik möhk mliyi, izolyator 

materialının uzun müdd tli elektrik möhk mliyin  yaxınlıa ır v  ya ondan 

böyük olur. ESG-nin azaldılması üçün qeyri bircinsliliyin z ifl dilm si v  bu 

m qs dl  izolyatorların texnologiyası v  xüsusi formalarına diqq t edilir. B rk

izolyasiyasının elektrodun s thind n qopub ayrılmaması üçün izolyasiya 

örtüyü ç km mi d n

vv l elektrodun s thini kimy vi yolla emal edirl r. 

Sonra elektrodun s thin  nazik bir izolyasiya qatı ç kilir v  daha sonra 

izolyatora xüsusi bütöv forma veril r k tökülm ni ba a çatdırırlar. Hazır

konstruksiyanın keyfiyy tini, onlarda qismi bo almaların s viyy sini  

yoxlamaqla mü yy n edirl r.

Disk 

killi, m saf  saxlayan izolyatorların



k.2.5.6 b gövd sind

maksimal ESG-nin, mümkün q d r çox azaldılması izolyatorlara xüsusi forma 

verm kl  h ll edilir. Bu zaman izolyatorun qalınlı ını HPQ-n xarici qilafından

m rk z  uzaqla dıqca, a a ıdakı formulaya uy un

kild  artırmaq lazımdır: 

i

i

r

r

b

b

0

0



(2.5.7)

burada  b



0

- r

0

radiuslu HPQ qilafı yaxınlı ında q bul edilmi  qalınlıq; r



i

 – 


k siyin b

i

 qalınlı ına uy un olan radiusudur. 

Epoksid kompaundlu (

  4

0

) disk killi izolyatorlar koaksial 

elektrodlar arasında n kiçik m saf ni tutmalıdır. Bu zaman, maksimal v  orta 

g rginlikl rin nisb tinin izolyator qalınlı ı üzr  minimal qiym ti - 

E

mak

/E

or

=1,2 olur.Hesabatlarda (2.5.7) ifad sin  daxil olan dig r parametrl r:

- a=2,5, b

0

=0,067r

d

 v  r

0

/r

d

=e qiym tl rind  götürülür.

k.2.5.5. HPQ-da m saf  saxlayıcı dayaq izolyatorlarının sas növ 

l ri (eskizl r) a)ekranlı tökm  epoksid kompaund,  b,v)disk qıf

killi,


_________________Milli Kitabxana__________________ 

116 


Qıf

killi izolyatorlarda  k.2.5.5 v bo alma g rginlikl rini artırmaq 

üçün, daxili elektrodun s thi yaxınlı ında qalınlıq çoxaldılır. Bu halda qalınlıq, 

daxili v  xarici elektrodlar arasındakı m saf nin 45

0

-lik bucaq istiqam tind ki



yarı m saf si q d r artırılır. Bel  konstruksiyalarda, qıf

kilii izolyatorun 

qalınlı ına dü n ESG, disk  killi izolyatordakı ESG-d n 10% a a ı olur.

k.2.5.6. Hermetik paylayıcı qurulu un hücr si 1-girim; 2-

torpaqlayaıcısı olan  ayırıcı; 3-birl m

inl ri; 4-g rginlik transformatoru; 5-

açar v  c r yan transformatoru;  6-eleqaz doldurulması v  t zyiqin  n z ar t

qur usu

Bakı Elektrik 

b k si ASC –nin «Iç ri 

h r» 119 saylı

yarımstansiyasında yeni 110 kV hermetik paylayıcı qurulu  tikilmi dir. Yeni 

HPQ


kild  göst rilmi  qurulu dan f rqli olaraq ayrı-ayrı yı ma modullardan 

ibar tdir. Bu onların t mirini mümkün edir, istismar v  idar  edilm sini

asanla dırır. N tic d  HPQ-ın daha s m r li v  uzunömürlü olmalarını t min 

edir


k.2.5.7. 

_________________Milli Kitabxana__________________ 

117 


k.2.5.7 119 saylı «Iç ri

h r» yarımstansiyası 110 kV Hermetik 

qapalı paylayıcı qurulu

Yüklə 4,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   47




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin