Haqida so‘z yuritilgan. Texnologiyaning ishlash tartibi, huquq egasining mulkiy huquqlarining kafolati sifatida blokcheynning o‘ziga xos xususiyatlari o‘rganilgan
Yüklə 128,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences VOLUME 2 | ISSUE 4 ISSN 2181-1784 Scientific Journal Impact Factor SJIF 2022: 5.947 Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7 992 w www.oriens.uz April 2022 bir qatorda, ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish karantin sharoitlari bilan bog‘liq vaziyatda juda ommalashib, ularga bo‘lgan talab keskin oshib ketdi [11]. Bu yo‘nalishda albatta xavfsizlik va himoya nuqtai nazaridan tegishli chora-tadbirlarni ko‘rish talab etiladi [12]. Huquqni himoya qilish uning muhofaza qilinishi va ta’minlanishining eng muhim omillaridan biridir. Amaliyotga ko‘ra, har qanday huquq himoya qilish mexanizmi bilan mustahkamlangan bo‘lsagina, uni amalga oshirish mumkin [13]. Bevosita, blokcheyn texnolgiyalarining, markazlashtirilgan saqlash tizimi mavjud bo‘lmasligiga qaramasdan, mazkur markazlashtirilmagan bazada doimiy ravishda o‘sib boruvchi bloklarning, ya’ni tizimlashtirilgan ro‘yxat saqlanadi Ushbu bloklari o‘z ichida oldingi blokning yartilganligi vaqtiga va mavjud blokka havolalari mavjul bo‘ladi [14]. Yangi yozuvlar, tizim foydalanuvchilarining ko‘pchilik ovozi bilan maqullangan holdagina kiritiladi hamda oldin muayyan vaqtda kiritilgan axborot o‘zgartirilishinig hamda tizimdan o‘chirilishining imkoni mavjud emas. Blokcheyn tizimida axborot almashinuvi reyestr foydalanuvchilari tomonidan ishlab chiqilib tasdiqlanadi. Shu sababli, tizimda blok zanjirlarining nusxalari saqlanadi [15]. Ushbu texnologiyaning asosiy vazifasi axborotni saqlash uslubi bo‘lganligi sababli, blokcheynda har qandan turdagi axborotlar, shu o‘rinda, raqamli va raqamlashtirilayotgan ma’lumotlar zanjir ko‘rinishida saqlanishi mumkin. Bir so‘z bilan blokcheyn texnologiyalari axborot texnologiyalarini saqlashning revolyutsiyasining boshlanishi deb baholanishi mumkin [16]. Blokcheyn texnologilari o‘z o‘rnida ma’lumotlarning saqlanishining samaraliligi va xavfsizliligi nuqtai nazaridan jamiyat hayotida muhim rol o‘ynaydi [17]. Ushbu texnologiyaning axborotlarning saqlanishini ta’minlanishiga nisbatan tatbiq etilishi bir qator afzalliklarga sababchi bo‘ladi, xususan: 1. Markazlashtirilmaganligi. Ma’lumotlarning yagona markazga birikmaganligi, foydalanuvchilar o‘rtasida, ularning joylashuvidan qat’i nazar zanjirdagi bloklarni qo‘chirish imkonini beradi. Bu esa o‘z navbatida, vositachilardan foydalanish zaruriyatini yo‘qotishi, ma’lumotlarning bir joydan ikkinchisiga ko‘chirilishida vujudga keladigan harajatlarning keskin kamayishiga, axborotlarning ishlab chiqilish jarayonini osonlashtirib, tezlashtirilishiga sababchi bo‘ladi. 2. Taqsimlanganligi. Barcha o‘tkazmalar haqidagi ma’lumotlar tizimga ulangan jamiiki kompyuterlarda saqlanib qoladi. O‘z o‘rnida, ushbu afzallik, axborot tizimiga nisbatan amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan hujumlarni hamda qo‘rilmaning ishdan chiqib qolishini oldini oladi. Qolaversa, ma’lumotlarnining o‘g‘irlanishini, |