I türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans
Yüklə 2,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
bəhs edir (6, 37). Lakin Təbriz miniatürlərini nəzərdən keçirdikdə aydın olur ki, onlarda psixologizm, yəni ruhi təəssüratın əks etdirilməsi zəifdir. Bu miniatürlərdə insanların psixoloji vəziyyəti, əhval-ruhiyyəsindən daha çox təbiət mənzərələrinin möhtəşəmliyinə diqqət yetirilir. Təbriz miniatür üslubu üçün səciyyəvi olan cəhətlərdən biri də sarı və yaşıl sarayların təsviridir. Lakin Behzadın Səfəvi sarayına gətirilməsindən sonra Təbriz miniatür üslubunda Herat-Teymuri miniatür üslubunun təsiri özünü göstərməyə başlayır.
Miniatür rəssamlığında Şah Abbas Səfəvinin dövrü və İsfahan rəssamlıq məktəbinin xüsusi yeri vardır. Həmin dövr miniatür nümunələri XVI-XVII əsrlərdə geyimlər, ictimai həyat haqqında təsəvvür yaradır. Məsələn, müxtəlif divar rəsmlərinin araşdırılması göstərir ki, əvvəllər miniatür rəsmlərdə kişi və qadın geyimlərinin təsvirində fərq yox idi. Lakin Şah Abbasın dövründə uzun və geniş qəbaları qısa, büzməli nimtənələr əvəz etdi və bu dəyişiklik miniatürlərdə də öz əksini tapdı. Orta əsrlər dövründəki həyat, memarlıq, musiqi, hərb sənəti, dövrün geyim üslubundakı dəyişikliklər və s. prosesləri miniatür rəsmlər vasitəsilə müəyyən etmək olur.
Yuxarıda sadalanan bütün cəhətlər miniatür rəsmlərin dekorativ, estetik əsərlər və eyni zamanda dövrün xarakterik xüsusiyyətlərini özündə əks etdirən mühüm mənbə kimi əhəmiyyətə malik olduğunu göstərir. I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
413 ƏDƏBİYYAT 1. Azərbaycan tarixi. XIII-XVIII əsrlər, III cild (7 cildlik), Bakı: Elm, 2007, 592 s., 2. Brend B. İslamic art. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1991, 238 pp. 3. Hacıyev İ.A. Şərq miniatür sənətində kompozisiya quruluşunda forma və üslub xüsusiyyətləri. Bakı: Təknur, 2012, 88s 4. Hüseynli T. Orta əsr rəssamlarının yaradıcılığı Azərbaycan mədəni dəyərlər sistemində // Mədəniyyət dünyası, XX buraxılış, Bakı, 2010, s.101-104 5. Yetkin S.K. İslam minyatürünün estetiği//İlahiyat fakültesi dergisi, sayı 1, s.3-40- http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/740/9448.pdf , (18.09.2014) 6. Sharif M.M. A history of muslim philosophy, Vol.2, Otto Harrowitz, Wiesbaden, 1966, 1790 pp., 7. Рахимова З. Батальный жанр в творчестве К.Бехзада // San’at, №2, 2005,s.1-4- http://sanat2013.orexca.com/rus/archive/2-05/battle-piece.shtml,(7.09.2014) 8. Рустамов Ж. Музыкальные инструменты в миниатюрах Бехзада // San’at, №2, 2000, s.1-3-http://sanat.orexca.com/2000-rus/2000-2-2/jasur_rasultaev/, (7.09.2014), Шпенглер О. Закат Европы. Очерки морфологии мировой истории. Том 1, Москва: Мысль, 1993, 572 с.
Ulkar Aliyeva Historical and Aesthetic Aspects of the Turkic Miniature Painting Summary
Turko-Islamic art of painting of the Middle Ages is characterized by the art of the miniature. In the article, the way of development of miniature art, its aesthetic features, miniature art schools and their contribution to the Turkic and the whole of the Muslim world, and also our history, depicted in miniatures are researched. Thumbnails are essential as an important decorative, aesthetic and at the same time, reflecting the characteristics of the medieval period of the source. Key words:
Turco-Islamic art, miniature, aesthetics, decorative
Nağdəli Zamanov, tibb ü.f.d.,dos. Azərbaycan Tibb Universiteti n.zamanov@mail.ru
HEYDƏR ƏLİYEVİN NİTQLƏRİNDƏ TÜRK DÜNYASI İNCƏSƏNƏTİ Heydər Əliyevin nitqlərinin bir gücü də onun estetik dünyagörüşümüzü zənginləşdirən incəsənətə münasibətidir. Bu baxımdan türk dünyası xalqlarının yaratdığı mədəniyyət, ədəbiyyat, bir sözlə incəsənətin müxtəlif növlərinin Ulu Öndərin çeşidli auditoriyalarda Azərbaycan dilinin geniş imkanları əsasında söylədiyi çıxışların araşdırılması mühümdür.
Böyük natiq antroponimik sarılarla türk dünyasının ortaq şəxsiyyətlərini sadalayır, “elm, mədəniyyət, ədəbiyyat adamlarımız bizim həmişə birgə olmağımızı təmin edir” fikrini irəli sürürd: “Nizami də, Füzuli də, Mirzə Fətəli Axundov da, Vaqif də, Yunuz İmrə də, bu gün burada şeiri səslənən Səməd Vurğun da, İstanbulda təhsil almış, böyük əsərlər qoyub getmiş, Hüseyn Cavid də, sözlərinə mahnı, şərqi bəstələnmiş şeirin müəllifi Əhməd Cavad da və bizim aramızda olan böyük mədəniyyət xadimləri də – Arif Məlikov da, Bəxtiyar Vahabzadə də, habelə digər mədəniyyət xadimləri də bizim zəngin mədəni sərvətimizdir. Xalqlarımız bu sərvətlə fəxr edir və fəxr etməyə də haqları var”.
Heydər Əliyevin nitqlərində bir türk dünyası mütəfəkkirlərinin yaratdıqları incəsənət əsərləri digər türkdilli xalqların, İslam dünyasına mənsub xalqların mədəniyyətində, ədəbiyyatinda yeni- yeni böyük əsərlərin yaranmasına səbəb kimi göstərilir. I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
414
Onun nitqlərində türk dünyasının incəsənət xadimləri bütün türkdilli ölkələr üçün bərabər əhəmiyyət daşıyırdı: “Buna görə də biz bu gün həm qırğız xalqı üçün, həm də Azərbaycan xalqı üçün bərabər əhəmiyyəti olan Manas, Nizami, Füzuli haqqında heç də təsadüfən danışmadıq”.
Türkdilli auditoriyalarda böyük natiqin söylədiyi “dahi mütəfəkkirlərimizin, ədəbiyyat və incəsənət klassiklərimizin yaradıcılığı “Dədə Qorqud”, “Manas”, “Alpamıs” kimi minillik tarixə malik eposlarımız bizim ümumi mədəni sərvətimizdir, xalqlarımızın yüksək mənəviyyatının və əxlaqının təməlidir, bizi xeyirxahlıq və humanism ruhunda yetişdirmiş ümumi qaynaqlardır” kimi fikirlər bu gün də türk xalqlarının yaratdığı incəsənətə verilən ən böyük qiymətidir.
Beləliklə, türkdilli xalqların yaratdığı incəsənətin gələcəkdə də öyrənilməsində Heydər Əliyev çıxıçlarının mühüm rolu göz qabağındadır.
Əfsanə Babayeva, sənət.ü.f.d., dos. AMEA Memarlıq və İncəsənət İnstitutu, böyük elmi işçi afsanababayeva@mail.ru
TÜRKOLOJİ TƏDQİQATLAR AZƏRBAYCAN MUSİQİŞÜNASLIĞINDA PRİORİTET İSTİQAMƏT KİMİ
Çağdaş Azərbaycan musiqi elminin ən aktual problemlərindən biri milli musiqi mədəniyyətinin türk köklərinin öyrənilməsindən ibarətdir. Bundan irəli gələrək Azərbaycan musiqişünaslığında Musiqi türkologiyası adlı yeni istiqamət yaranmışdır. Türkdilli xalqların musiqi əlaqələrinin müəyyənləşdirilməsi, bu əlaqələrin etnogenetik əsaslarının izah edilməsi bu istiqamətin vacib məsələlərindəndir.
2000-ci illərdə əsası Üzeyir bəy Hacıbəyli tərəfindən XX əsrin əvvəllərində müəyyənləşmiş türk xalqlarının musiqi mədəniyyətinin müqayisəli aspektdə öyrənilməsinin yeni mərhələsi üçün geniş imkanlar açılmışdır.
Azərbaycan musiqi elmində ilk dəfə olaraq 1919-cu ildə Ü.Hacıbəylinin “İstiqlal” məcmuəsində dərc olunmuş “Azərbaycan türklərinin musiqisi haqqında“ [1] məqaləsində musiqiyə dair türkoloji araşdırmalar üçün ilkin zəmin yaranmışdır.
Vahid etnik kökə malik olan qədim türk xalqlarının musiqi təfəkkürünün inkişafında fərqli və uyğun tərəfləri görən Ü.Hacıbəyli zaman keçdikcə “Cənub türkləri, Ərəstu və Fərabi zamanındanqalma yunan və ərəb musiqisi təsiri altında keçdikləri halda, şimal türkləri Çin musiqisi əsası üzərində baqqi çalmışlardır” fikrini irəli sürür. Türk xalqlarının musiqi sənətinin müqayisəli aspektdən araşdırılması üçün bu fikrin aktuallığı indi də öz əhəmiyyətini itirməmişdir.
Vahid musiqi sisteminə malik olan türk xalqları tarixən daxil olduqları mədəni mühitin təsirinə məruz qalaraq öz musiqisində həmin mühitin təsirini lad və üslub cəhətlərdə əks etdirmişlər. Buradan da nəzərə çarpacaq dərəcədə müxtəliflik yaranmışdır.
Üzeyir bəy xüsusi olaraq, azərbaycanlıların osmanlılarla musiqisinin əsas üzrə bir olduğu halda, “qayda istimallarında və makamların aralarında fərq” olduğunu göstərmişdir. Şübhəsiz, bütün bu problemlər müasir Azərbaycan musiqişünaslığında prioritet olaraq qarşıya qoyulur və musiqi türkologiyasının bir istiqamət kimi əsas müddəalarını təyin edir.
Maraqlıdır ki, XX əsrin əvvəllərində aktual olan bu problem sonradan siyasi-ideoloji rejimin qurbanına çevrilərək uzun zaman dondurulmuşdur. Yalnız XX əsrin sonunda Azərbaycan öz müstəqilliyini qazandıqdan sonra onun zəruriliyi yenidən gündəmə gəlmişdir.
Ümumiyyətlə, müasir musiqi elmində milli musiqinin etnik əsaslarının öyrənilməsi xüsusi aktuallıq kəsb edir. Xalq musiqisinin hərtərəfli dərk edilməsi üçün onun mənəvi mədəniyyətinin etnopsixoloji və dünyagörüşü əsaslarını öyrənmək vacib məsələ hesab edilir. Etnomusiqi işlərinin yerinə yetirilməsi üçün xalqın tarixinin və etnoqrafiyasının öyrənilməsi ön plana keçir. I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
415
Qloballaşmanın, dünya mədəni məkanına inteqrasıyanın gücləndiyi dövrdə mədəni irsin, etnik köklərin qorunub saxlanılması bu gün türkdilli xalqları, xüsusilə, postsovet məkanında yaşayan türk xalqları narahat edən məsələdir. XX əsrdən başlayaraq sovet rejimi dövründə uzun illər bu xalqların öz milli və mənəvi dəyərlərindən uzaqlaşdırılması üçün cəhdlər edilmiş, soykökünün unudulmasına çalışılmışdır. Məhz bu səbəbdən müqayisəli türkoloji araşdırmalar sahəsində müəyyən çatışmazlıqlar, bəzənsə “boşluqlar”, “ağ ləkələr” yaranmışdır. Yaranmış boşluğu aradan qaldarmaq üçün Azərbaycan musiqi elmində son 10-15 il ərzində musiqi türkoloji araşdırmalar öz sürətini artırmışdır. Bu istiqamətdə aparılan bütün elmi və praktiki axtarışlar kompleks tədqiqatların meydana gəlməsinə gətirib çıxarmışdır. Şübhəsiz, bu işdə musiqi türkologiyasının tarixi əhəmiyyəti böyükdür. Artıq postsovet məkanına daxil olan Azərbaycan və digər türkdilli ölkələrin alımlərinin coxsaylı işlərində musiqi türkologiyası öz təsdiqini tapmışdır.
2002-ci ildə tanınmış Azərbaycan musiqişünas alimi, AMEA-nın müxbir üzvü Rəna Məmmədovanın “Musiqi tütkologiyası” adlı əsərinin çap olunması türkoloji araşdırmaların daha məntiqli və ardıcıl aparılmasına yeni təkan verdı. Ümumiyyətlə, qeyd edək ki, alimin elmi fəaliyyətinin ən vacib səhifələrindən birini türk xalqlarının mədəniyyətinin öyrənilməsi təşkil edir. Təsadüfi deyil ki, musiqi türkologiyasının elmi əsaslarının yaradılmasında ilk addımı məhz R.Məmmədova atmışdır.
Onun bu əsərinin meydana gəlməsi ilə musiqişünaslıqda yeni istiqamətin nəzəri- metodoloji əsası qoyuldu. Şübhəsiz ki, bu iş fundamental elmi tədqiqat kimi böyük tarixi əhəmiyyət kəsb edir. Əsərin elmi dəyəri ondan ibarətdir ki, burada türk musiqi mədəniyyətinin qədim ənənələrinin “musiqi arxeoloji bərpası” nəzərdə tutulur. Müəllifin qəti qənaətinə görə, tədqiqatın mühüm əhəmiyyət kəsb edən türk musiqi mədəniyyətinin tipoloji sırası anlayışı ilə yeni elmi istiqamətin metodoloji bazası bütövləşir. Müəllifin fikrincə, “türk mədəniyyətini bir neçə milli ənənənin cəmi kimi deyil, tərkib hissələrin genetik, rabitəli, tipoloji əlaqələrdən yaranmış, inkişaf etmiş və fəaliyyət göstərən xüsusi dinamik sistem kimi qavramaq, dərk etmək vacibdir”[2]. Alimin düzgün qeyd etdiyi kimi, məhz müqayisəli təhlil vasitəsilə biz türkdilli xalqların musiqi mədəniyyətinin daha dərin qatlarına nüfuz edir, onu əsaslı surətdə anlayıb izahını verə bilirik.
Belə tədqiqatların yerinə yetirilməsində müqayisəli elmi metodun imkanları olduqca genişdir. Məhz bu metod vasitəsilə türk musiqi dünyasına daxil olan müxtəlıf milli mədəniyyətlərin ümumi və fərqli cəhətlərinin üzə çıxarılması , bu istiqamətdə daha yeni və mürəkkəb məsələlərin işıqlandırılması nəticəsində bütöv elmi məlumatlar sisteminin əldə edilməsi mümkündür.
Azərbaycan milli musiqişünaslığının da aktual problemlərindən biri türk xalqlarının musiqi mədəniyyətinin müqayisəli öyrənilməsindən ibarətdir. Müqayisəli metod, ilk öncə, prioritet təşkil edən milli materialın müqayisəli öyrənilməsini nəzərdə tutur. Mədəniyyətlərin müqayisəli təhlili bir neçə parametr üzrə aparılır: lokal, tarixi-etnoqrafik xarakteristikanı nəzərdə tutan etnomədəni səviyyədə, bədii, siyasi, mədəni-tarixi və s. aspektlərin fəallığını nəzərdə tutan milli səviyyədə və digər kontekstlər üzrə yerinə yetirilir.
Azərbaycan musiqisi mürəkkəb və çoxtərkibli ümumtürk mədəniyyətinin ayrılmaz tərkib hissəsi olduğu üçün bu qarşılıqlı əlaqələrin öyrənilməsi olduqca vacibdir. Məhz musiqi türkologiyasının nəzəri bazası əsasında musiqişünaslığın gələcək inkişaf xəttini müəyyən edən tədqiqatların yeni perspektivləri açılır. Bu istiqamətdə yaranan hər bir tədqiqat işində Azərbaycan və Türkiyə musiqi mədəni əlaqələrinin müxtəlif tərəfləri işıqlandırılır. Məsələn, bu sahədə ilk addımlardan biri sayılan N.Şakirzadənin “Sovet Azərbaycanı və Türkiyənin musiqi mədəni əlaqələri”[3] adlı işində bu əlaqələrin geniş retrospektiv icmalı tarixi və nəzəri sinxron yanaşmada verilir. Ümumiyyətlə, Azərbaycan və türk xalqlarının musiqi mədəniyyətinin qohumluq əlaqələrinin daha qabarıq göstərilməsi üçün müqayisəli təhlilin sinxron və diaxron metodlarının birgə tətbiqi olduqca zəruridir. Məhz belə bir yanaşma nəticəsində materialın hərtərəfli işıqlandırılması mümkündür. I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
416
Sonra meydana gələn tədqiqat işləri bu əlaqələrin daha dərin qatlarına nüfuz etməsi ilə seçilir. Xüsusilə, problemin tədqiqində ladintonasiya əlaqələrinin öyrənilməsi ön plana keçir. Musiqişünasların işlərində türk xalqlarının musiqisində tipoloji sıranın müqayisəli təhlili təkcə səssırasının ümumiliyini deyil, həm də ladintonasiya formulların identikliyini, funksional münasibətlərin eyniliyini təsdiq edir.
musiqisinin müxtəlif janrlarının qarşılıqlı əlaqədə üyrənilməsini nəzərdə tutur [4].
Diqqətəlayiq haldır ki, Azərbaycanda aparılan türkoloji araşdırmalara Türkiyəli mütəxəssislərin də qoşulması musiqi, mədəni və elmi əlaqələrin dərinləşməsinə və genişlənməsini öz müsbət təsirini göstərir. Onların tədqiq etdikləri problemlər vahid intonasiya modeli üzərində qurulmuş Azərbaycan və türk musiqi mədəniyyətinin oxşar aspektlərinin
müəyyənləşdirilməsinə xidmət edir [5]. Aparılan bütün tədqiqatlar istər xalq, istərsə də professional janr müxtəlifliyi, musiqi formasının bir çox parametrləri ilə bağlı tipoloji uyğunluğun mövcudluğu hər iki xalq arasında olan möhkəm genetik və tarixi əlaqələri sübut edir. Bütün bu araşdırmalar, sözsüz ki, musiqi türkologiyasının inkişafına təkan vermişdir. Professor R.Məmmədovanın qeyd etdiyi kimi, “ türkdilli xalqların musiqi əlaqələrinin təyini və bu əlaqələrin genetik əsasının izah olunması türk musiqi sisteminin tamlığı və bütövlüyü haqqında fikir yaratmaqla yanaşı, onun ayrı-ayrı komponentlərinin müfəssəl səciyyəsini verməyə imkan yaradır” [5].
Məlum olduğu kimi, aparılan tədqiqatlarda müqayisəli təhlil metodu vacib alət kimi istifadə olunur. Müqayisəli təhlil türk xalqlarının vahid musiqi dilinin ladintonasiya əhəmiyyətli və funksional cəhətdən eyni olan melodik formullarını göstərməyə imkan verir. Müasir türkologiya kontekstində belə araşdırmalar gerçəkləşdirilməsi məqsədəuyğundur. Rəna Məmmədovanın haqlı olaraq qeyd etdiyi kimi, “eynilik genezisini” tapmaq üçün bir sıra tipoloji araşdırmalar aparılmalıdır. Şübhəsiz, bir sıra milli özünəməxsus xüsusiyyətlərə baxılmadan, ümumi genofondun tipoloji xüsusiyyətlərindən danışmaq olmaz. Formul sıra müəyyənləşmədən “eynilik genezisi” haqda anlayış yaratmaq mümkün deyil. Ona görə də alim bunun üçün bir sıra məsələlərin araşdırılmasını vacib sayır: türk musiqi yaradıcılığının qədim qatlarının musiqi arxeoloji bərpası; türk musiqi yaradıcılığının estetik homogenliyinin tədqiqi; türk xalqlarının musiqi mədəniyyətində əlaqəli proseslərin müəyyənləşdirilməsi; türk musiqisinin regional variantlarından biri kimi musiqi sisteminin tədqiqi və s. və i.
Bu gün milli musiqi elmində Azərbaycan və türkdilli xalqların musiqi mədəniyyətinin qarşılıqlı əlaqələrinin müqayisəli öyrənilməsi istiqamətində bir çox tədqiqatlar aparılır. Xüsusilə, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun “İncəsənətin qarşılıqlı əlaqələri” şöbəsində R. Məmmədovanın rəhbərliyi altında, həmçinin, Bakı Musiqi Akademiyasında, Azərbaycan Milli Konservatoriyasında, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində yerinə yetirilən elmi araşdırmalarda türkdilli xalqların musiqi mədəniyyətinin müxtəlif sahələrinə aid müqayisəli problemlər ortaya qoyulur və öz həllini tapır. Əlbəttə, bu addımların böyük tarixi-mədəni əhəmiyyəti vardır. Yaranmış metodoloji baza əsasında bu istiqamətdə aparılan tədqiqatların artmasına və genişlənməsinə ehtiyac duyulur. Bu ehtiyacı çoxtərəfli mədəni əlaqələr əsasında təmin etmək mümkündür. ƏDƏBİYYAT 1. Hacıbəyli Ü. Azərbaycan türklərinin musiqisi haqqında. (Tərtib edən, ön söz və lüğətin müəllifi F.Ş.Əliyeva). B: Adiloğlu, 2005. 2. Məmmədova R. Musiqi türkologiyası. Bakı: Elm, 2002. 3. Шакирзаде Н. Взаимосвязи музыкальных культур советского Азербайджана и Турции. Автореферат дисс. на соискание ученой степени канд. искусствоведения. М., 1989. 4. Гасанова А. Интонационно-типологические связи азербайджанской и турецкой музыки. Автореферат дисс. ... k.и. Баку, 2000; Тагиева С. Проблема сравнительного анализа азербайджанской и турецкой ашыгской музыки. Автореферат дисс. .. k.и. Баку, 2001; Насирова Дж. Проблемы сравнительного исследования азербайджанского свадебного
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
417 музыкального фольклора в контексте культур тюркоязычных народов. Автореферат дисс. Баку, 2004; Ализаде Ф. Проблемы вариантности в музыке тюркоязычных народов. Автореферат дисс. Баку, 2005; İmanova S. Azərbaycan və türk musiqisinin lirik mahnılarının lad-məqam əsasları. Sənət. ü.f.d. ... diss. avtoreferatı. Bakı, 2013. 5. Ercan Kilkil. Azərbaycan və Türkiyədə Koroğlu dastanı aşıq havalarında poetik və musiqi xüsusiyyətlərinin müqayisəli təhlili. Avtoreferat. Bakı, 2009; Nuri Mahmut. 12 uyqur mukamlarının Azərbaycan muğamları və Türkiyə məqamları ilə müqayisəli təhlili. Avtoreferat. Bakı, 2009; Tönel Adnan . Türkiyə və Azərbaycanda laylay və ninnilərin musiqi-poetik xüsusiyyətləri. Avtoreferat. Bakı, 2007; Çengiz Daimi. Novruz bayramı mərasiminin Azərbaycan və Türkiyədə mövcudluğu və onun melopoetik əsaslsrının özünəməxsusluğu. Avtoreferat. Bakı, 2008; Savaş Ekici. Azərbaycan və Anadolu Elazığ bölgəsinin toy mərasim musiqisinin müqayisəli təhlili. Avtoreferat. Bakı, 2013 və s.
Агасалим Эфендиев, д.ф.по искус. Национальный Музей Истории Азербайджана efenag@yahoo.com
СЛОЖЕНИЕ ОСМАНСКОЙ МИНИАТЮРЫ В 16 ВЕКЕ
Исторический жанр, один из важнейших в искусстве мусульманского Востока, родился в начале 14 века в Тебризе, столице Южного Азербайджана. Азербайджанский ученый К.Керимов в своей монографии отмечает решающее значение тебризской школы, и в частности исторического жанра, в момент формирования османской школы в начале 16 века. Наши источники информации насчет книжного искусства османской Турции становятся более обширными начиная со второй декады правления Сулеймана Великолепного (Сулеймана – Законодателя, 1520-1566).
«Сулейман-наме» 965/1558 (Топкапы, Н.1517) является вторым по счету историческим манускриптом времени Сулеймана. Первым была «Селим-наме» начала эры его правления. Его миниатюры все еще выполнены под сильным влиянием сефевидской традиции. Миниатюры же «Сулейман-наме» относятся к концу этого великолепного победоносного периода. Рукопись была иллюстрирована несколькими художниками, и иллюстрации представляют интересной образец синтеза различных тенденций, которые сосуществовали и боролись внутри османского стиля этого времени. Здесь можно обнаружить и миниатюры в классическом сефевидском стиле, как несколько шахских охот в духе тебризских 1530-40-х годов. Наибольшей силы османская линия достигает в одеждах, в Yüklə 2,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|