Ii bo`lim. 6-Modul. Marketing asoslari



Yüklə 232 Kb.
səhifə5/19
tarix02.01.2022
ölçüsü232 Kb.
#47101
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19
Marketing

Yillar

Konsepsiya

Asosiy g‘oya

Asosiy vosita

Asosiy maqsadi

1860-1920

Ishlab

chiqarish

Imkoniyati boricha
ishlab chiqarish


Tannarx, mehnat
unumdorligi


Ishlab chiqarishni
takomillashtirish,
sotish hajmini ustirish


1920-1930

Tovar

Sifatli tovarlarni ishlab
chiqarish


Tovar siyosati

Iste’mol tovarlari
xossalarini
takomillashtirish


1930-1950

Sotish

Sotish tarmoqlari va
kanalini rivojlantirish


Sotish siyosati

Tovarlar sotish
intensifikatsiyasi


1960-1980

An’anaviy

marketing

Iste’molchiga nima
kerak bo‘lsa o‘shani ishlab chiqarish


Marketing miks
kompleksi, iste’molchini tadqiq
qilish


Maqsadli bozorni
xoxish-ehtiyojlarini tadqiq etish


1980-1995

Ijtimoiy-

axloqiy

marketing

Jamiyat talablarini
hisobga olgan holda
iste’molchiga kerak
bo‘lgan tavrlarni ishlab
chiqarish


Marketing miks
kompleksi, ishlab
chiqariladigan tovar
va xizmat ishlab
chiqarish,
iste’molchi bilan
bog‘liq bulgan
ijtimoiy va
ekologik
oqibatlarni tadqiq
etish


Maqsadli bozorni
xoxish-ehtiyojlari-ni
qondirish


1995
yildan shu
davrgacha


Marketingni

o‘zaro

alokaviy

konsepsiyasi

Biznes bo‘yicha
shyeriklar va
iste’molchilarni
kondiradigan tovarlar
ishlab chiqarish


Marketing miks
kompleksi,
integratsiya va
tarmoqli taxlil,
koordinatsiya
uslubi


Maqsadli bozorni
xoxish-ehtiyojlarini
qondirish



Ko‘rsatib o‘tilgan marketing konsepsiyalari har bir mamlakat uchun
starndart yoki norma yoki qoida sifatida qurilmasligi kerak. Marketing
evolyutsiyasi har qaysi mamlakatda o‘zini xususiyatlari va bozor munosabatlari
rivojlanish darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Biroq marketingni paydo bo‘lishi bilan
bog‘liq jahon tajribasi hamda bozor munosabatlarini rivojlanishi aniq
mamlakatlarda tadbirkorlik faoliyatini tadbiq tadbiq bozor munosabatlarini
shakllantirishga ishlatilishi mumkin ekanligi foydali hisoblanadi. Bundan
tashqari marketingni rivojlanishida mashhur umumiy tendentsiya - e’tiborni
tovar ishlab chiqarishdan iste’molchiga, uning xoxish va ehtiyojlariga qaratish
talab etiladi.


Birinchi davr - marketing konsepsiyasi «ishlab chiqarish konsepsiyasi» -
«mahsulot ustunligi» tarzida belgilanadi, bunda eng muhim masala yaxshi tovar
ishlab chiqarish va uni xaridorga arzon narxlarda sotish deb hisoblanadi.
Konsepsiya shiori - «imkoni boricha ko‘proq tovar ishlab chiqar, chunki bozor
talabi cheksiz». Shunisi diqqatga sazovorki, bizning iqtisodiyotimiz hozirgi
davrda hammadan ko‘ra ibtidoiy marketing kotseptsiyasiga yaqin turadi.


Tovar konsepsiyasi iste’molchi e’tiborini tovarga, uning sifatiga va narxiga
qaratishni talab etadi. Iste’molchilar o‘xshash tovarlarni sifatlarini boshqa
firmani shunday tovarlari bilan solishtirib ko‘radilar. Bu konsepsiyani ko‘pincha
kompaniya, firma, tashkilotlar, shuningdek, notijorat tashkilotlar ham ushlab
turadilar. Biroq tovar konsepsiyasi muvaffaqiyat keltiravyermaydi.


Keyingi davr «sotish konsepsiyasi» nomini oldi. Bunda firmaning
mahsulotini «mana tovar tayyor, kelavyering va savdolashing» shiori bilan
sotishni mo‘ljallash birinchi o‘ringa chiqadi. Tovar va savdo marketinggi
konsepsiyalari mahsulot ishlab chiqarish hali syeriyali, ya’ni yalpi tus olmagan
davrda maydonga kelgan edi. Tovarlarning yangi turlari va xillari hisobiga
yuqori darajada foyda qo‘lga kiritilar edi, sababi mohiyat e’tibori bilan cheksiz
talabga ega bo‘lgan bozorda bu tovarlarga nisbatan talab benixoya katta edi.


50-yillarda boshqarish konsepsiyasining ilk asosini sotish hajmi, ishlab
chiqarish va muomala xarajatlari darajasi, daromad, foyda va boshqa
ko‘rsatgichlarni uzoq muddatli o‘zgarishlarini aniqlash tahlil qilindi. Shunga
ko‘ra bozordagi ish faoliyatini bir yildan besh yilgacha moslashtirish ko‘zda
to‘tilgan.


Marketing rivoji tarixida o‘tgan asrning 50-yillari muhim bosqich buldi.
Ortiqcha mahsulot ishlab chiqarish tangligi ko‘rinib qoldi. Marketing - ishlab
chiqarishni bozor talabiga moslashtirish konsepsiyasi, uning asosini
iste’molchiga - «bozor ustunligi»ga mo‘ljal olish tashkil etdi. Marketing
boshqaruvining bozor konsepsiyasi yanada rivojlandi.


An’anaviy marketing konsepsiyasi o‘tgan asrning 50-yillari o‘rtalaridan
boshlab marketing bozor konsepsiyasi tarzida boshqarishda firmaning faqat
bozor strategiyasini emas, balki ishlab chiqarish strategiyasini ham
belgilaydigan yetakchi vazifaga aylandi. Marketing xizmati firmaning asosiy
boshqarish markazi, bozor, ishlab chiqarish, ilmiy-texnika va moliyaviy faoliyati
masalalari bo‘yicha axborotlar va tavsiyalar manbai bo‘lib qoldi. Marketing
xizmati ijtimoiy talab va bozor konyunkturasi holati hamda o‘zgarishlarini


batafsil tahlil qilish asosida u yoki bu tovarni ishlab chiqarish zarurati, istiqboli
va foydadorligi, ishlab chiqarish dasturlarini moddiy-texnika jihatlaridan
ta’minlash imkoniyatlari to‘g‘risidagi masalalarni hal etadi.


Quyida sotish va marketing konsepsiyasi berilgan.

Sotish (tijorat) konsepsiyasi

Tovarlar 1

*

Oldi-sotdi va sotishni
ragbatlantirish 1


*

Sotish xajmini kupaytirish
xisobiga foyda olsh



Yüklə 232 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin