İdeyaların qiymətləndirilmə meyarları.
Yuxarıdakı mərhələdə ideyaları müəyyən etdik. Sonrakı
mərhələdə bu biznes-ideyalarını aşağıdakı meyarlarla
qiymətləndirməliyik. Amma bunu növbəti fəslin bütün
tapşırıqlarını bitirəndən sonra edin (orada doldurulmaq üçün
cədvəl və şərtlər göstərilib). Bir fikri də əlavə edim. 3-cü və 4-cü
fəsillərdə ideyaların yoxlanması və sınaqdan keçirilməsi barədə
ətraflı yazılacaq. Amma bütün bu mərhələləri düzgün, eyni
zamanda mümkün qədər sürətlə keçməlisiz. “Ağıllı
fikirləşənədək dəli vurdu çayı keçdi” alınmasın:).
1. Tələbat olacaqmı, müştəri bazası genişdirmi?
78
Tələbat olmayan bizneslə məşğul olmağa dəyməz. Düzdü,
ola bilər araşdırma nəticəsində məlum olsun ki, məhsulda və ya
satış üsullarında müəyyən dəyişikliklər edilsə tələbat yaranardı.
2. Mənfəət gətirəcəkmi?
Burada söhbət həm sərmayəyə nisbətdə, həm də mütləq
rəqəmlərlə ifadə olunan mənfəətdən gedir. Hər bir biznesin
məqsədi mənfəət əldə etməkdir (əgər sonradan şirkəti tam və ya
qismən satmaq istəyirsizsə məqsəd şirkətin dəyərinin
artırılması da ola bilər). Əgər biznes kifayət qədər mənfəət
gətirmirsə, deməli, biznes deyil, hobbidir.
3. Bu işlə məşğul olmaq sizin üçün maraqlıdırmı?
İnsan özünə maraqlı işlə məşğul olsa işindən həzz alacaq
və daha yaxşı nəticə əldə etməyə şansı artacaq. Çətinlikləri də o
qədər vecinə almayacaq. Əksinə, heç xoşunuz gəlməyən bir
sahədə biznes qursanız ola bilər ki, həyatınızı əzaba çevirə-
cəksiz.
4. Maneələr, risklər azdırmı (hüquqi, yeganə təchizatçı və s.)?
Burada rəsmi və qeyri-rəsmi məhdudiyyətlər (məsələn,
dəyişilməsi çətin olan mentalitet məhdudiyyətləri, inzibati
məneələr və s.), həmçinin ciddi risklər nəzərdə tutulur.
Müəyyən sahədə qanunvericiliyin dəyişilməsi nəzərdə
tutulursa, o sahədə biznesə başlamağa tələsməyin. Əgər
biznesinizin təchizatçısı təkdirsə və etibarlı deyilsə, o sahədə
biznes qurmaq çox təhlükəlidir. Əgər bu və ya digər şəkildə
monopoliya mövcuddursa və onu dəf etmək olmursa, digər
ideyaya əl atın. Belə maneə və risklər müxtəlif ola bilər.
Araşdırma zamanı onlara ciddi diqqət yetirin.
5. Belə bizneslər mövcuddurmu? Uğurludurmu? İri rəqib
yoxdurmu?
Əvvəl yazdığım kimi, əgər belə biznes mövcuddursa,
deməli, bazar var. Biznes mənfəətlidirsə və bazar bir çox xırda və
orta bizneslər arasında bölünübsə, deməli, siz də düzgün
79
yanaşsanız özünüzə yer edə biləcəksiz. Yox, əgər biznes özünü
doğrultmursa və bu vəziyyəti düzəltmək mümkün deyilsə,
həmçinin əgər bazarın xeyli hissəsini bir oyunçu tutursa, deməli,
bu sahənin seçimi uğurlu sayıla bilməz.
6. Bu sahədə təcrübəniz və ya bacarığınız varmı?
Aydın məsələdir ki, bilik və ya təcrübəsi olan sahədə
insanın uğur qazanmaq şansı daha yüksək olur. Çalışın ilk
biznesinizi məhz bu sahələrdən başlayasız.
7. İlkin investisiya və ya sizin qoyduğunuz pay azdırmı?
İlk biznesdə təcrübəsizlikdən uğursuzluq riski daha
yüksək olduğundan çalışın ki, birinci işinizə çox sərmayə
qoymayasız. Daha çox öz vaxtınızı bilik və təcrübənizi sərmayə
əvəzinə istifadə edin ki, itirə biləcəkləriniz yalnız bundan ibarət
olsun. Digər tərəfdən, ilk biznesə kənardan iri sərmayənin cəlb
edilməsi də çətindir. İnvestorlar (elə tanış-bilişlər də) belə riskli
investisiyalara meylli olmurlar.
8. Biznesi böyütmək imkanları varmı?
Ola bilsin ki, birinci biznes üçün bu, o qədər aktual
olmasın, amma ümumiyyətlə çalışın elə biznes yaradasız ki, onu
böyütmək imkanı olsun. Nəzərə alın ki, ilk biznesdə məqsəd
həm biznes vərdişləri, həm də pul qazanmaqdır. Hər ikisi
vacibdir. Sonradan isə maddi ehtiyaclarınız artdıqca və
potensialınız yüksəldikcə biznesdən maddi və mənəvi cəhətdən
daha çox şey gözləyəcəksiz (daha çox qazanmaq və şirkətinizi
böyütməkdən zövq almaq istəyəcəksiz).
9. İnvestisiyanın qayıtması dövrü azdırmı?
İlk biznesinizdə çalışın ki, qoyduğunuz sərmayənin
qayıtma müddəti mümkün qədər az olsun (maksimum 1-2 il).
Özü də qayıdış mümkün qədər tez başlamalıdır. Yəni, biznes-
planda 1 ildən sonra gəlirinizin hamısını birdən almaq nəzərdə
tutulubsa, ehtiyatlı olun. Yaxşı olardı ki, qayıdış elə ilk aylardan
hissə-hissə olsun.
80
10. Kopiyalanması çətindirmi?
Yaxşı biznes rəqibləriniz tərəfindən çətin kopiyalanan
biznesdir. Sizin digərlərindən fərqiniz elə olmalıdır ki,
rəqibləriniz üstünlüyünüzü özlərində tətbiq edənədək siz artıq
bazarın xeyli hissəsini tutasız.
11. Passiv gəlir mənbəyinə çevirmək mümkündürmü?
Yaranan biznesdə sizin iştirakınıza ehtiyac nə qədər
azdırsa, bir o qədər yaxşıdır. Belə biznesdən gələn gəlirə
“passiv” gəlir deyilir. Nəticədə sizin həyatdan həzz almaq
şansınız daha yüksək olacaq. Eyni zamanda siz digər biznesə
başlamaq, ya da muzdlu işlə məşğul olmaq imkanı əldə
edəcəksiz.
12. Ən pis halda itirəcəyinizi məqbul hesab edəcəksizmi (maddi
və qeyri-maddi itkiləri)?
Müəyyənləşdirin ki, biznesiniz uğursuz olsa itirəcəyiniz
nə ola bilər. Maddi cəhətdən bu, ilk növbədə pul olacaq. Elə
məbləğdə sərmayə qoymalısız ki, bu pulun itirilməsi sizin
durumunuzu kritik həddə çatdırmasın. Qeyri-maddi itkiləri də
nəzərdən qaçırmayın. Məsələn, əgər biznesin uğursuzluğu
yaxın dostunuz, qohumunuz və s. ilə münasibətlərin
korlanmasına gətirib çıxaracaqsa, bunu işə başlamazdan əvvəl
yaxşı-yaxşı düşünün.
13. Biznes mövcud trendlərə uyğundurmu?
İstehlakçı davranışları, texnologiyanın təkmilləşməsi
müəyyən trendlər (yəni inkişaf istiqamətləri) yaradır. Məsələn,
əgər trend rəqəmsal və internet texnologiyalarının inkişafı
istiqamətindədirsə, musiqi disklərinin satışına bel bağlamaq
olmaz (çünki istənilən kontenti internetdən münasib qiymətə və
ya pulsuz yükləmək imkanı var).
81
yanaşsanız özünüzə yer edə biləcəksiz. Yox, əgər biznes özünü
doğrultmursa və bu vəziyyəti düzəltmək mümkün deyilsə,
həmçinin əgər bazarın xeyli hissəsini bir oyunçu tutursa, deməli,
bu sahənin seçimi uğurlu sayıla bilməz.
6. Bu sahədə təcrübəniz və ya bacarığınız varmı?
Aydın məsələdir ki, bilik və ya təcrübəsi olan sahədə
insanın uğur qazanmaq şansı daha yüksək olur. Çalışın ilk
biznesinizi məhz bu sahələrdən başlayasız.
7. İlkin investisiya və ya sizin qoyduğunuz pay azdırmı?
İlk biznesdə təcrübəsizlikdən uğursuzluq riski daha
yüksək olduğundan çalışın ki, birinci işinizə çox sərmayə
qoymayasız. Daha çox öz vaxtınızı bilik və təcrübənizi sərmayə
əvəzinə istifadə edin ki, itirə biləcəkləriniz yalnız bundan ibarət
olsun. Digər tərəfdən, ilk biznesə kənardan iri sərmayənin cəlb
edilməsi də çətindir. İnvestorlar (elə tanış-bilişlər də) belə riskli
investisiyalara meylli olmurlar.
8. Biznesi böyütmək imkanları varmı?
Ola bilsin ki, birinci biznes üçün bu, o qədər aktual
olmasın, amma ümumiyyətlə çalışın elə biznes yaradasız ki, onu
böyütmək imkanı olsun. Nəzərə alın ki, ilk biznesdə məqsəd
həm biznes vərdişləri, həm də pul qazanmaqdır. Hər ikisi
vacibdir. Sonradan isə maddi ehtiyaclarınız artdıqca və
potensialınız yüksəldikcə biznesdən maddi və mənəvi cəhətdən
daha çox şey gözləyəcəksiz (daha çox qazanmaq və şirkətinizi
böyütməkdən zövq almaq istəyəcəksiz).
9. İnvestisiyanın qayıtması dövrü azdırmı?
İlk biznesinizdə çalışın ki, qoyduğunuz sərmayənin
qayıtma müddəti mümkün qədər az olsun (maksimum 1-2 il).
Özü də qayıdış mümkün qədər tez başlamalıdır. Yəni, biznes-
planda 1 ildən sonra gəlirinizin hamısını birdən almaq nəzərdə
tutulubsa, ehtiyatlı olun. Yaxşı olardı ki, qayıdış elə ilk aylardan
hissə-hissə olsun.
80
10. Kopiyalanması çətindirmi?
Yaxşı biznes rəqibləriniz tərəfindən çətin kopiyalanan
biznesdir. Sizin digərlərindən fərqiniz elə olmalıdır ki,
rəqibləriniz üstünlüyünüzü özlərində tətbiq edənədək siz artıq
bazarın xeyli hissəsini tutasız.
11. Passiv gəlir mənbəyinə çevirmək mümkündürmü?
Yaranan biznesdə sizin iştirakınıza ehtiyac nə qədər
azdırsa, bir o qədər yaxşıdır. Belə biznesdən gələn gəlirə
“passiv” gəlir deyilir. Nəticədə sizin həyatdan həzz almaq
şansınız daha yüksək olacaq. Eyni zamanda siz digər biznesə
başlamaq, ya da muzdlu işlə məşğul olmaq imkanı əldə
edəcəksiz.
12. Ən pis halda itirəcəyinizi məqbul hesab edəcəksizmi (maddi
və qeyri-maddi itkiləri)?
Müəyyənləşdirin ki, biznesiniz uğursuz olsa itirəcəyiniz
nə ola bilər. Maddi cəhətdən bu, ilk növbədə pul olacaq. Elə
məbləğdə sərmayə qoymalısız ki, bu pulun itirilməsi sizin
durumunuzu kritik həddə çatdırmasın. Qeyri-maddi itkiləri də
nəzərdən qaçırmayın. Məsələn, əgər biznesin uğursuzluğu
yaxın dostunuz, qohumunuz və s. ilə münasibətlərin
korlanmasına gətirib çıxaracaqsa, bunu işə başlamazdan əvvəl
yaxşı-yaxşı düşünün.
13. Biznes mövcud trendlərə uyğundurmu?
İstehlakçı davranışları, texnologiyanın təkmilləşməsi
müəyyən trendlər (yəni inkişaf istiqamətləri) yaradır. Məsələn,
əgər trend rəqəmsal və internet texnologiyalarının inkişafı
istiqamətindədirsə, musiqi disklərinin satışına bel bağlamaq
olmaz (çünki istənilən kontenti internetdən münasib qiymətə və
ya pulsuz yükləmək imkanı var).
81
Biznes-ideyanın seçimində köməkçi məlumatlar.
Çalışın ki, biznesə minimal investisiya ilə başlayasız və
başlayandan sonra da qənaətcil olasız.
Bunun üçün 5 əsas yol var:
1. Vaxt, bilik, qabiliyyətinizin istifadəsi və ya satışı.
Vaxt, bilik və qabiliyyətinizin istifadəsi sizi xərcə salmır.
Gücünüzü verin bu istiqamətə. Məsələn, əgər balaca uşaqlarla
valideynləri olmadıqda vaxt keçirmək xidmətinə bazarda
ehtiyac varsa sizə yalnız kreativliyinizi istifadə etməklə əyləncə
düşünmək kifayət edə bilər. Ya da əgər hansısa MS və ya digər
proqramları yaxşı bilirsizsə, bu bacarığınızın monetization (yəni
pula çevirmək) yollarını düşünməlisiz.
2. Başqalarının bilik, bacarıq və malının istifadəsi və ya satışı.
Məsələn, tanışınızın yaxşı tərcümə qabiliyyəti var. Sadəcə
sayt yaradaraq onun üçün müştəri yığırsız və gəliri
bölüşdürürsüz. Ya da kimsə yaxşı və qeyri-adi şirniyyat bişirə
bilir. Müştəriləri siz tapırsız. Digər misal. Bir tanışınız sizə, misal
üçün, öz maşınını və ya printerini verir, siz də biznesinizdə
onlardan istifadə edirsiz.
3. Avansın alınması (istehsalda, xidmətdə, məsələn, xaricdən
maşın gətirənlər).
Sərmayədən az istifadə yolunun biri də işinizə görə
avansın alınmasıdır. Əgər müştəri sizə etibar edirsə və
məhsulunuza yüksək maraq göstərirsə, ödənişin bir hissəsini və
ya hamısını qabaqcadan etməyə razılaşa bilər.
4. Mövcud olanların təkmilləşdirilməsi.
Məsələn, görürsüz ki, bir mağaza işini düz qurmayıb deyə
alveri aşağıdır, siz də komisyon haqq müqabilində satışların
artırılmasını üzərinizə götürürsüz.
5. İstədiyinizin pulsuz əldə edilməsi üçün məsləhət görmədiyim
üsul.
82
Bunu məsləhət görmürəm, sadəcə dodağınız qaçsın deyə
yazıram. Bu üsulu kiçik bizneslə məşğul olan bir biznesmen öz
kitabında yazmışdı. Məsələn, iri həcmli mətni kompüterdə
yığmaq lazımdırsa yüksək maaşa katibə vakansiyası elan olunur
və “yoxlama” məqsədilə hərəsinə mətnin müəyyən hissəsinin
yığılması tapşırılır.
Mayk Mikalovits “Boranı üsulu” kitabında biznesi
boranıya bənzədir və bu analogiyanı belə təsvir edir:
Ÿ
Ən perspektivli toxumlar seçməlisən (nə qədər çalışsan
da digərlərindən iri boranı yetişməyəcək). Yəni, ən
yaxşı ideya və biznes-model seçilməlidir.
Ÿ
İmkan varsa bir neçə toxum basdır. Yəni, imkan varsa
bir neçə biznes və ya istiqamət yarat ki, ən azı birinin
uğurlu olma şansı artsın.
Ÿ
Yaxşı qulluq etməlisən. Yəni, biznesdə çalışqan
olmalısan.
Ÿ
Artıq zoğları çıxarmalısan. Yəni, Pareto qanununa
əsasən gəlir gətirməyəcək və problem yaradan
müştərilərdən imtina etməlisən.
Ÿ
Zəif boranılara qulluq etmə. Yəni, zəif biznes və ya
istiqamətlərdən əl çəkməlisən.
Ÿ
Ən böyüyünü öz balan kimi bəslə. Yəni, ən yaxşı biznes
istiqamətlərinin və müştərilərin qayğısına qalmalısan.
Bəzi maraqlı ideya və məhsullar.
Biznesinizə dəstək ola biləcək bir sıra maraqlı ideyaları,
həmçinin bəzi uğurlu məhsul və xidmətlər barədə məlumatı
diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. Bu o demək deyil ki, onları
təkrarlayasız. Ola bilər ki, bir çoxu bizim müştərilərin tələbatına
uyğun gəlməsin. Sadəcə göstərmək istəyirdim ki, bəzi hallarda
ilk baxışdan ağlabatan görünməyən ideyalar da uğur gətirə
83
Biznes-ideyanın seçimində köməkçi məlumatlar.
Çalışın ki, biznesə minimal investisiya ilə başlayasız və
başlayandan sonra da qənaətcil olasız.
Bunun üçün 5 əsas yol var:
1. Vaxt, bilik, qabiliyyətinizin istifadəsi və ya satışı.
Vaxt, bilik və qabiliyyətinizin istifadəsi sizi xərcə salmır.
Gücünüzü verin bu istiqamətə. Məsələn, əgər balaca uşaqlarla
valideynləri olmadıqda vaxt keçirmək xidmətinə bazarda
ehtiyac varsa sizə yalnız kreativliyinizi istifadə etməklə əyləncə
düşünmək kifayət edə bilər. Ya da əgər hansısa MS və ya digər
proqramları yaxşı bilirsizsə, bu bacarığınızın monetization (yəni
pula çevirmək) yollarını düşünməlisiz.
2. Başqalarının bilik, bacarıq və malının istifadəsi və ya satışı.
Məsələn, tanışınızın yaxşı tərcümə qabiliyyəti var. Sadəcə
sayt yaradaraq onun üçün müştəri yığırsız və gəliri
bölüşdürürsüz. Ya da kimsə yaxşı və qeyri-adi şirniyyat bişirə
bilir. Müştəriləri siz tapırsız. Digər misal. Bir tanışınız sizə, misal
üçün, öz maşınını və ya printerini verir, siz də biznesinizdə
onlardan istifadə edirsiz.
3. Avansın alınması (istehsalda, xidmətdə, məsələn, xaricdən
maşın gətirənlər).
Sərmayədən az istifadə yolunun biri də işinizə görə
avansın alınmasıdır. Əgər müştəri sizə etibar edirsə və
məhsulunuza yüksək maraq göstərirsə, ödənişin bir hissəsini və
ya hamısını qabaqcadan etməyə razılaşa bilər.
4. Mövcud olanların təkmilləşdirilməsi.
Məsələn, görürsüz ki, bir mağaza işini düz qurmayıb deyə
alveri aşağıdır, siz də komisyon haqq müqabilində satışların
artırılmasını üzərinizə götürürsüz.
5. İstədiyinizin pulsuz əldə edilməsi üçün məsləhət görmədiyim
üsul.
82
Bunu məsləhət görmürəm, sadəcə dodağınız qaçsın deyə
yazıram. Bu üsulu kiçik bizneslə məşğul olan bir biznesmen öz
kitabında yazmışdı. Məsələn, iri həcmli mətni kompüterdə
yığmaq lazımdırsa yüksək maaşa katibə vakansiyası elan olunur
və “yoxlama” məqsədilə hərəsinə mətnin müəyyən hissəsinin
yığılması tapşırılır.
Mayk Mikalovits “Boranı üsulu” kitabında biznesi
boranıya bənzədir və bu analogiyanı belə təsvir edir:
Ÿ
Ən perspektivli toxumlar seçməlisən (nə qədər çalışsan
da digərlərindən iri boranı yetişməyəcək). Yəni, ən
yaxşı ideya və biznes-model seçilməlidir.
Ÿ
İmkan varsa bir neçə toxum basdır. Yəni, imkan varsa
bir neçə biznes və ya istiqamət yarat ki, ən azı birinin
uğurlu olma şansı artsın.
Ÿ
Yaxşı qulluq etməlisən. Yəni, biznesdə çalışqan
olmalısan.
Ÿ
Artıq zoğları çıxarmalısan. Yəni, Pareto qanununa
əsasən gəlir gətirməyəcək və problem yaradan
müştərilərdən imtina etməlisən.
Ÿ
Zəif boranılara qulluq etmə. Yəni, zəif biznes və ya
istiqamətlərdən əl çəkməlisən.
Ÿ
Ən böyüyünü öz balan kimi bəslə. Yəni, ən yaxşı biznes
istiqamətlərinin və müştərilərin qayğısına qalmalısan.
Bəzi maraqlı ideya və məhsullar.
Biznesinizə dəstək ola biləcək bir sıra maraqlı ideyaları,
həmçinin bəzi uğurlu məhsul və xidmətlər barədə məlumatı
diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm. Bu o demək deyil ki, onları
təkrarlayasız. Ola bilər ki, bir çoxu bizim müştərilərin tələbatına
uyğun gəlməsin. Sadəcə göstərmək istəyirdim ki, bəzi hallarda
ilk baxışdan ağlabatan görünməyən ideyalar da uğur gətirə
83
bilər. Əslində belə nümunələr minlərlədir və onları internetdən
rahatca tapa bilərsiz. Burada bəzilərinin verilməsində məqsəd
ondan ibarətdir ki, işə yaradıcı yanaşaraq hər sahədə biznes
üçün imkanların olmasını görəsiz.
Kraudsorsinq (crowdsoursing) öz işinizi asanlaşdırmaq üçün
kənardan insanların cəlb edilməsi yoludur (məhsulun işlənib
hazırlanması, hansısa layihənin və ya işin icrası və s. üçün).
Futbolka şirkəti Threadless kraudsorsinqin populyar
nümunəsidir. 2000-ci ildə 1000 dollarlıq investisiya ilə işə
başlayan şirkət öz müştərilərinə dizayn hazırlamaq imkanı verir
(ən maraqlısı müəyyən tirajla buraxılır).
Kraudfandinq (crowdfunding) müəyyən layihə üçün bir-
birilə əlaqəsi olmayan insanlar tərəfindən pulun yığılması
formasıdır. Öz layihənizi təqdim edirsiz və oxuculardan kimə
maraqlı görünsə bu layihə üçün pul köçürəcək. İnternetdə belə
resurslar çoxdur. Ən məşhuru budur:
. Ən
www.kickstarter.com
uğurlu misallardan biri. Rusiyalı iki qohum korporativ sahədə
təcrübələrinə baxmayaraq öz bizneslərinə başlamaq fikrinə
düşmüşdülər. İlk cəhdləri uğurlu alınmayıb. Təsadüfən xarici
bir şirkətin yeni ixtirası barədə eşidiblər (hər səthə yapışan
elektrikləşmiş kağızabənzər propilen plyonka) və onlarla birgə
şirkət qurmağa qərarlaşıblar. Sərmayələri demək olar ki, yox idi.
2015-ci ildə kickstarter-də məhsulları barədə maraqlı videoçarx
yerləşdirərək 12 000 dollar yığmaq istəyiblər, amma nəticədə 300
000 dollara yaxın vəsait yığılıb. İndi biznes uğurla inkişaf edir.
Mastermaynd qrupu. İki və daha çox insan birləşir ki,
bizneslə bağlı məsləhətləşsinlər, beyin hücumları keçirsinlər,
bir-birinin əlaqələrindən istifadə etsinlər və s. Hamı bir nəfərə
dəstək olmaq üçün də toplaşa bilər. Sinerji yaratmaq məqsədilə
siz də bu üsuldan istifadə edə bilərsiz.
Hava satan şəxs. Peterburqlu Sergey Luçnikov xarici
təcrübə (Paris, Berlin, Tel-Əviv və s.) əsasında müxtəlif
84
şəhərlərin havasını qablaşdıraraq suvenir kimi satır (pərakəndə
satış qiyməti 10 dollardır).
Bonus millərinin istifadəsi üzrə məsləhətçi Harri Leff
Virciniyada maliyyəçidir. Səyahət etməyi xoşlayır və hər il
aviaşirkətlərin loyallıq proqramları əsasında minlərlə bonus
mili qazanır. Top-menecerlərin əksəriyyəti çalışdığı
şirkətlərinin kredit kartlarından ödəniş edərək beləcə bonus
milləri qazanır, amma onları öz məzuniyyət səfərləri üçün
istifadə edə bilmir, çünki mürəkkəb qaydaların öyrənilməsi
üçün vaxt və həvəsləri olmur. Harri, bu problemi görərək öz
xidmətini təklif etməyə başlayır və 250 dollar müqabilində
bonusların hesabına iki nəfər üçün təyyarə bileti alır. İlə 75 000
dollar qazanan Harri, növbəti il bu rəqəmi 100 000 dollara
çatdırmaq niyyətindədir.
Özünün qarşılaşdığı problemi biznesə çevirən insan. İkinci
uşağı dünyaya gələndən sonra Hizer Ollard körpənin bir yerə
aparılması üçün vasitənin azlığından əziyyət çəkdikdə ağlına bu
problemin həlli məqsədilə xüsusi ədyal (slinq tipli) yaratmaq
gəlir. Qısa zamanda populyarlaşan məhsul 200-ə yaxın
mağazada satılırdı. Üçüncü uşağı dünyaya gəldikdə o, biznesini
iri bir şirkətə satır və kiçik biznes vasitəsilə maliyyə müstəqilliyi
qazanmaq istəyən xanımlara kömək edən yeni bir şirkət açır.
İstirahətdə yaranan biznes-ideya. Tanınmış Rusiya
biznesmeni və biznes müəllifi İstanbulda istirahət zamanı masaj
etdirərkən bundan necə qazanmaq yolunu düşünür. Şəhər
böyük, turist çox. Gəzməkdən hamı yorulur. 15 dəqiqəlik ayaq
masajının qiyməti 5 avrodur. Günə orta hesabla 10 müştərin olsa
50, ay ərzində isə 1500 avro alınır. Bundan 500 avro masajçının
maaşı, 300 təşkilati və gözlənilməz xərclər edir, qalır 700 avro
təmiz mənfəət. On otel qarşısında bu işi təşkil edə bilsən aya çox
zəhmət çəkmədən 7000 avro qazanmaq olar.
Menyu biznesi. Food on the table startapı həftəlik menyunu
85
bilər. Əslində belə nümunələr minlərlədir və onları internetdən
rahatca tapa bilərsiz. Burada bəzilərinin verilməsində məqsəd
ondan ibarətdir ki, işə yaradıcı yanaşaraq hər sahədə biznes
üçün imkanların olmasını görəsiz.
Kraudsorsinq (crowdsoursing) öz işinizi asanlaşdırmaq üçün
kənardan insanların cəlb edilməsi yoludur (məhsulun işlənib
hazırlanması, hansısa layihənin və ya işin icrası və s. üçün).
Futbolka şirkəti Threadless kraudsorsinqin populyar
nümunəsidir. 2000-ci ildə 1000 dollarlıq investisiya ilə işə
başlayan şirkət öz müştərilərinə dizayn hazırlamaq imkanı verir
(ən maraqlısı müəyyən tirajla buraxılır).
Kraudfandinq (crowdfunding) müəyyən layihə üçün bir-
birilə əlaqəsi olmayan insanlar tərəfindən pulun yığılması
formasıdır. Öz layihənizi təqdim edirsiz və oxuculardan kimə
maraqlı görünsə bu layihə üçün pul köçürəcək. İnternetdə belə
resurslar çoxdur. Ən məşhuru budur:
. Ən
www.kickstarter.com
uğurlu misallardan biri. Rusiyalı iki qohum korporativ sahədə
təcrübələrinə baxmayaraq öz bizneslərinə başlamaq fikrinə
düşmüşdülər. İlk cəhdləri uğurlu alınmayıb. Təsadüfən xarici
bir şirkətin yeni ixtirası barədə eşidiblər (hər səthə yapışan
elektrikləşmiş kağızabənzər propilen plyonka) və onlarla birgə
şirkət qurmağa qərarlaşıblar. Sərmayələri demək olar ki, yox idi.
2015-ci ildə kickstarter-də məhsulları barədə maraqlı videoçarx
yerləşdirərək 12 000 dollar yığmaq istəyiblər, amma nəticədə 300
000 dollara yaxın vəsait yığılıb. İndi biznes uğurla inkişaf edir.
Mastermaynd qrupu. İki və daha çox insan birləşir ki,
bizneslə bağlı məsləhətləşsinlər, beyin hücumları keçirsinlər,
bir-birinin əlaqələrindən istifadə etsinlər və s. Hamı bir nəfərə
dəstək olmaq üçün də toplaşa bilər. Sinerji yaratmaq məqsədilə
siz də bu üsuldan istifadə edə bilərsiz.
Hava satan şəxs. Peterburqlu Sergey Luçnikov xarici
təcrübə (Paris, Berlin, Tel-Əviv və s.) əsasında müxtəlif
84
şəhərlərin havasını qablaşdıraraq suvenir kimi satır (pərakəndə
satış qiyməti 10 dollardır).
Bonus millərinin istifadəsi üzrə məsləhətçi Harri Leff
Virciniyada maliyyəçidir. Səyahət etməyi xoşlayır və hər il
aviaşirkətlərin loyallıq proqramları əsasında minlərlə bonus
mili qazanır. Top-menecerlərin əksəriyyəti çalışdığı
şirkətlərinin kredit kartlarından ödəniş edərək beləcə bonus
milləri qazanır, amma onları öz məzuniyyət səfərləri üçün
istifadə edə bilmir, çünki mürəkkəb qaydaların öyrənilməsi
üçün vaxt və həvəsləri olmur. Harri, bu problemi görərək öz
xidmətini təklif etməyə başlayır və 250 dollar müqabilində
bonusların hesabına iki nəfər üçün təyyarə bileti alır. İlə 75 000
dollar qazanan Harri, növbəti il bu rəqəmi 100 000 dollara
çatdırmaq niyyətindədir.
Özünün qarşılaşdığı problemi biznesə çevirən insan. İkinci
uşağı dünyaya gələndən sonra Hizer Ollard körpənin bir yerə
aparılması üçün vasitənin azlığından əziyyət çəkdikdə ağlına bu
problemin həlli məqsədilə xüsusi ədyal (slinq tipli) yaratmaq
gəlir. Qısa zamanda populyarlaşan məhsul 200-ə yaxın
mağazada satılırdı. Üçüncü uşağı dünyaya gəldikdə o, biznesini
iri bir şirkətə satır və kiçik biznes vasitəsilə maliyyə müstəqilliyi
qazanmaq istəyən xanımlara kömək edən yeni bir şirkət açır.
İstirahətdə yaranan biznes-ideya. Tanınmış Rusiya
biznesmeni və biznes müəllifi İstanbulda istirahət zamanı masaj
etdirərkən bundan necə qazanmaq yolunu düşünür. Şəhər
böyük, turist çox. Gəzməkdən hamı yorulur. 15 dəqiqəlik ayaq
masajının qiyməti 5 avrodur. Günə orta hesabla 10 müştərin olsa
50, ay ərzində isə 1500 avro alınır. Bundan 500 avro masajçının
maaşı, 300 təşkilati və gözlənilməz xərclər edir, qalır 700 avro
təmiz mənfəət. On otel qarşısında bu işi təşkil edə bilsən aya çox
zəhmət çəkmədən 7000 avro qazanmaq olar.
Menyu biznesi. Food on the table startapı həftəlik menyunu
85
86
və ailənizin sevdiyi məhsullar əsasında alış siyahısını yaratmağa
imkan verir. Müştəri əvvəlcə sevdiyi ərzaqları və alış-veriş
etdiyi dükanları saytda qeyd edir. Sonra isə proqram yaxındakı
ərzaq mağazalarının qiymətlərini təhlil edərək ən sərfəlilərini
seçir. Müştəridən soruşulur ki, neçə dəfə yeməyi planlaşdırır və
hansı xüsusi istəkləri var. Bundan sonra sayt istəklərə uyğun
reseptlər seçir, yeməyin qiymətini hesablayır və bunun üçün
tələb olunan ərzağın siyahısını çıxarır.
3-cü fəsil. Kreativ ideyaların generasiyası
və biznes-ideyanın tam formalaşdırılması.
Dostları ilə paylaş: |