orttirilsa, uning nur tarqatish jadalligining maksimumi qisqa to‘lqin tomonga
siljiydi. Bu qonuniyatni V. Vin 1893 yili taklif etgan va uning matematik
temperaturada turlicha bo‘ladi. Masalan, elektr isitkichning temperaturasi
24
tarqatadi, uning spektri asosan infraqizil nurdan iborat bo‘ladi. Quyosh (T=5500
K) nuri to‘lqin spektrini olsak, undagi to‘lqin uzunlik
max
=5
10
-7
m ga to‘g‘ri
keladi. Bu to‘lqin uzunlik spektrning ko‘zga ko‘rinadigan qismiga to‘g‘ri keladi.
Stefan-Boltsman qonuni. Tajriba natijalari asosida I. Stefan (1879 yili)
quyidagi qonuniyatni aniqladi: absolyut qora jismning nurlanish xususiyati
uning absolyut temperaturasining to‘rtinchi darajasiga to‘g‘ri proportsional
bo‘ladi. Bu qonuniyatni 1884 yili A. Boltsman nazariy jihatdan isbotlab bergan.
Issiqlik tashuvchini qizdirish yoki sovitish uchun mo‘ljalangan qurilma
issiqlik almashinuv apparati (IAA) deyiladi.Issiqlik tashuvchi sifatida suyuqlik
yoki gaz ishlatiladi. Issiqlik tashuvchilar isituvchi va isitiladigan tashuvchilarga
bo‘linadi. Masalan, qozon ichida qizigan gaz isituvchi issiqlik tashuvchi,
qozondagi suv esa isitiladigan issiqlik tashuvchi hisoblanadi.Isitish radiatoridagi
suv isituvchi issiqlik tashuvi, xonaga issiqlikni tarkatadigan havo esa,
isitiladigan issiqlik tashuvchi hisoblanadi.
IAA lariga bug‘ qozonlari, kondensatorlar, bug‘ qizdirgichlar, havo
isitkichlar, markaziy isitish asboblari, radiatorlar va shu kabilar misol bo‘la
oladi.
IAA lari o‘zining shakli va o‘lchamlari bilan hamda ishlatilayotgan ishchi
jismi bilan bir – biridan katta farq kiladi. IAA lari xilma xil bo‘lsada, issiqlik
hisobining asosiy qoidalari ular uchun umumiy bo‘lib qoladi. IAA lari texnikada
nixoyatda keng tarqalgan, hozirgi vaqtda ularning aniq bir tasnifi yo‘q.
Dostları ilə paylaş: