Himoyaga ruhsat Kafedra mudiri G’aniyeva B. I. 20 y. O’zbek tarixiy romanlarining elektron kutubxonasini yaratish

II bob bo’yicha xulosa
Bitiruv malakaviy ishining ikkinchi bobida asosan biz o’zbek tarixiy romanlar elektron kutubxonasining axborot modelini yaratdik va uning ishlashi bo’yicha tavsiflar keltirib o’tilgan. Bundan tashqari ikkinchi bob o’z ichiga o’zbek tarixiy romanlarning ma’lumotlar bazasini yaratish algoritmi shakllantirildi va yaratildi. Undan keyingi o’rinda esa, qidirish algoritmi tadbiq qilindi. Ushbu qidiruv algoritmi ham o’z ichida ikkita alohida alohida algoritmlarga ajratilib tasnif qilingan ya’ni muallif nomi bo’yicha va sarlavha yoki kalit so’z bo’yicha qidiruv algoritmlari joriy qilindi. Ushbu algoritmlardan foydalanish evaziga elektron kutubxona faoliyati joriy qilinadi va samaradorligi oshiriladi.

III bob. O’zbek tarixiy romanlarining elektron kutubxonasi amaliy jihatlari
3.1 O’zbek tarixiy romanlarining elektron kutubxonasi tashkiliy tuzilmasi
Tashkiliy tuzilma - tashkiliy birliklar majmuasi va ularning o'zaro munosabatlari, ular doirasida ma'muriy vazifalar birliklar o'rtasida taqsimlanadi, menejerlar va mansabdor shaxslarning vakolatlari va majburiyatlari aniqlanadi. Tashkiliy tuzilma, bir tomondan, uning strategiyasi tashkilot uchun belgilagan vazifalarga muvofiq quriladi. Boshqa tomondan, turli darajadagi tuzilmalar tashkilotning resurslarini tejash uchun o'lchov iqtisodiyoti ishlatilishini ta'minlaydi. Shunday qilib, struktur tashqi-strategik, samaradorlik ichki samaradorlik bilan - iqtisodiy samaradorlik bilan bog'liq.
Bo'limlar va mansabdor shaxslar o'rtasida vazifalarni taqsimlash, vakolatlar va majburiyatlarni taqsimlash strategiyani takomillashtirish va qo'llab-quvvatlash uchun bir muncha vaqt davomida barqaror bo'lishi kerak. Shuning uchun tuzilish tashkilotning statik tizimini boshqarish xususiyatlarini belgilaydi.
Strategiya o'zgartirilganda yoki tuzilma strategiya yoki iqtisodiyot maqsadlari nuqtai nazaridan samarasiz deb topilgan hollarda, qayta tashkil etiladi. Qayta tashkil qilish global xususiyatga ega bo'lishi va tuzilmani yaratish tamoyilini o'zgartirishi, shuningdek, alohida birliklarning mahalliy muammolarini va ularning o'zaro bog'liqligini hal qilishi mumkin. Har qanday qayta tashkil qilish tuzilish tartibini va samaradorligini oshirishga yordam berishi kerak. Afsuski, har doim ham emas.
Bitiruv malakaviy ishi yuzasidan quyidagicha tashkliy tuzilma joriy qilindi
5-chizma. O;zbek tarixiy romanlari elektron kutubxonasi yaratishning tashkiliy tuzilmasi
Quyidagi jadval raqamli kutubxonaning elektron kutubxonasining tashkiliy tuzilmasining tavsifi keltirilgan:

t/r	Bo’limlar	Vazifasi
1	Alisher Navoiy nomidagi O’zbekiston milliy kutubxonasi direktori	Xizmat ko’rsatish bo’yicha umumiy jarayonlarga boshchilik qiladi. Foydalanuvchilarni kutubxonagga a’zo qilishni, buyurtmalarni qabul qilish, axborot-resurslarini qidirish kabi umumiy axborot-kutubxona xizmatlarini, shuningdek, elektron kutubxona ma’lumotlar bazasini yaratish bilan bog’liq faoliyatlarni boshqaradi.
	Administrator	Avtomatlashtirilgan tizimdagi ma’lumotlarni yangilaydi , boshqaradi, va tizimning ishlashiga javobgar hisoblanadi
	Katalogizator	Resurslarni sistemali, alfavit, xronnologik, predmetli shahklga ajshratish, tartibga solish kataloglashtirish jarayoni bilan shug’ullanuvchi shaxs
	Komplektator	Fondni ilmiy to’plash bilan shug’ullanuvchi xodim
	Foydalanuvchi	Elektron kutubxonadan foydalanuvchi shaxslar

2-jadval. Raqamli kutubxonaning tashkiliy tuzilmasiga berilgan tavsif

3.2 O’zbek tarixiy romanlarining elektron kutubxonasi funksional tuzilmasi
Funksional tuzilma faoliyat tarkibiga ko'ra tashkilotning muayyan turini nazarda tutmaydi, balki faoliyat ko'rsatishga to'liq yo'naltirilgan tuzilmani nazarda tutadi. Kutubxonaning shartlariga qarab, u tarkibiy tuzilma, foydalanuvchi guruh tuzilishi, kollektsiyalarga asoslangan yoki hatto ba'zi holatlarda funktsional tuzilishga asoslangan tuzilma bo'lishi mumkin.
Funksional tashkiliy tuzilma - bu muvofiqlashtirish, nazorat va vazifalarni taqsimlash kabi faoliyatlardan iborat bo'lgan tuzilma. Tashkiliy tuzilma tashkilotning qanday ishlashini yoki ishlashini belgilaydi. Tashkiliy struktura atamasi, tashkilotdagi odamlarning qanday guruhlanganligi va kimga hisobot berishi ko'rsatilgan. Odamlarni tashkil qilishning an'anaviy usullaridan biri bu funktsiya. Tashkilot ichidagi ba'zi umumiy funktsiyalarni ishlab chiqarish, marketing, inson resurslari va buxgalteriya hisobi kiradi.
Bo'linish strukturasi yoki mahsulot tuzilishi o'ziga xos bo'linmalardan iborat. Bo'lim - bu mahsulot ishlab chiqaradigan funktsiyalar to'plami. Bundan tashqari, u alohida biznes yoki manfaat markazi sifatida raqobat qilish va ishlash uchun reja tuzadi.
Matritsa strukturasi xodimlari bir vaqtning o'zida funktsional va mahsulot bo'yicha ishlaydi. Matritsa tashkiloti ko'pincha xodimlarning guruhlarini ishni bajarish uchun kuchli tomonlardan foydalanish, shuningdek, zaif tomonlarni, funktsional va markazsizlashtirilgan shakllarni yaratish uchun ishlatadi. Masalan, "mahsulot a" va "mahsulot b" ​​ikkita mahsulot ishlab chiqaradigan kompaniya bo'lishi mumkin.


6-chizma. O’zbek tarixiy romanlarining elektron kutubxonasini yaratishning funksional tuzilmasi

3.3 O’zbek tarixiy romanlarining elektron kutubxonasi foydalanuvchi qo’llanmasi

O’zbek tarixiy romanining elektron kutubxonasidan foydalanish qo’llanmasi quyidagicha:

1. 
   Greenston tizimiga kiramiz va undan o’zimizga kerak bo’lgan bo’limimizga ya’ni “O’zbek tarixiy romanlari” bo’limiga o’tamiz. (3.1-rasm)
   

3.1-rasm. Greenstone dasturining ko’rinishi.
2. “O’zbek tarixiy romanlari” bo’limiga o’tib, adabiyotlar qatoridan foydalanuvchilar o’zlariga kerakli bo’lgan asarni o’qishlari mumkin bo’ladi. (3.2-rasm)

3.2-rasm. Romanlar ro’yxati.
3. Foydalanuvchilar o’zlariga kerakli bo’lgan asarlarining nomini, yoki kalit so’zlar orqali qidirishlari mumkin bo’ladi. (3.3-rasm)

3.3-rasm. Qidiruv funksiyasi.
III bob bo’yicha xulosa
Bitiruv malakaviy ishining asosiy bobi avtomatlashtirilayotgan tizimning funsional va tashkiliy tuzilmalari haqida to’xtaldi. Elektron kutubxona yaratish davomida tashkiliy strukturaning roli muhim hisoblanadi. Kelajakda tizim samarali ishlashi uchun eng avvalo tashkiliy tuzilmani to’g’ri shakllantira olish masalaning e’tiborli tomonidir. Funksional tuzilma esa o’sha joriy qilinayotgan tizimning qanaday ishlashini ko’rsatib o’tadi.
Agar bir tizimni biror uy sifatida ko’radigan bo’lsak tashkiliy ta’minot ushbu uyning tomi hisoblanadi. Shularni hisobga olgan doimo tizimga qo’yiladigan ta’minotlarni doimo to’g’ri shakllantirish maqsadga muvofiq bo’lardi.