I-bob maktabgacha yoshdagi bolalarni milliy tarbiya asosida ma’naviyaxloqiy sifatlarini shakllantirish

II-BOB MAKTABGACHA TA’LIM YOSHIDAGI BOLALARNI ESTETIK RIVOJLANISHIDAGI O’ZIGA XOSLIKLARI
2.1 Maktabgacha yoshdagi bolalarni har tomonlama tarbiyalashda estetik tarbiyaning ahamiyati
Insoniyat go’zallikni butun rivojlanish tarixi jarayonida egallaydi va yaratadi. Go’zallik madaniy tarixiy tajribaning bir qismi hisoblanadi.Uning ob'ektiv mavjudligi estetik tarbiya nazariyasini, estetik tajribani yosh avlodga maqsadga muvofiq va muntazam ravishda berish va shu orqali uni estetik rivojlantirishni ta'minlashning faol usullarini ishlab chiqishga yo’naltiradi. Bunda estetik tarbiya madaniyatni egallashning asosiy vositasi tarbiya va ta'limdir.
Estetik tarbiya juda keng tushuncha bo’lib, unga tabiat, mehnat, ijtimoiy hayot, turmush va san'atga estetik munosabatni tarbiyalash kiradi.
Estetik tarbiya (nafosat tarbiyasi) - bu bolalarga voqelikdagi, san'atdagi, tabiatdagi, kishilarning ijtimoiy va mehnat munosabatlaridagi, turmushdagi go’zallikni idrok qilish hamda to’g’ri tushunishga o’rgatish, ularning badiiy didini o’stirish, ularda go’zallikka muhabbat uyg’otish va hayotga go’zallik olib kirish qobiliyatlarini tarbiyalashdir
.Nozik didli bo’lish, go’zallikni fahmlay va qadrlay olish, badiiy madaniyatni tushunish, o’z hayotini go’zallik qonunlari asosida qura olish — komil insonning eng zarur fazilatidir. Estetik tarbiya – eng avvalo har bir kishida badiiy hissiyot tuyg’ularini, badiiy didni tarbiyalashdir. Ilmiy dunyoqarashga asoslangan nafosat, did, his-tuyg’ular va ko’nikmalarning o’sib borishi jarayonida insonning o’zi ham ma'naviy boyib, hayoti yanada sermazmun bo’ladi. Yashayotgan zamoniga nisbatan mehr-muhabbati ortib boradi. Bularning hammasi har bir insonda go’zallikni xunukdan, jirkanchlikdan farq qila bilish qobiliyatini shakllantiradi, uni yanada rivojlantiradi.
Estetik tarbiya bugungi kunda shunisi bilan muhimki, did-farosatlilik mehnatda, ishlab chiqarishda, kundalik amaliy faoliyatda - har bir inson uchun hayotiy shioriga aylanib qolgan. Donolardan biri go’zallik axloq-odobning tug’ishgan singlisidir, degan edi.Darhaqiqat, odob va nafosat tarbiyasi o’zaro chambarchas bog’liq holda amalga oshiriladi. CHunki nafosat tarbiyasining natijasi axloq-odobda, chiroyli xatti-harakat, go’zal munosabatda va hayotga, kelajakka, insonlarga, tabiatga muhabbatda ko’rinadi. Xalqimiz «Kamtarlik ham husn» deydi. Mana shu birgina iborada chuqur ma'no bor. Estetik tarbiya orqali yoshlarda kamtarlik hislati tarkib topadi. Bu hislat kishilarning eng go’zal belgisidir.Salbiy xatti-harakatlardan nafratlana bilish tuyg’usini ham estetik tarbiyani paydo qiladi. Bunda badiiy asarlarning roli muhimdir. Masalan: «Zumrad va Qimmat» ertagida Qimmatning xulq-atvori bolalar qalbida nafratni uyg’otadi. Zumradning tevarak-atrofga munosabati, mehnatsevarligi, kamtarligi qalblarda quvonchni paydo qiladi.
SHuni alohida ta'kidlash joizki, ayrim yoshlar go’zallikni tor ma’noda tushunadilar. Ya'ni, chiroyni ko’pincha husn jamolda deb bilishadi. Bu bir tomonlama tushunchadir. Har tomonlama ma'noda esa chiroy husn-jamol, qalb go’zalligida, ma'noli so’zdadir. Xalqimiz bejizga «CHiroy husnu jamolda emas, fazlu kamolda» deb aytmagan! San'at va hayot go’zalligi bilan tanishtirib borish bolaning aqlini, hissini tarbiyalab qolmay, shu bilan bir qatorda uning xayol va tassavvurni ham rivojlantiradi.Bolalarni go’zallikka oshno qilish, ularda hayotiy voqeaiarni to’g’ri tushunish, olijanob his-tuyg’ularni va intilishlarni shakllantirishga yordam beradi. Bolalarda go’zallikni idrok qilishni tarbiyalash orqali ularda boshqa kishilarning kechinmalarini his eta bilish, kishilarning xursandchiliklariga sherik bo’lish, qayg’usini birga baham ko’rish kabi xususiyatlar tarkib toptiriladi.