Haqida so‘z yuritilgan. Texnologiyaning ishlash tartibi, huquq egasining mulkiy huquqlarining kafolati sifatida blokcheynning o‘ziga xos xususiyatlari o‘rganilgan
Yüklə 128,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences VOLUME 2 | ISSUE 4 ISSN 2181-1784 Scientific Journal Impact Factor SJIF 2022: 5.947 Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7 994 w www.oriens.uz April 2022 Uchinchidan , asar, uning nusxasining yaratilishi bilan bog‘liq nizolarni hal qilish jarayonlarini osonlashtiradi. To‘rtinchidan, aynan mualliflik huquqining har qanday davr va bosqichda qonuniy muomalaga kiritilishini ta’minlaydi. Beshinchidan, yaratilgan intellektual mulkning yaratilishi davrini aniq markazlashtirilmagan reyestrda qayd etish imkonini beradi [23]. Bevosita, bir qator san’at ahli tomonidan, o‘zlari yaratgan asarlaning muhofazasi va himoyasini ta’minlash uchun blokcheyn texnologiyasidan foydalanib kelinmoqda. Xususan, britaniyalik qo‘shiqchi, musiqachi, prodyuser Imojen Jennifer Xip 2015 yilning oxirida, uzining “Mycelia” musiqiy albomining sinov namunasi sifatida, “Tiny Human” musiqasini yaratgan [24]. Ushbu muallifligidagi qo‘shiqdi I.Xip “Ethereum” blokcheyn texnologiyasi orqali muhofazalagan. Ushbu texnologiya orqali muallifga bir qator afzalliklar taqdim etilgan, jumladan, I.Xip o‘zining muhlislari bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri aloqaga kirisha olib, ularga o‘zining asarini maqbul narxmda taklif etish [24]. “Ethereum” blokcheyn texnologiyasi orqali “Tiny Human” musiqasining savdosi 133.20 AQSH dollarini tashkil etgan. Ushbu holat yuzasidan sotuvdan ham ko‘ra, texnologiyaning afzalligini aks ettirgan maqolalar soni ko‘p bo‘lgan [25]. Shunday qilib, blokcheyn texnologiyasi huquq egalariga xavfsizlik va raqamli aktivga kirishga intilayotgan mualliflik huquqini buzuvchilardan, shu jumladan mumkin bo‘lgan buzg‘unchilardan kuchli himoyani ta’minlaydi. Foydalanuvchining huquqlari blokcheynda kodlanadi, shuning uchun ulangan tizimlar ularni tekshiradi va tegishli mualliflik huquqi bilan himoyalangan kontentning shifrini tekshiradi [26]. Blokcheyn texnologiyasining intellektual mulk siyosatida bir qator afzalliklari bo‘lishiga qaramasdan, ushbu texnologiyani tatbiq etishning bir qator qiyinchiliklari mavjud. Avvalombor, mazkur texnologiyani intellektual mulk huquqida tatbiq etilishining qonuniy mexanizmi ishlab chiqilmaganligi hisoblanadi[27]. Amaldagi qonunchiligimizda, blokcheyn tushunchasi birgina hujjatda, ya’ni O‘zbeksiton Respublikasi Prezidenti huzuridagi Loyiha boshqaruv milliy agentligining “Kripto- birjalar faoliyatini litsenziyalash tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash to‘g‘risida”gi buyrug‘ida belgilangan bo‘lib, mazkur hujjatga binoan, blokcheyn — barcha ma’lumotlar ketma-ket qayd qilinadigan va bloklar bo‘yicha joylashtiriladigan taqsimlangan ma’lumotlar reyestri, bunda har bir yangi blok oldingi blokka kriptografik imzo orqali bog‘lanadi deb belgilangan[20]. Hujjat mazmunidan shuni tushunishimiz mumkinki, qabul qilingan Prezident qarorlari va tegishli davlat organlarining hujjatlari raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishga qaratilgan[28]. Ya’ni, |