I türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans
Yüklə 2,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
сравнительном анализе двух крайних периодов исследования. Именно они больше свидетельствуют об изменениях в тюркской составляющей этносов Киева. Центром общности и сплочения первоначально для тюркских народов выступала татарская община. Советская культурная общность формировалась в среде Дома народов Востока. Проводимая правительством национальная политика давала мощное подспорье в скорейшей адаптации и социализации в большом городе. Переписи указывают на такие изменения как увеличение
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
407 численных показателей тюркской составляющей в общей численности населения. А вместе с тем и расширение списка наименований национальностей, которые были зафиксированы в переписях в г. Киеве.
Современность неразрывно связана с прошлым. Изучение, анализ и оценка исторического прошлого дает нам возможность помнить утраченное и строить лучшее будущее.
Таблица 1. Тюркские народы в г. Киеве по материалам переписей разных лет № Национальност ь 1897 г.
М/Ж/Всего 1917 г.
М/Ж/Всего 1919 г.
М/Ж/Всего 1926 г.
М/Ж/Всего 1939 г. М/Ж/Всего 1 Азербайджанц ы
84/10/94 2 Балкарцы 1/-/1 3 Башкиры
22/-/22
60/6/66 4 Бухарцы 1/-/1
5 Казахи 87/3/90 6 Каракалпаки
7 Карачаевцы
1/-/1 8 Киргизы 1/-/1 2/-/2 6/3/9 9 Крымские татары
1 0 Кумыки
6/2/8 1 1
1/-/1 1 2
3/2/5 3/-/3
1 3 Татары 1011/122/113 3 406/172/57 8 550/247/79 7 501/232/73 3 758/430/1188 1 4
56/5/61 144/13/157 20/8/28
(тюрки османские) 38/13/51 1 5
месхетинцы
1 6 Туркмены 1/-/1 2/5/7 11/-/11 I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
408 1 7 Тюрки 2/-/2
6/2/8 22/1/23
1 8 Узбеки
3/-/3 61/4/65
1 9 Чуваши 51/-/51 3/-/3 5/-/5 50/2/52 182/39/221 2 0
3/-/3 2/1/3
1/-/1 Всего
1145/141/128 6 (247723) 471/179/65 0 (467703) 713/263/97 6
(544369) 624/249/87 3 (591705) 1297/510/180 7 (846724)
Примечания: Таблица, кроме статистических данных, отображает также некоторые особенности определенных исторических периодов. Таким образом, следует обратить внимание на наличие или отсутствие в списке представителей некоторых народов. Поэтому мы обращаем внимание на некоторые отличия в названиях того времени и современности, а данные некоторых колонок имеют наполнение только в отдельные годы. Особенно это относится к малым народам, представителей которых либо в то время не было в Киеве, либо их совмещали с какой-то другой более широкой и известной группой народов. В строчке общего количества в скобках подана общая численность жителей Киева – для сравнения. Следует отметить также, что общие цифры численности населения г. Киева в представленные годы, которые можно найти на многих сайтах, – часто имеет в своих показателях существенные отличия. Нами же были использованы данные с источников, которые указаны в списке литературы. ИСТОЧНИКИ И ЛИТЕРАТУРА 1. Бахтинський Федір. Національні меншості в м. Києві. [Нариси]. Машинопис. // Институт рукописи Национальной библиотеки Украины им. В.И. Вернадского (далее – ИР НБУВ). – Ф. Х, 1056. – 10 лл. 2. Бахтінський Ф. По старому Києву. Татарка // Глобус. – 1931. – № 2 (170). – С. 30-31. 3. Богомолов А.В., Бубенок О.Б., Данилов С.И., Радивилов Д.А. Мусульманское образование в Украине (1918–1927 гг.): политико-правовые и организационно- институциональные аспекты // Східний світ. – 2004. – № 2. – С. 27-38. 4. Бубенок О.Б. Мусульманське населення на теренах сучасної України: особливості формування етнічного складу // Східний світ. – 2006. – № 1. – С. 25-48. 5. Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по регионам республик. Украинская ССР / Киевский округ/ городские поселения. – Режим доступа: http: /demoscope.ru/weekly/ssp/ sng_nac_26.php?reg 6. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Распределение городского и сельского населения областей союзных республик по национальности и полу. Украинская ССР. г. Киев. – Режим доступа: http: /demoscope.ru/weekly/ssp/ sng_nac_39gs.php?reg=7&gor=Submit=OK 7. Галайба В. Як починався Виноградар // Киев Шевченковский. – 1999. – № 4 (120). – Режим доступа: http://vinogradar.wordpress.com/2012/12/25 8. Етноси України, 1917–1941: наук.-допом. покажчик / Уклад.: Н.А. Дехтярова, Є.Г. Кузнецова, Н. Македон. – К., 1997. 9. Зміст збірника “Національні меншості Радянської України” [1930 р.] // ИР НБУВ. – Ф. Х, 14599. – 2 лл.
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
409 10. Київ. Провідник / За ред. Ф. Ернста. – К., 1930. – 800 с. 11. Макарчук С.А. Етнічна історія України. – К., 2008. – 471 с. 12. Малиновская Е.А. Турки-месхитинцы в Украине: этносоциологический очерк. – К., 2006. – 320 с. 13.Міронова І.С. Національні меншини України. – Миколаїв-Одеса, 2006. – 305 с. 14. Мечеть Ар-Рахма. – Режим доступа: http://kiev.glo.ua/cultura/Mechet-Ar-Rahma.html 15. Момрик А. Кавказские диаспоры в Украине // Центральная Азия и Кавказ. – 2004. – № 3 (33). – С. 139-147. 16. Мусульманская молельня в Киеве. 1897 г. // Центральний державний історичний архів України у м. Київ. – Ф. 127, оп. 1051, д. 675. 17. Національні меншини в Україні: інформаційно-бібліографічний покажчик. – К., 2003. – 252 с. 18. Об учреждении комиссии по изучению племенного состава населения России // Известия комиссии по изучению племенного состава населения России. – Петроград, 1917. – № 1. – С. 3-4. 19. Оболенский В.В. (Осинский). Международные и межконтинентальные миграции в довоенной России и СССР. – М., 1928. 20. Перепись г. Киева 16 марта 1919 г.: Ч. 1. Население / Предисл. Ал. Волков. – Киев: Киев. губ. стат. бюро, 1920. 21. Раненые австрийцы, германцы, турки и арабы // Киевлянин. – 1916. – 20 сентября. – № 261. – С. 2. 22. Савченко Г., Чорна Л. Створення та діяльність Будинку народів Сходу в місті Києві (1920–1930-ті рр.) // Етнічна історія народів Європи. – 2009. – Вип. 29. – С. 122-129. 23. Ходос М.Р. Материалы по статистике населения г. Киева. 1926 г. – К., 1926. 24. Чорна Л.М. Культурне життя національних меншин Києва (1920-ті – перша половина 30-х рр.) // Інтелігенція і влада. – 2009. – Вип. 15. – С. 196-207. 25. Чорна Л. Формування та діяльність системи освітніх закладів національних меншин м. Києва (1920–1930 рр.) // Етнічна історія народів Європи. – 2008. – Вип. 26. – С. 150-157. 26. Ялі С. Краєзнавство та національні меншості України // Вісті ВУЦИК. – 1927. – 19 червня. – Режим доступа: http: //oldnewspapers.com.ua/node/450
N.Zub (Rudenko) Turkic peoples in Kiev (the first half of the XXth century) Summary
The article examines the causes of the emergence and formation of the community of the Turkic peoples in Kiev and gives the analysis of dynamics change in their number on the basis of population censuses for different years of the first half of the XX century. Active migration was caused by the socio-political developments within the country and beyond its redistributions. Policy of korenization was an important feature of 20-30 s of the XXth century that has emerged in the life of national minorities. The publication also examines the cultural and religious specificity of life of the Turkic peoples in the past and the principles of consolidation in the society of the capital of Ukrainian.
Key words: Turkic peoples, statistics, Kiev
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
410 Ülkər Əliyeva, t.ц.fəl.d. AMEA Z.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu Böyük elmi işçi aliyevaulker82@hotmail.com
TÜRK MİNİATÜRLƏRİNİN TARİXİ VƏ ESTETİK ASPEKTLƏRİ Orta əsrlərin türk-islam rəssamlığı başlıca olaraq, miniatür sənəti ilə səciyyələnir. Adətən bu kiçik rəsmlər bədii əsərləri izah etmək, mövzunu canlandırmaq üçün istifadə olunurdu. Tarix kitabları, hekayələr, şeir divanları, kosmoqrafiya, tibb və fizika sahəsində əsərlər belə mövzuya izah və aydınlıq gətirmək məqsədi daşıyan bu cür rəsmlərlə zəngindir. Bu rəsmlər bir çox hallarda bəzək rolu da oynayırdı.
Miniatürün estetikasına bələd olmayanları rəsmdəki fiqurların bir-birinin arxasında deyil, üst-üstə təsvir edilməsi təəccübləndirir və onlar əks halda arxa plandakı fiqurların kiçilərək rəng və ölçülərini itirəcəyini nəzərə almırlar. Bunu dərk etmək üçün miniatür rəsmin xarakterik və estetik xüsusiyyətləri haqqında məlumata malik olmaq lazımdır (5, 33). Miniatür sənətində rəssamlıq qaydalarının çoxuna riayət olunmur. Burada işıq və kölgə, dərinlik və həcm elementlərinə əhəmiyyət verilmir və rənglərdən istifadənin xüsusi qaydası yoxdur. Bu rəsmlər həcmli deyil, müstəvi görünüşə malikdir. Həcm və kölgə kimi amillər nəzərə alınmadığından təsvirlərdə canlılıq olmur, müstəvi görünüş formalaşır.
Miniatür rəsmlərdə tikililərin və əşyaların həcmli görünüşlərinin verilməsində aksonometrik proyeksiyalar adlanan əyani təsvir metodu istifadə olunur (3, 21). Bu metoddan istifadə zamanı təsvir olunan obyektin ölçüləri hündürlük, en və dərinliyə əsasən təsvir olunur.
Ümumiyyətlə, işıq, kölgə, dərinlik, həcm kimi amillərin nəzərə alınmaması, yəni müstəvi görünüş və miniatürlərə xas digər xüsusiyyətlər bu rəsmlərin dekorativ xarakter daşıması ilə əlaqəlidir. Kitab miniatürünün hazırlanmasında məqsəd təsvir olunan obyektlərin dəqiq formasını əks etdirmək deyil, kitabların məzmununu estetik baxımdan zənginləşdirməkdir. Bundan əlavə, formatın kiçikliyi və kompozisiyada fiqurların sayının çoxluğuna görə təsvir olunan üzlərin dəqiq verilməsi qeyri-mümkündür. Başqa sözlə, miniatür rəssamlığına aid olan bu xüsusiyyətlər onun kitab sənəti olmasından da irəli gəlirdi. Çünki mövzunu bütün zənginliyi ilə kiçik bir səhifəyə sığdırmaq lazım gəlirdi.
Miniatürlərdə yaxın mənzərələr şəklin aşağı hissəsində, uzaq məsafədəki mənzərələr isə yuxarıda təsvir edilirdi. Sifətlərin üçdə bir hissəsi, bəzən yarımçıq və nadir hallarda arxadan təsvir olunurdu. Yalnız geyimə əsasən təsvir olunan insanların cəmiyyətdəki mövqeyi müəyyən olunurdu. Miniatürlərdə önəmli obyektlər və fiqurlar (məsələn, şah) digərlərinə nisbətən böyük təsvir edilirdi.
Miniatürlərdə üz cizgilərinin dəqiq verilməməsi ilə əlaqədar olaraq, təsvir olunan insanlar üzdən yaş və cinsə görə də fərqlənmir. Yalnız yaşlı insan təsvirlərində onların yaş həddi hiss olunur. İnsan təsvirlərindəki cinsi fərqləri isə geyimlərdən müəyyən etmək mümkündür.
Miniatür rəsmlərə xas olan xüsusiyyətlərdən biri də təsvir olunan obyektlərin daha çox öndən və yandan görünüşünün təsviridir. Məsələn, miniatürlərdə atlar adətən yan tərəfdən təsvir olunur, nadir hallarda arxadan və ya öndən təsvir edilən at rəsmlərinə rast gəlinir. Eləcə də, insanlar, binalar və digər obyektlərin təsvirində bu metoddan istifadə edilirdi.
Ümumiyyətlə, orta əsrlərin türk-müsəlman miniatür rəssamlığı üçün səciyyəvi xüsusiyyətlərdən biri də eyni mövzulara müraciət edilməsidir. Belə ki, çox zaman rəssamlar hamının müraciət etdiyi, məşhur mövzulardan kənara çıxmırdılar. Bu mövzular orta əsrlərin məşhur ədəbi nümunələri olan Həririnin əsərləri, Kəlilə və Dimnə, Firdovsinin Şahnaməsi, Nizaminin, Sədinin, Hafizin əsərləri idi. Mövzuların eyniliyinə baxmayaraq, onlara çəkilmiş miniatürlər bir- birindən fərqli və işləndikcə daha da mükəmməl olurdu.
Miniatür rəsmlər üçün səciyyəvi olan digər xüsusiyyətlər də var idi. Məsələn, rəssamın məqsədi təbiət mənzərəsini vermək olduqda, o, yalnız əsas amillər olan ağac, bitki, dağ və dərələri dəqiq və real təsvir edirdi. Rəssamın məqsədi hər hansı bir hadisə və ya hərəkətin əks etdirilməsi I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
411 olduqda, o, təbiəti ikinci planda verir, sadəcə bir neçə ağac və ya bitki təsvirinin verilməsi ilə kifayətlənirdi.
Məlumdur ki, dövrümüzədək gəlib çatmış ilk miniatür rəsmli əlyazmalar XI əsrin sonuna, yəni Səlcuqlular dövrünə aiddir. Türk-müsəlman miniatür rəssamlığının inkişafı isə XIII əsrin əvvəllərindən başlanmışdır. Bu incəsənət sahəsinin ən yüksək inkişaf dövrü XV-XVI əsrlərə təsadüf edir. Əsrlər boyu miniatür rəssamlığı daha da təkmilləşmiş, yeni üslub, janr və estetik xüsusiyyətlər qazana bilmişdir (4, 102). Müasir dövrün miniatür rəsmləri isə orta əsrlərin İslam ehkamlarının qoyduğu qadağalardan azaddır.
Miniatür rəssamlarının fərdi yaradıcılıq yolu olsa da, əsərə illüstrasiyaların çəkilməsi bir nəfər məşhur rəssamın rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən miniatür məktəbinin üzvlərinə həvalə olunurdu. Məlumdur ki, orta əsrlərdə Səlcuqlar dövrünə aid məktəblər, Teymurilər dövrünə aid Herat, sonralar Təbriz, İsfahan və digər rəssamlıq məktəbləri tanınmış rəssamların rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərirdi. Hər məktəb isə bu sənətdə öz üslubu ilə seçilirdi.
Müsəlman incəsənət sahələrinin araşdırlıması ilə məşğul olan amerikalı müəllif B.Brend bu incəsənət sahəsində iki fərqli istiqamətin mövcudluğunu qeyd edir: Səlcuq miniatür ənənəsinə əsasən, rəsmlərdə hökmdarlar eyni bir sifətlə təsvir olunurdu. İkinci istiqamət olan yeni üslub isə ərəb mənşəli əhalini qartal sifətli, sərbəst geyimdə təsvir edirdi (2, 114). Lakin əsas istiqamətlərdən əlavə, miniatür rəssamlığında hər bir məktəbin öz üslubu da var idi. Türk xalqlarına məxsus miniatür rəssamlığı bəzi Qərb tədqiqatçıları tərəfindən ümumi olaraq, müsəlman incəsənəti çərçivəsində təqdid olunsa da, yalnız türklərin bu sahəyə verdiyi töhvə daha böyükdür.
Miniatür rəssamlığı monqollar və Teymurilər dövründə yüksəlişə başlamışdır. Bu baxımdan Elxani dövlətinin vəziri F.Rəşidəddinin adı ilə bağlı olan və sonralar da mövcud olmuş Təbriz rəssamlıq məktəbinin, eləcə də Şiraz miniatür məktəbinin adlarını çəkmək lazımdır. Qeyd etmək lazımdır ki, məhz Təbriz məktəbi miniatür sənətində yeni, obrazlı üslub işləyib hazırlamışdı. Bu üslubun əsas xüsusiyyəti miniatürlərdə dekorativliyə geniş yer verməsi idi.
Orta Şərq xalqlarının ilk kitab miniatürü nümunələri Xoy, Marağa və Təbrizdə yaranmışdır və Təbriz məktəbinin üslub xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir. “Vərqa və Gülşah” (XIII əsr) və “Cəmi ət-təvarix” (XIV əsr) kimi məşhur əlyazmalara çəkilmiş miniatürlər Orta Şərqdə yeni bədii məktəbin yarandığını sübut edir (1, 160).
Miniatür rəssamlığında döyüş janrının yaranması Teymurilər dövrü ilə bağlıdır. Bu dövrdə miniatür sənətinin aparıcı mərkəzləri olan Təbriz və Şirazda hazırlanmış kompozisiyalarda müharibələrin xarakteri tam açıqlanır. Döyüş səhnəsini təsvir edən orta əsrlər dövrü rəssamının əsas vəzifəsi diqqəti cəlb edən döyüş səhnəsi yaratmaq idi və bunun üçün aparıcı kompozisiya variantı döyüş meydanının mərkəzində qəhrəmanların üz-üzə gəlməsi idi. Lakin rəssamların daha çox qəhrəman daxil etməsi və daha geniş döyüş səhnəsi təsvir etmək səyləri XIV əsrin II yarısında Təbriz və Şiraz miniatürlərində kompozisiyanın mürəkkəbləşməsinə gətirib çıxardı. Bu miniatürlərdə fəaliyyət vərəqin çərçivəsindən kənara çıxır, diaqonal boyu meyl edir və bu quruluş səhnəyə xüsusi dinamiklik verir (7, 1).
Orta əsr İslam ehkamlarının təsiri altında portret rəssamlığının inkişafında müəyyən məhdudiyyətlər və bu səbəbdən minitür rəsmlərdə insan sifətinin olduğu kimi, canlı təsvir edilməməsi səbəbindən miniatürlərdə emosiyalar üz mimikası ilə deyil, jestlə ifadə olunurdu. Lakin bu baxımdan müəyyən fərqlər və istisnalar Teymuri - Herat rəssamlığında nəzərə çarpır. Bu mənada Herat miniatürləri bədii baxımdan ifadəliliyi ilə seçilir, təbiətin canlı təsvir olunması ilə fərqlənirdi. Qeyd edək ki, Teymurilər dövlətinin paytaxtı olan Heratda formalaşan rəssamlıq məktəbinin banisi məşhur rəssam Kəmaləddin Behzaddır. Müsəlman Şərqinin miniatür incəsənətində Herat məktəbinin, həmçinin XVI əsrdən sonrakı dövrə aid rəssamlıq məktəblərinin formalaşması və inkişafında Behzadın rolu böyükdür. Herat miniatürlərində təsvirlərin canlılığı da K.Behzadın yaradıcılığının təsiri ilə izah olunur. Belə ki, rəssamın yaradıcılığında portret rəssamlığı üçün səciyyəvi olan üsullara geniş yer verilirdi.
O.Şpenqler yazır ki, “Leonardo da Vinçi kimi, Behzada da antik estetika yad idi. Onlar yaratdıqları obrazlarda təsvir etdikləri şəxslərin ruhi vəziyyətləri və daxili xüsusiyyətlərini verməyə çalışırdılar” (9, 432). Bu baxımdan Behzadın müsəlman portret rəssamlığının inkişafında rolu I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
412 olduğunu tam əsasla demək olar. O, Şərq üslubunda gözəl əsərlər yaratmaqla bərabər Avropa incəsənəti üçün səciyyəvi olan işıq-kölgə və həcm modelləşməsindən də istifadə edirdi. Lakin məlumdur ki, miniatür rəssamlığı inkişaf etdikcə mücərrədləşir və real obrazlar, canlı təsvirlərə yer verilmir. Bu mənada Behzad məktəbinin yaratdığı sonrakı rəsm nümunələrində də artıq portret janrına az müraciət olunduğu müşahidə edilirdi.
Behzadın rəssamlıq fəaliyyəti onun yaşadığı dövrdə müsəlmanların dünyaya baxışı və dini ehkamlarla ziddiyyət təşkil edirdi. Behzadın əsasını qoyduğu üslub sonralar bütün Şərqə Herat məktəbi prinsiplərini yaymış yüksək səviyyəli sənətkarlar yetişdirmişdir.
XV əsrin son rübündə Herat miniatür məktəbində saray, məişət, ov, portret və s. kimi janrlar inkişaf edirdi. Bunların arasında zəif tədqiq olunmuş döyüş janrı da diqqəti cəlb edir. Özbək tədqiqatçısı Z.Rəhimova yazır ki, məhz təkbətək və kütləvi döyüş səhnələri təsvir edilən miniatürlərdə Teymurilər dövrünün narahat ruhu nəzərə çarpırdı (7, 1). Müharibələrlə zəngin olan həmin dövrün əhval-ruhiyyəsi rəssamların yaradıcılığına öz təsirini göstərir, rəsmlərdə əks olunurdu.
Döyüş süjetlərinin təsviri zamanı geyimlər, silahların fərqli xüsusiyyətləri rəssamı az maraqlandırırdı. Miniatür rəssamları dövrün tarixi əlamətlərini dəqiq nümayiş etdirmirdilər və qəhrəman rəssamın özünün yaşadığı dövrə uyğun geyindirilirdi (7, 2).
Orta əsr miniatürlərində geyimlər, musiqi alətləri, və digər əlamətlər aid olduğu dövrə deyil, rəssamın yaşadığı dövrə uyğun təsvir olunurdu. Məsələn, Makedoniyalı İsgəndər dövrünü əks etdirən miniatür rəsmlərdə Teymurilər dövrünün musiqi alətləri təsvir olunmuşdur. Lakin bu miniatürlərin sayəsində o dövrün musiqi alətləri haqqında ətraflı məlumat əldə etmək mümkündür. Ümumiyyətlə, Behzadın miniatürləri musiqi alətlərinin dəqiqliklə təsviri baxımından xüsusən fərqlənir (8, 2). Bu cəhət rəssamın dəqiq müşahidəçi olduğunu, musiqi və misiqi alətləri sahəsində dərin biliyə malik olduğunu göstərir.
Tarixdən məlumdur ki, Teymuri paytaxtının Səfəvilər tərəfindən tutulmasından sonra Behzad Təbrizə gətirilmiş, burada böyük hörmətlə qarşılanmış və hətta miniatür məktəbinə rəhbər təyin edilmişdi. Məhz bu hadisələrdən sonra məşhur Təbriz və Herat miniatür məktəblərinin bir- birinə təsiri artır.
Təbriz rəssamlıq məktəbinin ən görkəmli nümayəndəsi isə Sultan Məhəmməddir. Əslən təbrizli olan bu rəssam nə Behzadın, nə də Herat rəssamlıq məktəbinin rəhbəri Mirak Nəqqaşın tələbəsi olmuşdu. Odur ki, onun yaratdığı üslub sonunculardan fərqlidir. Başqa sözlə, Sultan Məhəmmədin rəhbərliyi ilə inkişaf edən Təbriz rəssamlıq məktəbinin miniatürləri üslub baxımından təmamilə fərqli idi və özünəməxsusluğu ilə seçilirdi.
Amerikalı alim S.K.Velç Herat və Təbriz məktəblərinin üslub fərqlərindən bəhs edərkən Təbriz miniatürlərinə xas olan həyat enerjisinin bolluğu, ornament və dekorativliyin zənginliyindən Yüklə 2,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|