Hörmətli oxucular
Yüklə 9,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xoş ətirlidir Ən xoş ətirli olmalı Azərbaycanda yetişən xoş qoxulu otlardan istifadə etmək Təmizləyir
- Mikrobları öldürür Mikrobları ən yaxşı öldürməli Dərini korlamır Dəriyə qulluq etməli Köpüklənir Ən yaxşı köpüklənməli Bronlaşdırma
- Əlavə xeyir Menyu ilə online tanışlıq Avtomobili mehmanxana işçisi yerləşdirir Yükün pulsuz daşınması Pulsuz wi-fi Risklərin
- Nə etsək super olar Müştərilərə adla müraciət etmək “Tərsinə” texnikası
- “Rəqibi sancmaq” texnikası
- Xüsusiyyətlər matrisi texnikası
- Müştəriyə fayda matrisi texnikası
- Parametrlər Paslanmayan material Yanacaq Yerlərin sayı Yük üçün sahə Hərəkət növü Əlavə qurğular
- 100-lük siyahı texnikası
- İdeyaların qiymətləndirilməsi və seçimi
- İdeyaların qiymətləndirilməsi üçün meyarlar üsulu
|
Parametrlər Paslanmayan material Yanacaq Yerlərin sayı Yük üçün sahə Hərəkət növü Əlavə qurğular Qiymət seqmenti Variant və formalar alümin polad süni material ağac benzin dizel günəş batareyası qaz 1 2 3 4 arxada qabaqda damda başqa yerdə təkər hava yastığı tırtıl xizək GPS qızdırıcı telefon kondisioner aşağı orta yüksək çox yüksək Mövcud xüsusiyyətlər Birinci ol Bunu necə etməli Xoş ətirlidir Ən xoş ətirli olmalı Azərbaycanda yetişən xoş qoxulu otlardan istifadə etmək Təmizləyir Ən yaxşı təmizləməli (məhsulunuzun xüsusiyyətlərini araşdıraraq digər bəndlər üzrə də çıxış yollarını yazmalısız) Mikrobları öldürür Mikrobları ən yaxşı öldürməli Dərini korlamır Dəriyə qulluq etməli Köpüklənir Ən yaxşı köpüklənməli Bronlaşdırma Mehmanxanaya gəliş Qeydiyyat Qalma dövrü Sadələşdirmək İnternet vasitəsilə Qeydiyyat tələb olunmur Qeydiyyat kartı artıq hazırdır Bir düymə ilə bütün sifarişlərin qəbulu Əlavə xeyir Menyu ilə online tanışlıq Avtomobili mehmanxana işçisi yerləşdirir Yükün pulsuz daşınması Pulsuz wi-fi Risklərin azaldılması Bronun təsdiqi SMS vasitəsilə Otaq 24:00dək bronda qalır Unutduqda seyf kodunu bərpa etmək imkanı Qeyri-adilik Qeydiyyatdan ayrılan kimi mikrofonla adla salamlama Otaqda müştəri istəkləri əsasında sürprizlər Nə etsək super olar Müştərilərə adla müraciət etmək “Tərsinə” texnikası Məqsədinizi tərsinə yazın və həllini təklif edin. Məsələn, necə edək ki, satışlarımız azalsın? Bu texnika problemə başqa rakursda baxmağa köməklik edir və göstərir ki, biznesinizdə nəyi etməməlisiz. “Birinci ol” texnikası Məhsulun, rəqiblərin və s. bütün keyfiyyətlərini sadalayın və onlar üzrə ən yaxşısı olmağın yollarını tapın. Məsələn, qabyuyan maye üçün cədvəl belə ola bilər: “Rəqibi sancmaq” texnikası Burada söhbət təbii ki, qanuni yollardan gedir:). Əslində bu texnikanın məqsədi sizə rəqabətlə bağlı yeni ideyaların 97 Reallıq: tullantıları çaya tökməklə fabrik suyu çirkləndirir. Fantaziya: əgər fabrik tullantıları elə öz ərazisinə töksəydi nə yaxşı olardı. İdeya: fabriki elə çirkləndirdiyi çayın suyundan istifadə etməyə məcbur etmək lazımdır ki, problemin həllində maraqlı olsun. Xüsusiyyətlər matrisi texnikası Məsələn, məhsul, xidmətinizin parametrlərini və variantlarını matris formasında yazaraq müxtəlif kombinasi- yaları nəzərdən keçirin. Yük maşını üçün xüsusiyyətlər matrisi belə ola bilər (sütün və sətirlər daha çox ola bilər): Gördüyünüz kimi, nəticədə variantlar çox ola bilər. Məsələn, poladdan, günəş batareyası ilə işləyən, 4 qapılı, yük üçün sahəsi arxada olan, hava yastığı, telefonu olan, yüksək qiymət seqmentinə aid bir maşın. Müştəriyə fayda matrisi texnikası Məhsulunuza, xidmətinizə müştəri gözü ilə baxın və 5 meyar üzrə onun üçün daha da faydalı edin. Mehmanxana üçün müştəriyə fayda matrisi (sütünlar daha çox ola bilər): 96 Parametrlər Paslanmayan material Yanacaq Yerlərin sayı Yük üçün sahə Hərəkət növü Əlavə qurğular Qiymət seqmenti Variant və formalar alümin polad süni material ağac benzin dizel günəş batareyası qaz 1 2 3 4 arxada qabaqda damda başqa yerdə təkər hava yastığı tırtıl xizək GPS qızdırıcı telefon kondisioner aşağı orta yüksək çox yüksək Mövcud xüsusiyyətlər Birinci ol Bunu necə etməli Xoş ətirlidir Ən xoş ətirli olmalı Azərbaycanda yetişən xoş qoxulu otlardan istifadə etmək Təmizləyir Ən yaxşı təmizləməli (məhsulunuzun xüsusiyyətlərini araşdıraraq digər bəndlər üzrə də çıxış yollarını yazmalısız) Mikrobları öldürür Mikrobları ən yaxşı öldürməli Dərini korlamır Dəriyə qulluq etməli Köpüklənir Ən yaxşı köpüklənməli Bronlaşdırma Mehmanxanaya gəliş Qeydiyyat Qalma dövrü Sadələşdirmək İnternet vasitəsilə Qeydiyyat tələb olunmur Qeydiyyat kartı artıq hazırdır Bir düymə ilə bütün sifarişlərin qəbulu Əlavə xeyir Menyu ilə online tanışlıq Avtomobili mehmanxana işçisi yerləşdirir Yükün pulsuz daşınması Pulsuz wi-fi Risklərin azaldılması Bronun təsdiqi SMS vasitəsilə Otaq 24:00dək bronda qalır Unutduqda seyf kodunu bərpa etmək imkanı Qeyri-adilik Qeydiyyatdan ayrılan kimi mikrofonla adla salamlama Otaqda müştəri istəkləri əsasında sürprizlər Nə etsək super olar Müştərilərə adla müraciət etmək “Tərsinə” texnikası Məqsədinizi tərsinə yazın və həllini təklif edin. Məsələn, necə edək ki, satışlarımız azalsın? Bu texnika problemə başqa rakursda baxmağa köməklik edir və göstərir ki, biznesinizdə nəyi etməməlisiz. “Birinci ol” texnikası Məhsulun, rəqiblərin və s. bütün keyfiyyətlərini sadalayın və onlar üzrə ən yaxşısı olmağın yollarını tapın. Məsələn, qabyuyan maye üçün cədvəl belə ola bilər: “Rəqibi sancmaq” texnikası Burada söhbət təbii ki, qanuni yollardan gedir:). Əslində bu texnikanın məqsədi sizə rəqabətlə bağlı yeni ideyaların 97 tapılmasında dəstək olmaqdır. 1. Rəqiblərinizin siyahısını tərtib edin. 2. Onlar haqqında hər şeyi öyrənin: məhsulunu, marketinqini, güclü və zəif cəhətlərini və s. 3. Uğur qazanmaqla onlara necə zərər vurmaq olar? 4. Məhsulumu necə dəyişdirməliyəm ki, rəqibimin qanını qaraldım? 5. Hansı müştəri qrupuna tuşlanım ki, rəqibimin dövriyyəsi azalsın? 6. Qiymət və təchizatçıları dəyişməklə rəqabəti necə artıra bilərəm? 7. Biznes-modeli dəyişməklə rəqibləri necə çökdürə bilərəm? 100-lük siyahı texnikası Məsələnizin həllinin 100 yolunu tapın. Əvvəli asan olacaq, amma sona yaxın çətinləşəcək və ən maraqlı ideyalar məhz sonda yarana bilər. Qaydalar: 1. Ağlınıza gələni yazın. 2. Bir oturuma yazın. 3. Diqqətinizi yayındıran bütün məqamlardan təcrid olun. 4. Yazdıqlarınızı oxumayın. Təkrarlardan qorxmayın. 1- dən 100-dək sətirləri nömrələyin ki, saymağa ehtiyac qalmasın. SCAMPER texnikası Təkmilləşdirmək istədiyiniz məqam üçün yaxşı texnikadır. S – substitute – əvəzləmək C – combine – birləşdirmək A – adapt – uyğunlaşdırmaq M – modify, magnify – dəyişmək, böyütmək 98 P – put to other uses – başqa cür istifadə etmək E – eliminate – ləğv, istisna etmək, minimuma endirmək R – rearrange (or reverce) – yenidən qurmaq, ardıcıllığı, istiqaməti dəyişmək McDonalds-ın timsalında nümunə gətirmək olar. S – bir neçə yeməyi faktiki olaraq bir əsas yeməklə əvəzlədi; C – əsas yeməklə yanaşı digərlərini paketlə satır; A – insanların iş rejiminə uyğunlaşdı (tez xidmət, yeməkləri özlərilə aparmaq olar, gec bağlanır); M – insanların zövqünü dəyişdi, iri şəbəkəyə çevrildi; P - hamburger əvəzinə françayzı satır; E - özünəxidmət tətbiq edildi, ofisiantlara ehtiyac qalmadı; R - qabaqcadan ödəniş sistemini tətbiq etdi, əvvəl ödə, sonra ye. Aşağıda SCAMPER texnikasının hər bəndi üzrə köməkçi suallar verilib. Hər birini ideyanız üzərində cavablandırın: S – substitute – əvəzləmək Suallar: Ÿ Hər hansı hissəsini əvəzləyə bilərəmmi? Ÿ Əlaqədar şəxsləri əvəzləyə bilərəmmi? Ÿ Qəbul olunmuş qaydaları əvəzləyə bilərəmmi? Ÿ Materialı əvəzləyə bilərəmmi? Ÿ Formasını dəyişdirə bilərəmmi? Ÿ Rəngini, səsini, qoxusunu, digər keyfiyyətlərini dəyişdirə bilərəmmi? Ÿ Adını dəyişdirə bilərəmmi? C – combine – birləşdirmək Suallar: 99 tapılmasında dəstək olmaqdır. 1. Rəqiblərinizin siyahısını tərtib edin. 2. Onlar haqqında hər şeyi öyrənin: məhsulunu, marketinqini, güclü və zəif cəhətlərini və s. 3. Uğur qazanmaqla onlara necə zərər vurmaq olar? 4. Məhsulumu necə dəyişdirməliyəm ki, rəqibimin qanını qaraldım? 5. Hansı müştəri qrupuna tuşlanım ki, rəqibimin dövriyyəsi azalsın? 6. Qiymət və təchizatçıları dəyişməklə rəqabəti necə artıra bilərəm? 7. Biznes-modeli dəyişməklə rəqibləri necə çökdürə bilərəm? 100-lük siyahı texnikası Məsələnizin həllinin 100 yolunu tapın. Əvvəli asan olacaq, amma sona yaxın çətinləşəcək və ən maraqlı ideyalar məhz sonda yarana bilər. Qaydalar: 1. Ağlınıza gələni yazın. 2. Bir oturuma yazın. 3. Diqqətinizi yayındıran bütün məqamlardan təcrid olun. 4. Yazdıqlarınızı oxumayın. Təkrarlardan qorxmayın. 1- dən 100-dək sətirləri nömrələyin ki, saymağa ehtiyac qalmasın. SCAMPER texnikası Təkmilləşdirmək istədiyiniz məqam üçün yaxşı texnikadır. S – substitute – əvəzləmək C – combine – birləşdirmək A – adapt – uyğunlaşdırmaq M – modify, magnify – dəyişmək, böyütmək 98 P – put to other uses – başqa cür istifadə etmək E – eliminate – ləğv, istisna etmək, minimuma endirmək R – rearrange (or reverce) – yenidən qurmaq, ardıcıllığı, istiqaməti dəyişmək McDonalds-ın timsalında nümunə gətirmək olar. S – bir neçə yeməyi faktiki olaraq bir əsas yeməklə əvəzlədi; C – əsas yeməklə yanaşı digərlərini paketlə satır; A – insanların iş rejiminə uyğunlaşdı (tez xidmət, yeməkləri özlərilə aparmaq olar, gec bağlanır); M – insanların zövqünü dəyişdi, iri şəbəkəyə çevrildi; P - hamburger əvəzinə françayzı satır; E - özünəxidmət tətbiq edildi, ofisiantlara ehtiyac qalmadı; R - qabaqcadan ödəniş sistemini tətbiq etdi, əvvəl ödə, sonra ye. Aşağıda SCAMPER texnikasının hər bəndi üzrə köməkçi suallar verilib. Hər birini ideyanız üzərində cavablandırın: S – substitute – əvəzləmək Suallar: Ÿ Hər hansı hissəsini əvəzləyə bilərəmmi? Ÿ Əlaqədar şəxsləri əvəzləyə bilərəmmi? Ÿ Qəbul olunmuş qaydaları əvəzləyə bilərəmmi? Ÿ Materialı əvəzləyə bilərəmmi? Ÿ Formasını dəyişdirə bilərəmmi? Ÿ Rəngini, səsini, qoxusunu, digər keyfiyyətlərini dəyişdirə bilərəmmi? Ÿ Adını dəyişdirə bilərəmmi? C – combine – birləşdirmək Suallar: 99 Ÿ Hansı ideyaları və ya onların hissələrini birləşdirmək olar? Ÿ Hansı materialları birləşdirmək olar? Ÿ Hansı vəzifələri birləşdirmək olar? Ÿ Hansı tərkib hissələri biri-birilə qarışdırmaq olar? A – adapt – uyğunlaşdırmaq Suallar: Ÿ Hansı mövcud ideyanı və ya tətbiqi yollarını bu problemin həllinə uyğunlaşdırmaq olar? Ÿ Digər sahələrdən olan ideyaları bu problemin həllinə uyğunlaşdırmaq olarmı? M – modify, magnify – dəyişmək, böyütmək Suallar: Ÿ Tətbiqin daha hansı variantları mövcuddur? Ÿ Hansı məqamlar daha da inkişaf etdirilə bilər? Ÿ Müştəri üçün dəyəri necə artırıla bilər? Ÿ Daha hündür, uzun, ağır, güclü, bərk, intensiv edilə bilərmi? Ÿ Tezliyi artırmaq, vaxtını uzatmaq məqsədə uyğun- durmu? Ÿ Kopiyalamaq (yəni biznesi bu yolla böyütmək) mümkündürmü? Ÿ Necə dəyişək ki, rəqiblər üçün eynisini yaratmaq çətin olsun? P – put to other uses – başqa cür istifadə etmək Suallar: Ÿ Bu ideya bundan başqa nə üçün istifadə edilə bilər (başqa məhsulda, bazarda, sahələrdə və s.)? Ÿ Bu ideyadan uşaq və ya qoca necə istifadə edərdilər? 100 Ÿ Bu ideyanın tətbiqi daha nəyə təsir edəcək? E – eliminate – ləğv, istisna etmək, təxirə salmaq, minimuma endirmək Suallar: Ÿ İdeyanı necə sadələşdirə bilərəm? Ÿ Hansı hissələr, nəticəyə təsir etmədən, ləğv edilə bilər? Ÿ Hansı qaydalar, nəticəyə təsir etmədən, ləğv edilə və ya sadələşdirilə bilər? Ÿ Həcmini kiçiltmək, daha yüngül, daha qısa etmək məqsədəuyğundurmu? Ÿ Problemi bir neçə hissəyə bölmək lazımdırmı? Ÿ Vaxtını azaltmaq məqsədəuyğundurmu? Ÿ Məhdudiyyətlərin tətbiqi məqsədəuyğundurmu? Ÿ Bəlkə bu heç problem deyil? R – rearrange (or reverce) – yenidən qurmaq, ardıcıllığı, istiqaməti dəyişmək Suallar: Ÿ İdeyanın tətbiqinin, mövcud axarın ardıcıllığını dəyişdirmək məqsədəuyğundurmu? Ÿ Bəlkə ayrı-ayrı komponentlərin yerini dəyişmək lazımdır? Ÿ Səbəb və nəticənin yerini dəyişə bilərəmmi? Ÿ Bəlkə çıxış yolu başqa istiqamətdədir? Ÿ Əvvəl nəzərdə tutduğumun tam tərsini etsəm nə baş verəcək? Ÿ Bəlkə işçilərin yerini dəyişmək lazımdır? Ÿ Bəlkə biznesin məkanını dəyişmək lazımdır? İdeyaların qiymətləndirilməsi və seçimi Əvvəlki və hazırkı fəsillərdəki bütün tapşırıqları etdikdən 101 Ÿ Hansı ideyaları və ya onların hissələrini birləşdirmək olar? Ÿ Hansı materialları birləşdirmək olar? Ÿ Hansı vəzifələri birləşdirmək olar? Ÿ Hansı tərkib hissələri biri-birilə qarışdırmaq olar? A – adapt – uyğunlaşdırmaq Suallar: Ÿ Hansı mövcud ideyanı və ya tətbiqi yollarını bu problemin həllinə uyğunlaşdırmaq olar? Ÿ Digər sahələrdən olan ideyaları bu problemin həllinə uyğunlaşdırmaq olarmı? M – modify, magnify – dəyişmək, böyütmək Suallar: Ÿ Tətbiqin daha hansı variantları mövcuddur? Ÿ Hansı məqamlar daha da inkişaf etdirilə bilər? Ÿ Müştəri üçün dəyəri necə artırıla bilər? Ÿ Daha hündür, uzun, ağır, güclü, bərk, intensiv edilə bilərmi? Ÿ Tezliyi artırmaq, vaxtını uzatmaq məqsədə uyğun- durmu? Ÿ Kopiyalamaq (yəni biznesi bu yolla böyütmək) mümkündürmü? Ÿ Necə dəyişək ki, rəqiblər üçün eynisini yaratmaq çətin olsun? P – put to other uses – başqa cür istifadə etmək Suallar: Ÿ Bu ideya bundan başqa nə üçün istifadə edilə bilər (başqa məhsulda, bazarda, sahələrdə və s.)? Ÿ Bu ideyadan uşaq və ya qoca necə istifadə edərdilər? 100 Ÿ Bu ideyanın tətbiqi daha nəyə təsir edəcək? E – eliminate – ləğv, istisna etmək, təxirə salmaq, minimuma endirmək Suallar: Ÿ İdeyanı necə sadələşdirə bilərəm? Ÿ Hansı hissələr, nəticəyə təsir etmədən, ləğv edilə bilər? Ÿ Hansı qaydalar, nəticəyə təsir etmədən, ləğv edilə və ya sadələşdirilə bilər? Ÿ Həcmini kiçiltmək, daha yüngül, daha qısa etmək məqsədəuyğundurmu? Ÿ Problemi bir neçə hissəyə bölmək lazımdırmı? Ÿ Vaxtını azaltmaq məqsədəuyğundurmu? Ÿ Məhdudiyyətlərin tətbiqi məqsədəuyğundurmu? Ÿ Bəlkə bu heç problem deyil? R – rearrange (or reverce) – yenidən qurmaq, ardıcıllığı, istiqaməti dəyişmək Suallar: Ÿ İdeyanın tətbiqinin, mövcud axarın ardıcıllığını dəyişdirmək məqsədəuyğundurmu? Ÿ Bəlkə ayrı-ayrı komponentlərin yerini dəyişmək lazımdır? Ÿ Səbəb və nəticənin yerini dəyişə bilərəmmi? Ÿ Bəlkə çıxış yolu başqa istiqamətdədir? Ÿ Əvvəl nəzərdə tutduğumun tam tərsini etsəm nə baş verəcək? Ÿ Bəlkə işçilərin yerini dəyişmək lazımdır? Ÿ Bəlkə biznesin məkanını dəyişmək lazımdır? İdeyaların qiymətləndirilməsi və seçimi Əvvəlki və hazırkı fəsillərdəki bütün tapşırıqları etdikdən 101 sonra siz artıq araşdırmaq üçün biznes-ideyanızı seçə bilərsiz. Yekunda seçilmiş 3 ideya qalsın ki, növbəti fəsildə izah edilən tərzdə onları araşdıranda bəzilərində mənfi nəticə alındıqda heç olmasa biri uyğun olsun. Aşağıda biznes-ideyaların qiymətləndirilməsi üçün bir neçə üsul verilib. Birinci üsul əvvəl çətin görünsə də, əslində elə deyil və bəlkə də ən effektivlisidir. İdeyaların qiymətləndirilməsi üçün meyarlar üsulu Meyarların açıqlanması əvvəlki fəsildə verilib. Çəki bu meyarın digərlərinə nisbətdə qərarın qəbul edilməsində əhəmiyyətini əks etdirməlidir. Hər ideyanı hər meyar üzrə 5 ballıq sistemlə qiymətləndirin: 1 - meyar üzrə cavab sizin üçün çox pisdir, 2 - pisdir, 3 - ortadır, 4 - yaxşıdır, 5 -əladır. Məsələn, 7- ci meyar üzrə bu balların mənası belədir: 1 - investisiya həddindən çox tələb olunur (tapmaq imkanınızdan xaricdir), 2 - çox tələb olunur (çox çətinliklə tapa bilərsiz), 3 - ortadır (çətindir, amma çox güman ki, tapmaq olar), 4 - vəsait az tələb olunur (nisbətən rahat tapmaq olar), 5 - investisiya çox az tələb olunur və ya heç tələb olunmur (rahatlıqla təmin edə bilərsiz). Nəticədə çəkilər nəzərə alınmaqla daha yüksək xal toplayan biznes-ideya həyata keçirilməsi üçün seçilir. Müəyyən meyarlar üzrə aşağı bal ideyanın üzərindən xə çəkə bilər. Misal üçün, əgər 1-ci və 2- ci meyar üzrə cavab 3-dən azdırsa bu işlə məşğul olmağa dəyməz (hə a başqa meyarlar üzrə nəticə əla olsa belə). Eyniliklə əgər 4-cü meyar üzrə cavab 1-dirsə (elə maneə var ki, bu sahədə bizneslə məşğul olmağın qarşısını alır), daha uyğun biznes növünü seçin. Mən bir nümunə kimi çəkiləri, virtual 3 ideya üzrə balları və hesablamanı aşağıdakı cədvəldə verirəm, amma çəkiləri mütləq nümunə kimi istifadə etməyin, özünüz də üzərində düşünün. Sadəcə nəzərə alın ki, bütün çəkilərin cəmi 1- ə bərabər olmalıdır. Hesablama qaydası belədir: çəki*ideya balı=çəkili ideya balı. İdeyanın hər bir meyarı üzrə çəkili ideya 102 ballarının cəmi həmin ideya üzrə yekun çəkili balı göstərir. Hansı ideyada həmin yekun çəkili bal daha yüksəkdirsə, deməli, o ideya daha münasibdir (yuxarıda qeyd etdiyim kimi, misal üçün 1,2 və 4-cü meyarların hərəsinin balı minimal məğbul olan baldan yuxarıdırsa). Nəticədə göründüyü kimi, ən münasib biznes-ideya 3- cüdür. Baxmayaraq ki, çəkisiz balların cəmi üzrə qalib 2-ci ideyadır, çəkilər nəzərə alınanda məhz 3-cü ideya 3,76 balla qalib oldu və məhz bu ideya ilk növbədə araşdırılmalıdır. 103 sonra siz artıq araşdırmaq üçün biznes-ideyanızı seçə bilərsiz. Yekunda seçilmiş 3 ideya qalsın ki, növbəti fəsildə izah edilən tərzdə onları araşdıranda bəzilərində mənfi nəticə alındıqda heç olmasa biri uyğun olsun. Aşağıda biznes-ideyaların qiymətləndirilməsi üçün bir neçə üsul verilib. Birinci üsul əvvəl çətin görünsə də, əslində elə deyil və bəlkə də ən effektivlisidir. İdeyaların qiymətləndirilməsi üçün meyarlar üsulu Meyarların açıqlanması əvvəlki fəsildə verilib. Çəki bu meyarın digərlərinə nisbətdə qərarın qəbul edilməsində əhəmiyyətini əks etdirməlidir. Hər ideyanı hər meyar üzrə 5 ballıq sistemlə qiymətləndirin: 1 - meyar üzrə cavab sizin üçün çox pisdir, 2 - pisdir, 3 - ortadır, 4 - yaxşıdır, 5 -əladır. Məsələn, 7- ci meyar üzrə bu balların mənası belədir: 1 - investisiya həddindən çox tələb olunur (tapmaq imkanınızdan xaricdir), 2 - çox tələb olunur (çox çətinliklə tapa bilərsiz), 3 - ortadır (çətindir, amma çox güman ki, tapmaq olar), 4 - vəsait az tələb olunur (nisbətən rahat tapmaq olar), 5 - investisiya çox az tələb olunur və ya heç tələb olunmur (rahatlıqla təmin edə bilərsiz). Nəticədə çəkilər nəzərə alınmaqla daha yüksək xal toplayan biznes-ideya həyata keçirilməsi üçün seçilir. Müəyyən meyarlar üzrə aşağı bal ideyanın üzərindən xə çəkə bilər. Misal üçün, əgər 1-ci və 2- ci meyar üzrə cavab 3-dən azdırsa bu işlə məşğul olmağa dəyməz (hə a başqa meyarlar üzrə nəticə əla olsa belə). Eyniliklə əgər 4-cü meyar üzrə cavab 1-dirsə (elə maneə var ki, bu sahədə bizneslə məşğul olmağın qarşısını alır), daha uyğun biznes növünü seçin. Mən bir nümunə kimi çəkiləri, virtual 3 ideya üzrə balları və hesablamanı aşağıdakı cədvəldə verirəm, amma çəkiləri mütləq nümunə kimi istifadə etməyin, özünüz də üzərində düşünün. Sadəcə nəzərə alın ki, bütün çəkilərin cəmi 1- ə bərabər olmalıdır. Hesablama qaydası belədir: çəki*ideya balı=çəkili ideya balı. İdeyanın hər bir meyarı üzrə çəkili ideya 102 ballarının cəmi həmin ideya üzrə yekun çəkili balı göstərir. Hansı ideyada həmin yekun çəkili bal daha yüksəkdirsə, deməli, o ideya daha münasibdir (yuxarıda qeyd etdiyim kimi, misal üçün 1,2 və 4-cü meyarların hərəsinin balı minimal məğbul olan baldan yuxarıdırsa). Nəticədə göründüyü kimi, ən münasib biznes-ideya 3- cüdür. Baxmayaraq ki, çəkisiz balların cəmi üzrə qalib 2-ci ideyadır, çəkilər nəzərə alınanda məhz 3-cü ideya 3,76 balla qalib oldu və məhz bu ideya ilk növbədə araşdırılmalıdır. 103 Səsvermə üsulu Burada gərək qiymətləndiricilərin sayı 3-dən az olmasın. İdeyalar lövhəyə vurulur. İştirakçılara ideyaların sayının yarısı qədər rəngli yapışqan-kağız verilir (səsvermə qutular və şarlar vasitəsilə də keçirilə bilər). Bir iştirakçı hər layihəyə 2 səsdən çox verə bilməz. Ən çox səs toplamış ideyalar TOP-ideya, ortalar – OK-ideya, qalanları OUT-ideya qruplarına bölünür. TOP- ideyalar növbəti mərhələlərdə təhlil edilir, OK-ideyalara tələb olunduqda gələcəkdə baxılır, OUT-ideyalar kənara atılır. 6 şlyapa üsulu Seçilmiş ideyaların qiymətləndirilməsi üsuludur. 6 nəfər iştitak etməlidir. Öz real fikirlərinizi gizlətməli və sizin üçün müəyyən edilən rolu oynamalısız. Münasib bilsəniz rollarınızı dəyişə də bilərsiz. Çıxışların ardıcıllığı müxtəlif ola bilər, məsələn, aşağıdakı kimi: Göy şlyapa – moderatordur. İdeyanı açıqlayır. Ağ şlyapa – neytrallıq və obyektivliyi təcəssüm etdirir. Fikrini bildirmədən bütün məlumatı və faktları toplayır və təqdim edir. Sarı şlyapa – ideyanın bütün pozitiv, müsbət tərəflərini bildirir. Qara şlyapa – ideyanın bütün neqativ, zəif tərəflərini bildirir. Qırmızı şlyapa – ideya ilə bağlı emosiya və duyğularını bildirir. Yaşıl şlyapa – kreativliyi təcəssüm etdirir. Yeni kreativ əlavələr edir. Göy şlyapa – fikirləri yekunlaşdırır və nəticə çıxarır. 104 4-cü fəsil. Biznesə başlayırıq. Əgər birbaşa bu fəsildən başlayırsızsa, nəticənin daha yüksək olması üçün, xahiş edirəm, geriyə qayıdaraq, Ön söz və bütün digər fəsillərlə tanış olduqdan, tapşırıqları yerinə yetirdikdən sonra bura qayıdasız. Əvvəlki mərhələlərdə üzərində işləyəcək biznes- ideyalarımızı müəyyən etdik və ardıcıllıqla düzdük. Bu fəsildə onları ən yaxşısından başlayaraq araşdıracaq, uyğun olanı sınaqdan keçirəcək və bunun nəticəsində özünü doğruldanı tətbiq edəcəyik. “Startapperin masaüstü kitabı”nın müəllifləri Stiv Blank və Bob Dorfun fikrincə kiçik biznes iri biznesin kiçildilmiş forması deyil. Burada tamamilə fərqli yanaşma tələb olunur. Bazarda yeni biznesin inkişaf etdirilməsi mövcud biznesin inkişafından ciddi surətdə fərqlənir. 1997-ci ildə ABŞ-da qida məhsullarının internet satışı ilə məşğul olan Webvan startapı qurulmağa başladı. 800 milyon vəsait cəlb olundu və cəmi 2 il sonra müflis oldu. Niyə? Çünki bazarda mövcud olan iri bizneslərin ssenarisilə hərəkət edildi. 105 Səsvermə üsulu Burada gərək qiymətləndiricilərin sayı 3-dən az olmasın. İdeyalar lövhəyə vurulur. İştirakçılara ideyaların sayının yarısı qədər rəngli yapışqan-kağız verilir (səsvermə qutular və şarlar vasitəsilə də keçirilə bilər). Bir iştirakçı hər layihəyə 2 səsdən çox verə bilməz. Ən çox səs toplamış ideyalar TOP-ideya, ortalar – OK-ideya, qalanları OUT-ideya qruplarına bölünür. TOP- ideyalar növbəti mərhələlərdə təhlil edilir, OK-ideyalara tələb olunduqda gələcəkdə baxılır, OUT-ideyalar kənara atılır. 6 şlyapa üsulu Seçilmiş ideyaların qiymətləndirilməsi üsuludur. 6 nəfər iştitak etməlidir. Öz real fikirlərinizi gizlətməli və sizin üçün müəyyən edilən rolu oynamalısız. Münasib bilsəniz rollarınızı dəyişə də bilərsiz. Çıxışların ardıcıllığı müxtəlif ola bilər, məsələn, aşağıdakı kimi: Göy şlyapa – moderatordur. İdeyanı açıqlayır. Ağ şlyapa – neytrallıq və obyektivliyi təcəssüm etdirir. Fikrini bildirmədən bütün məlumatı və faktları toplayır və təqdim edir. Sarı şlyapa – ideyanın bütün pozitiv, müsbət tərəflərini bildirir. Qara şlyapa – ideyanın bütün neqativ, zəif tərəflərini bildirir. Qırmızı şlyapa – ideya ilə bağlı emosiya və duyğularını bildirir. Yaşıl şlyapa – kreativliyi təcəssüm etdirir. Yeni kreativ əlavələr edir. Göy şlyapa – fikirləri yekunlaşdırır və nəticə çıxarır. 104 4-cü fəsil. Biznesə başlayırıq. Əgər birbaşa bu fəsildən başlayırsızsa, nəticənin daha yüksək olması üçün, xahiş edirəm, geriyə qayıdaraq, Ön söz və bütün digər fəsillərlə tanış olduqdan, tapşırıqları yerinə yetirdikdən sonra bura qayıdasız. Əvvəlki mərhələlərdə üzərində işləyəcək biznes- ideyalarımızı müəyyən etdik və ardıcıllıqla düzdük. Bu fəsildə onları ən yaxşısından başlayaraq araşdıracaq, uyğun olanı sınaqdan keçirəcək və bunun nəticəsində özünü doğruldanı tətbiq edəcəyik. “Startapperin masaüstü kitabı”nın müəllifləri Stiv Blank və Bob Dorfun fikrincə kiçik biznes iri biznesin kiçildilmiş forması deyil. Burada tamamilə fərqli yanaşma tələb olunur. Bazarda yeni biznesin inkişaf etdirilməsi mövcud biznesin inkişafından ciddi surətdə fərqlənir. 1997-ci ildə ABŞ-da qida məhsullarının internet satışı ilə məşğul olan Webvan startapı qurulmağa başladı. 800 milyon vəsait cəlb olundu və cəmi 2 il sonra müflis oldu. Niyə? Çünki bazarda mövcud olan iri bizneslərin ssenarisilə hərəkət edildi. 105 Aşağıdakı yanlış ehtimal və addımlar edilmişdir: 1. “Müştərinin bunu istədiyini bilirəm”. Hərçənd ki, ilkin dövrdə yeni sahə yalnız inama əsaslanan təşəbbüsdü. 2. “Müştəri məhsulun xüsusiyyətlərini bəyənəcək”. Hərçənd yoxlamamış bunu demək olmazdı. 3. Əvvəlcədən müəyyən edilmiş planın dəyişmədən icrası. Nəticə olmamış insanların kütləvi şəkildə işə qəbulu, satış nöqtələrinin açılması. Məhsulun ilk versiyası işə başlayanda şirkətdə artıq 400 işçi vardı, müştəri yığmadan 40 milyon dollara ilk paylaşma mərkəzi quruldu. Niyə? Çünki planda əvvəlcədən belə yazılmışdı. 4. Hipotezanın yoxlanması əvəzinə üstünlük sadəcə icraya verilmişdi. Testlər aparılmır, yoxlama nöqtələrində nəticələr təhlil edilmir, tələb olunan dəyişikliklər həyata keçirilmirdi (gündəlik 8000 alış əvəzinə cəmi 2000 alış olurdu, buna baxmayaraq 3 il ərzində 26 paylaşma mərkəzinin tikilməsi üçün 1 milyardlıq öhdəlik götürüldü!). 5. Rəhbərlər sahibkar ruhlu insanlar yox, sadəcə idarəçilər idi. Bir vaxtda eyni sahədə ABŞ-da Peapod və Britaniyada Tesco şirkətləri işə başladı və düzgün hərəkət edərək uğur qazandı. Yeni sahədə biznesə başlandıqda və ya köhnə biznesdə müştərilər üçün yenilik tətbiq edildikdə aşağıdakı mərhələləri keçmək lazımdır. 1. İstehlakçının müəyyən edilməsi; 2. Biznes-modelin sınaqdan keçirilməsi; 3. Müştəri bazasının genişləndirilməsi; 4. Şirkətin qurulması. 106 Yüklə 9,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|