Haqida so‘z yuritilgan. Texnologiyaning ishlash tartibi, huquq egasining mulkiy huquqlarining kafolati sifatida blokcheynning o‘ziga xos xususiyatlari o‘rganilgan

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 4 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
993 
w
www.oriens.uz
April
2022
 
o‘zgartirilishi va tizimdan o‘chirib yuborilishini oldini olib, samarali himoyasini 
ta’minlaydi.
3. 
Ko‘chirmalarning ochiqliligi va shaffofligi. 
Barcha amalga oshirilgan 
ko‘chirmalar zanjir bloklar ko‘rinishida saqlanib qolib, foydalanuvchilar 
ko‘chirmalar haqida ma’lumotlarga ega bo‘lishlariga qaramasdan, ularni amalga 
oshirgan foydalanuvchining shaxsi haqida ma’lumotga ega bo‘lmaydilar.

4. 
Kriptohimoya. 
Barcha ko‘chirmalar elektron raqamli imzo bilan 
imzolanadi hamda tasdiqlanadi. Blokcheynda kriptografik metodlardan foydalangan 
holda ma’lumotlarning shifrlanishi ta’minlanadi.
 
5. 
Anonimlik. 
Foydalanuvchilarning manzili sifatida 32-bitlik abstrak 
raqamlar qo‘llaniladi [18]. 
Bevosita, intellektual mulk obyektlari doirasida yuqorida ta’kidlangani kabi 
mualliflik huquqi va turdosh huquqlarga blokcheyn texnologiyasining tatbiq etilishi 
ularning muhofazasini ta’minlashda yuksak ahamiyatga ega[19]. Hozirgi kunda, 
yaratilgan asarning nusxasiga nisbatan mualliflikni tasdiqlashninig bir qator usullari 
mavjud bo‘lib, ular quyidagilardan iboratdir: 
• Muallif tomonidan yaratilgan asarning muallifning o‘ziga o‘zi rasmiy elektron 
pochta orqali yuborishi (Poor Copyright); 
• Bosma va elektron ommaviy axborot vositalarida asarni nashr/chop etish; 
• Asar nusxasini notarial tartibda tasdiqlatish. Ushbu jarayonning asosiy 
kamchiligi – bu notarius xizmatlarining qimmat turishidir [20]. 
• Asar nusxasini deponirovaniye va shu kabi faoliyat bilan shug‘ullanuvchi 
tashkilotlarda deponentlashtirish. Mazkur holatda ham bir qator kamchiliklar mavjud 
bo‘lib, birinchi navbatda ushbu jarayon yetarlicha uzoq muddatni talab qilishi bilan 
bir qatorda, uning yuridik maqomi muayyan qonun hujjatda belgilanmaganligi 
hisoblanadi [21]. 
Blokcheyn o‘z navbatida mualliflik huquqini qayd etishning alternativ varianti 
hisoblanadi. Bevosita, intellektual mulk obyektlarining blokcheyn texnologiyasi 
orqali himoyalashning afzalliklari doirasiga to‘xtalishimiz joiz. 
Birinchidan, 
blokcheyndan foydalanish raqamli aktivlarni nazorat qilish 
imkoniii yaratadi, qaysiki o‘z o‘rnida intellektual mulk huquqining himoyasini 
ta’minlashda, xususan mualliflikni hamda asarning yaratilishi bilan bog‘liq 
jarayonlarni isbotlash vositasi sifatida xizmat qiladi [22]. 
Ikkinchidan, 
mazkur texnologiya huquq egalariga ularga tegishli bo‘lgan 
intellektual faoliyat natijasidan foydalanish hamda tijoratlashtirish shartlarini 
mualliflar tomonidan erkin belgilanishini kafolatlaydi. 

---