Hatasız Düşünme Sanatı

MUCİZE
Olası olmayan olayların gerekliliği...
1  Mart  1950’de,  saat  yediyi  çeyrek  geçe,  Nebraska’daki
Beatrice  şehrinin  kilise  korosunun  15  üyesi  prova  yapmak
üzere buluşacaktı. Farklı sebeplerden hepsi geç kaldı. Papazın
ailesi  gecikti,  çünkü  karısı  son  anda  kızının  elbisesini
ütülemek  zorundaydı.  Çiftlerden  biri  vaktinde  gelemedi,
çünkü  arabalarının  motoru  çalışmadı.  Piyanist  aslında
herkesten  yarım  saat  önce  kiliseye  gelmeye  niyetliydi  ama
akşam  yemeğinden  sonra  uyuyakaldı  vs.  19:25’te  kilise
havaya  uçtu.  Patlama  bütün  köyden  duyuldu.  Duvarlar
yerlerinden  fırladı,  çatı  olduğu  gibi  çöktü.  Bir  mucize
gerçekleşmişçesine hayatını kaybeden tek kişi olmadı. İtfaiye
şefi  patlamayı  gaz  kaçağına  bağladı.  Ama  koronun  üyeleri
Tanrı’nın  bir  işaretine  şahit  olduklarından  emindi.  Tanrı’nın
parmağı mı, tesadüf mü?
Bir sebepten geçen hafta eski okul arkadaşım Andreas geldi
aklıma. Uzun zamandır görüşmüyorduk. Birden telefon çaldı.
Arayan  işte  o,  Andreas’tı.  “Telepati!”  olmalı  diye  bağırdım
heyecana kapılarak. Telepati mi, tesadüf mü?
5  Ekim  1990’da,  San  Francisco  Examiner  gazetesi,  Intel
şirketinin  rakibi  AMD  şirketine  dava  açacağını  yazdı.  Intel,
AMD’nin AM386 adlı bir bilgisayar çipini piyasaya sürmeyi
planladığını  öğrenmişti  ve  bu  ismin  Intel’in  386’sına
dayandırıldığı  barizdi.  İlginç  olan  Intel’in  bunu  nasıl
öğrendiğiydi: İki şirket de tesadüfen Mike Webb adında birer
çalışan işe almıştı. İki Mike Webb de aynı gün California’da
aynı otele giriş yaptı. İki adam da otelden tekrar ayrıldığında,

---

otele Mike Webb için bir paket geldi. İçinde AM386 çipiyle
ilgili gizli bilgiler içeren bu paket otel tarafından yanlış Mike
Webb’e, yani Intel’in Mike Webb’ine yollandı. O da bilgileri
hemen Intel’in hukuk bölümüyle paylaştı.
Bu  tür  hikâyelerin  yaşanması  ne  kadar  olasıdır?  İsviçreli
psikiyatr  C.  G.  Jung  bunlarda  eşzamanlılık  adını  verdiği,
bilinmeyen  bir  gücün  etkisini  görüyordu.  Gerçekçi  düşünen
biri bu tür hikâyelere nasıl yaklaşır? Mümkünse kâğıt kalem
ile.  İlk  örneği,  kilisenin  havaya  uçmasını  ele  alalım:  Dört
olası kombinasyon için dört alan çizin. Birinci alan anlatılan
olay: “Koro gecikti ve kilise havaya uçtu.” Ama hâlâ üç farklı
kombinasyon  olasılığı  daha  var:  “Koro  gecikti  ve  kilise
havaya uçmadı”, “Koro gecikmedi ve kilise havaya uçtu” ve
“Koro  gecikmedi  ve  kilise  havaya  uçmadı”.  Alanlara  bu
olayların  ne  kadar  olası  olduğuna  dair  tahminlerinizi  yazın.
Son  kombinasyonun  ne  sıklıkla  yaşandığını  düşünün:
Günbegün,  milyonlarca  kilisede  bir  koro  belirlenen  saatte
buluşup  prova  yapıyor  ve  kilise  havaya  uçmuyor.  Birden
patlama hikâyesinin akla hayale sığmayan bir tarafı kalmıyor.
Aksine,  milyonlarca  kilisede  en  azından  yüzyılda  bir  bu  tür
bir  olay  yaşanmaması  ihtimal  dışı  olurdu.  Yani  Tanrı’nın
parmağı  değilmiş.  Ayrıca,  Tanrı  neden  bir  kiliseyi  havaya
uçurmak istesin ki? Bu Tanrı için iletişim kurmanın garip bir
yolu olurdu!
Aynı şey telefon için de geçerli. Andreas’ın sizi düşündüğü
ama  aramadığı,  sizin  Andreas’ı  düşündüğünüz  ama  onun
aramadığı,  Andreas’ın  sizi  aradığı  ama  sizin  onu
düşünmediğiniz,  sizin  Andreas’ı  aradığınız  ama  onun  sizi
düşünmediği durumları ve sizin onu düşünmediğiniz, onun da
sizi aramadığı neredeyse sayısız anı göz önünde bulundurun.
İnsanlar 
vakitlerinin 
% 
90’ında 
diğer 
insanları

---

düşündüklerinden,  iki  insanın  birbirini  düşünüp  onlardan
birinin de telefona hiç sarılmaması ihtimal dışı olurdu. Ayrıca,
arayanın illa ki Andreas olması da gerekmez. 100 tanıdığınız
daha varsa, bu durumun yaşanma olasılığı 100 kere artar.
Sonuç olarak, ihtimal dışı tesadüfler şundan ibarettir: Bunlar
ender  ancak  tamamen  muhtemel  olaylardır.  Yaşanmaları
şaşırtıcı değildir. Yaşanmıyor olsalardı şaşırmak gerekirdi.

---