2.5.2. Yüks k t zyiql rd qaz aralı ının bo alma g rginliyi
Qazın
t zyiqinin artırılması, onların elektrik möhk mliyinin artırlması
yollarından biridir. T zyiqin kifay t q d r böyük qiym tl rind , bir çox
qazların elektrik möhk mlikl ri transformator ya larının v elektrotexniki
farforun elektrik möhk mliyind n çox olur. Eleqaz (SF
6
) üçün t zyiqin bu
qiym ti 0,2 MPa-dır. Özl rin elektron yapı dırma xass si eleqazın elektronla
eyni t bi tli olması il izah edilir. Ona gör SF
6
elektrom nfi qaz adlanır. Onun
bo lama xarakteristikaları havaya nisb t n daha yüks kdir. C dv l 8.1-d bir
sıra bel qazların xarakteristikaları verilmi dir. Onlardan n çox t tbiq edil ni
SF
6
qazıdır. Bütün müsb t xass l ri, yüks k qövs söndürm si il yana ı, eleqaz
nisb t n a a ı mayel m temperaturuna malikdir. Onlardan parçalanan kiçik
molekulalı m hsullar toksik xass lidir. Ona gör , eleqazdan ayrılan kiçik
molekulalı qazlar elektrodlara v b rk izolyasiya materiallarına z r li t sirl r
göst rirl r.
Elektrod sistemind n asılı olmayaraq, eleqaz aralıqlarında bo alma
g rginlikl ri üçün ox arlıq qanununun öd nildiyi bir t zyiq oblastı vardır. Eyni
zamanda bu qanunun pozuldu u t zyiq h ddl ri d mövcuddur.
k.2.5.2 d eleqaz üçün müxt lif t zyiql r üçün hava, eleqaz,
transformator ya ı v vakuumun bo alma g rginlikl rinin elektrodlar arası
m saf d n asılılıqları verilmi dir.
M lumdur ki, ox arlıq qanununun öd ndiyi birinci oblastda,
elektrodların s thind , elektrik sah g rginliyinin t zyiqd n asılılı ı kritik
qiym t çatdıqda bo alma ba layır v bu proses a a ıdakı kimi ifad edilir:
m
pr
a
p
E
E
0
0
*
0
1
(2.5.1)
burada E
*
0
-bo alma yaranan halda, bircinsli elektrik sah sind qazın
uy un t zyiqin g tirilmi elektrik sah g rginliyidir [eleqaz üçün
E
*
0
=89MV/(m·Pa) götürülür], a v m elektrodların forması v qazın cinsind n
asılı olan msallardır; r
0
–eletrodların yrilik radiusunu göst r n d ddir, m –l
; p - qazın t zyiqidir.
_________________Milli Kitabxana__________________
108
Birinci oblastda ba lan ıc g rginlik a a ıdakı kimi hesabalanır:
U
0
=E
0
·l/k
qb
(2.5.2)
burada l-elektrodlar arası m saf , m; k
qb
– elektrik sah sinin qeyri
bircinslilik d r c sidir, elektrodların formasından asılı olur.
k.2.5.2. Bo alma g rginliyinin elektrodlar arası m saf d n asılıl ı 1,7-hava;
2,6-SF
6
, 3-vakuum, 4-transformator ya ı, 5-farfor. Qazın t zyiqi: 1-2,8 MPa;
2-0,7 MPa; 6,7-0,1MPa
Elektrik sah sinin mü yy n qiym tind bo alma prosesi I oblastdan
ikinci oblasta keçir. ESG-nin bu qiym ti «aktiv zonanın» ölçüsünd n asılı
olaraq d yi ir. Qeyri bircinsli elektrik sah sind aktiv zona, elektrod
yaxınlı ında sah g rginliyinin, maksimal ESG-nin n azı 85 %-ni t kil etdiyi
m saf sin deyilir.
Ox arlıq qanunundan k narla manın sas s b bi, elektrodlar arasında
keçirici hiss l rin olması il ba lıdır. Bundan ba qa elektrodların mikro
çıxıntıları olan yerl rind katodun s thind n elektronların emissiyası artır.
Oksid p rd sinin olması, elektrod madd sinin absorbsiya tozu v
buxarlanmanın intensivliyi d bo almanın II oblasta keçidini sür tl ndirir.
Bircinsli
v z if qeyri bircinsli elektrik sah l rind olan bo alma v
ba lan ıc g rginlikl rin t zyiqd n asılılı ı praktiki olaraq eynidir.
Bircinsli
v z if qeyri bircinsli elektrik sah l rind , havada oldu u
kimi, ox arlıq qanununun öd ndiyi I oblastda aralı ın bo alma g rginliyini
a a ıdakı kimi ifad edirl r:
pl
B
Apl
U
bos
(2.5.3)
_________________Milli Kitabxana__________________
109
Eleqaz üçün A=78,5 V/(mPa) , B=6,5 V/(mPa)
0,5
olur.
Elekektrodlar arası m saf ni sabit saxlayaraq, t zyiqi artırsaq, bo alma
g rginlikl ri d müt nasib olaraq artacaqdır. Bu artım, sah g rginliyinin orta
qiym tinin 150 kV/sm- q d r olan h ddin q d r davam edir. Bundan sonra,
Pa en qanunundan k narla ma mü ahid edilir v ilk bo almalar (2.5.3)-d
hesablanan g rginlikd n daha a a ı g rginlikl rd ba verir. Lakin, de ilm
zamanı c r yanının kiçik olması, aparılan çoxlu sayda t crüb l rd getdikc
qiym tl rin yenid n bo alma g rginliyinin (2.5.3) formulasında alınan
qiym tl rin q rarla masına v yaxınla masına s b b olur.
Ox arlıq qanunun öd ndiyi, nisb t n a a ı t zyiq h ddl rind ,
elektrodların s thinin hamarlanması v cilalanması qaz aralı ının bo alma
g rginlikl rin t sir etmir. Yüks k t zyiql rd is , ox arlıq qanununun
pozulması halında da, qaz aralı ında bo almadan vv l elektrodların s thinin
pardaqlanması v cilalanması bo alma g rginliyini artırır.
Qaz
aralı ının bo alma g rginliyi elektrodların materialının sıxlı ı
artdıqca artır. Alınmı t crübi n tic l r bo alma g rginlikl rinin artımına gör ,
elektrod materiallarını a a ıdakı ardıcıllıqda düzm y imkan verir:- nikel v
kömür, aliminum v onun rintil ri, sink, gümü , latun, paslanmaz polad.
Yüks k t zyiql rd elektrodların üz rin ç kilmi dielektrik örtük
aralı ın bo alma g rginliyin müsb t t sir ed r k onun qiym tini artırır. T siri
n effektiv olan, qalınlı ı 25-250 mkm örtukdür. Qeyd etm k lazımdır ki,
örtüyün xüsusi müqavim ti n q d r çox, dielektrik nüfuzlulu u is kiçik
olarsa, bo alma g rginliyi bir o q d r artar.
Örtüyün uzun ömürlülüyü, davamlılı ı v möhk mliyi onun materiala
yapı ma (adgeziya) d r c sinin artması il artır. Örtük ç kilmi elektrodların
s thinin k l kötürlülüyü ilk bo alma g rginliyin t sir etm s d , bo alma
g rginliynin stabill m sür tin t sir edir. A a ı t zyiql rd (p 0,6 MPa),
elektrodlar arasında m saf 5 sm – q d r olduqda, bo alma g rginlyin örtük
ç kilmi elektrodun qütblüyü t sir edir.
Bir sıra hallarda izolyasiyada t miz eleqaz deyil, onun azotla qarı ı ı
istifad edilir. Azot eleqazdan daha ucuzdur. Eleqaza az miqdarda azot
qatılması, aralı ın bo alma g rginliyini, azotun bo alma g rginliyin nisb t n
xeyli artırır.
k.2.5.3 –d N
2
v SF
6
qazlarının qarı ı ının, azotun bo alma
g rginliyin olan nisb ti t rkibd olan SF
6
-nın % - ind n aslılı ı verilmi dir.
k.2.5.3- d n göründüyü kimi qarı ıqda SF
6
-nın faizi 40 %- q d r artdıqca
bo alma g rginliyi d x tti artır. SF
6
–nın sonrakı artımları bo alma
g rginliyini az d yi dirir. Alınmı
n tic l r eleqaz izolyasiyalı
konstruksiyalarda v yüks k g rginlik açarlarında istifad edilir.
_________________Milli Kitabxana__________________
110
k.2.5.3. Qazda eleqazın h cmi nisb tind n asılı olaraq, qarı ı ın bo alma
g rginliynin azotun bo alma g rginliyn olan nisb tintn yrisi
2.5.3. Qeyri bircinsli elektrik sah sind qaz izolyasiyası
K skin qeyri bircinsliliy malik olan elektrik sah l rind , bo alma
g rginlikl ri qazın t zyiqind n mür kk b asılıl a malik olur k.2.5.3.
Nisb t n a a ı t zyiql rd (p=0,1÷0,4 MPa), bo alma g rginliyi ba lan ıc
g rginlikd n xeyli böyük olur. T zyiq artdıqca, bo alma g rginliyi ba lan ıc
g rginliyin yaxınla ır. T zyiqin bu qiym tl rind h min g rginlik,
bo almanın müst qillilik
rtini öd yir.
Sad halda bu rti a a ıdakı kimi ifad etm k olar:
1
*
sel
e
N
N
(2.5.4)
burada N
*
e
–ikinci elektronların sayı, -ikinci ionla ma msalı, N
sel
–lavinada
(elektronlar selind ) elektronların sayıdır.
M lumdur ki, bo alma iti uclu v müsb t yükl nmi elektrodlardan
inki af etdikd , ikinci elektronlar qaz h cmind inki af ed n fotoionla ma
hesabına daha çox artırlar.
Kritik qiym tl rd n a a ı t zyiql rd elektron lavinasında olan v bo almanın
müst qilliliyini öd y n elektronların sayı çox olmur. Bu halda elektron
lavinasının hesabına yaranan müsb t yükl r d elektrik sah sini çox t hrif
etmirl r. Ona gör , ikinci lavinalar iti uclu elektroda t r f h r k t ed r k,
orada taclanma yaradırlar. H min trafda yaranan taclanma n tic sind müsb t
h cmi yükl r topla ırlar. Onlar iti uc yaxınlı ında elektrik sah sini z ifl d r k,
qalan aralıqda onun gücl nm sin s b b olurlar. T tbiq edil n g rginlik
_________________Milli Kitabxana__________________
111
artırıldıqda, lavinada elektronlar 10
8
- q d r çoxalaraq, h cmi yükl rin
hesabına elektrik sah g rginliyinin xarici sah g rginliyin b rab r olması
halını yaradırlar. Bu halda meydana çıxan ikinci elektron lavinası birinci
lavinanın h cmi yükl rinin istiqam tind h r k t ed c kl r. N tic d bo alma
stirimer xarakterin keçir v bu hadis nisb t n qısa aralıqlarda bel de ilm
yaradır.
T zyiq artdıqca bo almanın müst qilliyini t min ed n elektronların sayı
artır v kritik t zyiqd lavinanın strimer keç n halına uy un qiym tl rd olur.
Lavinaların uzunlu u v elektronların sayı t sadüfi xarakterli olduqlarından,
bo almanın bir formasından dig rin keçid, qazın t zyiqinin mü yy n d yi m
intervalında ba verir.
Bu
zaman
bo alma g rginlikl rinin variasiya msalı 0,05-d n 0,10-
0,15- q d r artır. Eleqazda yapı ma
msalı havadakından daha çox
oldu undan eleqaz üçün kritik t zyiq, hava üçün nisbi t zyiqd n az olur
k.2.5.4.
k.2.5.4. Iyn -müst vi elektrodlar arasında bo alma (bütöv x tt) v ba lan ıc
g rginlikl rin (qırıq x ttl r)qaz aralı ında t zyiqin d yi m sind n asılılq
yril ri 1-freon CCl
2
F
2
; 2- SF
6
; 3-hava. Iyn nin ucunun diametri 0,094 sm,
müst vi il olan ara m saf si S=1 sm
Bo alma g rginliyinin t zyiqd n asılılı ına, t tbiq olunan g rginliyin
forması, müdd ti, qütblüyü t sir edir. Ba lan ıc g rginlikd n böyük qiym tli,
bir neç mikrosaniy lik müdd ti olan g rginlikl r t sir etdikd , h cmi yükl r
tam formala madı ından, onların elektrik sah sini düzl ndirm si mümlün
olmur. Ona gör , strimerl r v bo almalar da sabit g rginliy nisb t n
a a ı g rginlikl rd ba verir.
_________________Milli Kitabxana__________________
112
Bu s b bd n d , mikrosaniy l r
rzind t sir ed n impuls g rginlikl rd ,
bo alma g rginliyinin azalması, sabit g rginlikd kin nisb t n qazın daha
a a ı t zyiql rind ba verir.
Bo almalar katod yaxınlı ında inki af ed rs , elektronlar t kc qazın
h cmind fotoionla ma il yox, h m d anod s thind fotoeffekt n tic sind
artmı olar. N z r almaq lazımdır ki yriliyi çox olan iti uclu, m nfi elektrod
yaxınlı ında olan lavina elektrik sah sinin azalma istiqam tind inki af edir.
Ona gör , eyni ölçülü lavinalar olan halda bel , m nfi elektodlardan ba layan
bo almanın lavina ba lı ında yükl rin konsentrasiyası müsb t
elektroddakından kiçik olur. Bundan ba qa, yüks k t zyiql rd katod
uclu unda elektrik sah g rginliyi avtoelektron emmisiyası yaradan qiym t
çatır. Eyni zamanda bir neç lavina yaranır. Bu yükl r katodu ekranla dırır.
Göst ril n s b bl rd n m nfi qütblü, iti uclu elektrodlarda bo alma g rginliyi
h mi ba lan ıc g rginlikd n böyük olur.
Aralı ın uzunlu u artdıqca, strimerin boyu aralı a nisb t n kiçilir. Bu
halda bo alma lider formasına keçir. Strimerin boyu, onun ilk yarandı ı
nöqt d g rginliyin qiym ti il t yin edilir. Iyn –müst vi elektrod sistemind
eleqaz üçün strimer kanalının boyu m-l , a a ıdakı kimi ifad edilir:
,
/
10
7
,
8
3
p
U
l
str
(2.5.5)
burada U–t tbiq edil n g rginlik, V; p– qazın t zyiqi, Pa.
M nfi qütblü elektrod, böyük uzunluq v p 0,4 MPa t zyiqd strimer
zonasında h cmi liderl rin bir neç parıltılı m rk zl ri mü ahid edilir. T zyiq
artdıqca, parıltılı m rk zl r arası m saf l r kiçilir. Normal t zyiq, uzun
aralıqlarda, havanın bo almasında oldu u kimi, g rginliyin az artması il , lider
pill l rl çoxalır. T zyiq artarsa, lider fasil siz, sür tli inki af etm y ba layır.
Ona gör , yüks k t zyiql rd , eleqaz üçün, nisb t n uzun aralıqların h m
impuls, h m d s naye tezlikli s lis artan g rginlikl rin t siri il yaranan
bo alma g rginliyi, t xmin n b rab r olur. Ancaq bu zaman, impuls
g rginlikl rin t sirind n alınan, bo alma g rginliyinin variasiya msalı kiçik v
0,04-0,05 h dd lrid olur. Alınan bu n tic l r, yüks k g rginlikli eleqazlı
qur u v apartlarda t tbiq edilirl r.
2.5.4. Qaz izolyasiyalı qapalı konstruksiyalar
Son 40 ild açıq paylayıcı qur ulardan daha çox üstünlükl r malik
olan, hermetik qapalı paylayıcı qurulu lar -HPQ geni t tbiq edilm kd dir.
vv la, g rginlik altında olan bütün elementl r qapalı, torpaqlanmı gövd
iç risind yerl ir. Bu i çil rin t hlük sizliyini artırmaqla yana ı, paylayıcı
qurulu üçün vacib olan qabarit ölçül rin d azalmasına s b b olur. Ikincisi,
_________________Milli Kitabxana__________________
113
hermetikl dirilmi paylayıcı qurulu h m binaların zirz mil rind , h m d
xüsusi yeraltı in a edilmi tikintil rd yerl diril bil r. Bu h r iç risind
paylayıcı qurulu ların geni l ndirilm si lazım olduqda daha vacib olur. Çünki
böyük
h rl rd açıq paylayıcı qurulu lar üçün bo
razil r ç tin tapılır. Açıq
paylayıcı qurulu lar, h m d
h r arxitekturasını pozaraq, yüks k akustik
t sirl r v radio mane l r yaradırlar. Hermetik paylayıcı qurulu lar is , qapalı
raitd , s ssiz olan i iyl bel qusurlardan azaddır. Üçüncüsü, hermetik
paylayıcı qurulu lar bilavasit atmosfer t sirind olmadı ından, onların
etibarlılı ı traf mühitin çirkl nm sind n v hava raitind n asılı olmur.
Hermetikl dirilmi paylayıcı qurulu lar ayrı-ayrı t k fazlı v ya üç
fazlı modul elementl ri v hücr l rd n yı ılır. 300 kV g rginlikd olan
hermetik paylayıcı qurulu un sxemi 2.5.5 –d verilmi dir. Göründüyü kimi,
qapalı qur u, bir neç funksional modullardan yı ılmı dır: 1 - girim, 2 -
torpaqlayıcısı olan ayırıcı, 3 - birl dirici
in sistemi, 4 - g rginlik
transformatoru, 5 - c r yan transformatoru v yüks k g rginlikli açar hücr si.
Öz növb sind modullar seksiyalardan v bir neç
in sistemind n ibar t ola
bil r. Modullar qaz dolumu üçün xüsusi armaturlar v t zyiqin n zar t
cihazları il t chiz olunmu dur.
kil 2.5.5 -d n göründüyü kimi, hücr iki in
sistemin malikdir.
Yüks k g rginlikli HPQ yarımstansiyalara ayrı-ayrı modullar v
bloklar kimi, hiss l rl da ınırlar. Bu zaman, c r yan keçiricil rinin gövd y
n z r n b rkidilm si üçün olan, m saf ayırıcı dayaq izolyatorları, eyni
zamanda modul v blokların hermetikl diricil ri kimi xidm t edirl r.
Hermetik qur ular montaj edildikd n sonra, modullar iç risind ki qazlar
ç kilib bo aldılır. Yerin is , eleqaz doldurulur. Sonra
qismi bo almaların
qeyd edici cihazları vasit si il iç rid , keçirici v dig r qeyri keçirici s rb st
hiss cikl rin olması yoxlanılır.
S rb st hiss cikl rin hermetik qurulu dardan çıxarılması üçün, onlara
bir neç saat sabit v ya s naye tezliyi il d yi n sınaq g rginlikl ri t tbiq
edilir. Sonra is avadanlıqda impuls sınaqları aparılır. Çox yüks k g rginlikli
hermetik paylayıcı qur ularda is zavodda aparılan kommutasiya
g rginlikl rinin 0,85 qiym tind ki g rginlikl sınaqları aparılır.
Hermetikl dirilmi qurulu ları, yüks k g rginlikli EVX- il bil dirdikd
mü yy n texniki ç tinlikl r meydana çıxır. Bunun üçün xüsusi , bahalı giriml r
t tbiq etm k lazım g lir. B z n bu s b bd n, elektrik verili l rind
hermetikl dirilmi paylayıcı qurulu lar istifad edilmir. Qaz aralı ında yüks k
bo alma g rginlikl ri almaq üçün hermetikl dirilmi paylayıcı qurulu ların
elementl rin el formalar verilir ki, elektrodlar arasında sah bircinsliy yaxın
olsun. Bunun üçün, inl r eyni oxlu koaksial sisteml r
kilind hazırlanırlar.
M lumdur ki, bel sisteml rd bo alma g rginliyi: -
_________________Milli Kitabxana__________________
114
1
2
1
0
r
r
n
r
E
U
bos
(2.5.6)
kimi t yin edilir. E
0
– ba lan ıc g rginlik eleqazda a a ıdakı kimi t yin edilir:
0
1
*
0
0
/
14
.
0
1
r
r
m
E
E
.
Eleqaz üçün E
*
0
= 89 kV/sm; m – m ftilin
s thinin qeyri hamarlıq d r c si; -qazın nisbi sıxlı ı; r
0
= 1 sm – dir.
HPQ-da qaz qövs söndürücü kimi istifad edildiyind n, onlarda t miz
SF
6
t rkibli eleqaz i l dilir. Hermetik paylayıcı qurulu lar qapalı binalar
iç risnd v onun xaricind qura dırıldı ından, onlarda istifad olunan apartlar
-50
0
C temperaturlarda i l m k üçün n z rd tutulur. Bel temperaturlarda,
artıq 0,4 MPa t zyiqd eleqaz mayel ir. Ona gör , HPQ-da eleqazın t zyiqi
ad t n daha a a ı 0,25 MPa t rtibind götürülür. HPQ açarlarında is qövs
söndürm ni t min etm k üçün t zyiq, daxild ki dig r yerl rd kind n yuxarı -
0,6 MPa olur. Ona gör eleqazın mayel m m si üçün açarların bakları
qızdırılır.
Koaksial sisteml rd xarici s thin radiusu sabit olarsa, maksimal
bo alma-E
bo max
g rginliyi silindrin xarici v daxili radiusların nisb tinin e-
b rab r qiym tl rind alınır. Ona gör bel sisteml ri layih l ndirdikd r
2
/r
1
üçün optimal qiym t yaxın olan 2÷4 arasındakı nisb tl r seçilir.
HPQ-da m saf saxlayıcı dayaq izolyatorlarının sas növl ri k.2.5.6-
da göst rilmi dir. M lumdur ki, izolyatorun s thi boyu de ilm g rginliyi,
t miz qaz aralı ının de ilm g rginliyin nis b t n kiçik olur. Bu daxili
elektrodla olan kontaktların keyfiyy tind n, eyni zamanda izolyatorun yan
s thind adsorbsiya olunmu metal buxarları v izolyatorun formasından da
asılı olur.
Bo alma g rginliyini artırmaq üçün, izolyatorların hazırlanma
texnologiyasına v d qiq montajına m l etm k lazımdır. HPQ-d izolyatorun
daxili elektrodla kontakt yerind ESG –nin azaldılmasına da xüsusi fikir
verilm lidir. Buna izolyatorlara xüsusi forma verm kl v ya dair vi ekranlar
qura dırmaqla nail olunur. g r izolyatorun s thind h r hansı nöqt nin ESG-
yi, elektrodun s thind olan maksimal ESG-d n kiçik olarsa, izolyatorun s thi
üzr bo alma yaranmaz. Xarici izolyatorlara veril n s th qabır aları, t kl r v
s. kimi formalar qaz izolyasiyasında effektiv deyildir. Çünki, mür kk b
formalı daxili konstruksiyaların ayrı-ayrı yerl rind ESG artararaq, bo alma
g rginilinin azalmasına s b b ola bil r.
M saf saxlayan dayaq izolyatorlarının s thi üzr bo almanı l
v
etm k üçün, izolyatorlara mü yy n forma verilir.
k.2.5.6-d göst ril n
izolyatorun qalınlı ı üzr elektrik sah g rginliyinin artmasına baxmayaraq,
ekranlı tökm epoksid kompaund izolyatorlarında s th bo alma hadis si ba
_________________Milli Kitabxana__________________
115
vermir. Izolyator v ekrana mü yy n forma verilir. N tic d , h tta 2·10
-4
m
3
h cmi olan ekranlı konstruksiyada bo alma g rginliyini artırmaq mümkün
olmu dur.
Nisb t n kiçik t zyiql rd eleqazın elektrik möhk mliyi, izolyator
materialının uzun müdd tli elektrik möhk mliyin yaxınlıa ır v ya ondan
böyük olur. ESG-nin azaldılması üçün qeyri bircinsliliyin z ifl dilm si v bu
m qs dl izolyatorların texnologiyası v xüsusi formalarına diqq t edilir. B rk
izolyasiyasının elektrodun s thind n qopub ayrılmaması üçün izolyasiya
örtüyü ç km mi d n
vv l elektrodun s thini kimy vi yolla emal edirl r.
Sonra elektrodun s thin nazik bir izolyasiya qatı ç kilir v daha sonra
izolyatora xüsusi bütöv forma veril r k tökülm ni ba a çatdırırlar. Hazır
konstruksiyanın keyfiyy tini, onlarda qismi bo almaların s viyy sini
yoxlamaqla mü yy n edirl r.
Disk
killi, m saf saxlayan izolyatorların
k.2.5.6 b gövd sind
maksimal ESG-nin, mümkün q d r çox azaldılması izolyatorlara xüsusi forma
verm kl h ll edilir. Bu zaman izolyatorun qalınlı ını HPQ-n xarici qilafından
m rk z uzaqla dıqca, a a ıdakı formulaya uy un
kild artırmaq lazımdır:
i
i
r
r
b
b
0
0
(2.5.7)
burada b
0
- r
0
radiuslu HPQ qilafı yaxınlı ında q bul edilmi qalınlıq; r
i
–
k siyin b
i
qalınlı ına uy un olan radiusudur.
Epoksid kompaundlu (
4
0
) disk killi izolyatorlar koaksial
elektrodlar arasında n kiçik m saf ni tutmalıdır. Bu zaman, maksimal v orta
g rginlikl rin nisb tinin izolyator qalınlı ı üzr minimal qiym ti -
E
mak
/E
or
=1,2 olur.Hesabatlarda (2.5.7) ifad sin daxil olan dig r parametrl r:
- a=2,5, b
0
=0,067r
d
v r
0
/r
d
=e qiym tl rind götürülür.
k.2.5.5. HPQ-da m saf saxlayıcı dayaq izolyatorlarının sas növ
l ri (eskizl r) a)ekranlı tökm epoksid kompaund, b,v)disk qıf
killi,
_________________Milli Kitabxana__________________
116
Qıf
killi izolyatorlarda k.2.5.5 v bo alma g rginlikl rini artırmaq
üçün, daxili elektrodun s thi yaxınlı ında qalınlıq çoxaldılır. Bu halda qalınlıq,
daxili v xarici elektrodlar arasındakı m saf nin 45
0
-lik bucaq istiqam tind ki
yarı m saf si q d r artırılır. Bel konstruksiyalarda, qıf
kilii izolyatorun
qalınlı ına dü n ESG, disk killi izolyatordakı ESG-d n 10% a a ı olur.
k.2.5.6. Hermetik paylayıcı qurulu un hücr si 1-girim; 2-
torpaqlayaıcısı olan ayırıcı; 3-birl m
inl ri; 4-g rginlik transformatoru; 5-
açar v c r yan transformatoru; 6-eleqaz doldurulması v t zyiqin n z ar t
qur usu
Bakı Elektrik
b k si ASC –nin «Iç ri
h r» 119 saylı
yarımstansiyasında yeni 110 kV hermetik paylayıcı qurulu tikilmi dir. Yeni
HPQ
kild göst rilmi qurulu dan f rqli olaraq ayrı-ayrı yı ma modullardan
ibar tdir. Bu onların t mirini mümkün edir, istismar v idar edilm sini
asanla dırır. N tic d HPQ-ın daha s m r li v uzunömürlü olmalarını t min
edir
k.2.5.7.
_________________Milli Kitabxana__________________
117
k.2.5.7 119 saylı «Iç ri
h r» yarımstansiyası 110 kV Hermetik
qapalı paylayıcı qurulu
Dostları ilə paylaş: |