I. M. Mustafayev O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Botanika instituti katta

Sintez
. Nima uchun o‘simlikka me’yoridan ortiq suv 
quyib bo‘lmaydi?
Baholash
. 
Transpiratsiya atrof-muhit va o‘simlik uchun 
qanday ahamiyatga ega?
7.2. LABORATORIYA MASHG‘ULOTI.
O‘SIMLIKLARDA MODDALAR TRANSPORTINI O‘RGANISH
Maqsad:
poya orqali mineral va organik moddalarning harakatini o‘rganish.
Poyada transport vazifasini ksilemada joylashgan o‘tkazuvchi naylar va 
floemadagi elaksimon naylar amalga oshiradi. 
Bizga kerak
: karam bargi va terak o‘simligi novdasi, qizil, sariq va ko‘k 
rangli oziq bo‘yoq lari, to‘rtta stakanda suv, pichoq, yelim idish.
Xavfsizlik qoidalari: 
Ishni bajarish tartibi:
1. 1-stakandagi suvga o‘n tomchi sariq rangdagi oziq bo‘yog‘i tomiziladi.
2. 2-stakandagi suvga o‘n tomchi qizil rangdagi oziq bo‘yog‘i tomiziladi.
3. 3-stakandagi suvga o‘n tomchi ko‘k rangdagi oziq bo‘yog‘i tomiziladi.
4. Uchala stakanga karam bargi solinadi.
5. Bir soatdan so‘ng bargning bo‘yalganini kuzatish mumkin.
Topshiriq
O‘simlikdagi transpiratsiya jarayo-
nini ko‘rsatuvchi tajribalarni o‘rga-
ning va fikrlaringizni o‘rtoqlashing.
O‘simlikda mineral moddalarning 
transporti.
O‘simlikda organik moddalarning 
transporti.

---

106
6. Terakning bargli novdasidan ikki dona kesib olinadi.
7. Birinchi o‘simlik novdasining pastki qismidan 3 cm qoldirib, po‘stloq halqa shaklida 
kesib olinadi.
8. Ikkinchi o‘simlik novdasi butun qoldiriladi.
9. Ikkala novda stakandagi suvga solinadi.
10. 3–4 haftadan so‘ng ildiz hosil bo‘lishi tekshiriladi.
Natija: 
bo‘yoqlar poya bo‘ylab harakatlanib, o‘tkazuvchi nayning bo‘yalishiga sabab bo‘ladi. 
Po‘stloq orqali organik moddalar harakatlangani sababli ildiz po‘stloqning uchki qismida hosil 
bo‘ladi.