Ii hiSSƏ t ə hsil sistemind ə psixoloji xidm



Yüklə 2,34 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə46/47
tarix01.01.2017
ölçüsü2,34 Mb.
#4244
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   47

                                         
2. Sağlamlıq haqqında mə
lumat 
A) 
-  tez-tezmi x
ə
st
ə
l
ə
nir (tez-tez, h
ə
rd
ə
nbir, nadir halda) 
-  xroniki x
ə
st
ə
likl
ər (hansılardır)_________________________________
 
-  sinir sistemi f
ə
aliyy
ə
tinin 
əsas xüs
usiyy
ə
tl
ə
ri (tez yorulur,yorulma bilmir, 
oyanma v
ə
 
tormozlanma üstünlük təşkil edir və
 s.) 

uşağın fiziki göstə
ricil
əri ( boy, çə
ki)____________________________ 
B) 
-  valideynl
ər haqqında mə
lumat_________________________________ 
-  ail
ə
 t
ə
rkibi_________________________________________________ 

valideynin uşaq haqqında rə
yi_________________________________ 
  
                                                  
II BÖLMƏ
 
 
Uşaq davranışında şə
xsi keyfiyy
ə
tl
ə
rin t
əzahürü
 
1. 
a) maraqların istiqamə
ti 

ə
m
ə
k f
ə
aliyy
ə
tin
ə

-  idmana; 

insanlar arasında ünsiyyə
t
ə

-  b
ə
dii estetik f
ə
aliyy
ə
t
ə

b) Əmə
y
ə
 
münasibə
ti 

 
331 

uşağın ə
m
ə
ksev
ə
rliyi, veril
ən tapşırığı hə
v
ə
sl
ə
 yerin
ə
 yetirm
ə
si; 

işi axıra çatdıra bilmə
si; 

ə
m
ə
k v
ərdişlə
rinin s
ə
viyy
əsi, uşağı maraqlandıran ə
m
ək növlə
ri. 
2.  M
ə
suliyy
ə
ti. 

ona tapşırılmış işi təyin olunmuş vaxta yerinə
 yetirm
ə
si; 

işə
 m
ə
suliyy
ə
tl
ə
, h
ə
v
ə
sl
ə, ciddi yanaşması;
 
3.  T
əşəbbüskarlıq və
 
mütəşə
kkilliyi 

heç  kimin  minnətdarlığını  qazanmağa  can  atmadan  çox  işlə
rin  ilkin 
t
əşəbbüskarı olması, tə
klifl
ə
r verm
ə
si; 

öz işini vaxta görə
 
düzgün
 
bölmə
si. 
4.  S
ə
liq
ə
liliyi v
ə
 
gigiyena qaydaları
 

öz şeylə
rini h
əmişə
 
ideal sahmanda saxlayır;
 

ona bağışlanan şeyləri lazımi qaydada saxlayır;
 

ə
ll
ə
rini yuyur (yem
ə
kd
ə

ə
vv
ə
l v
ə
 sonra); 

dişlə
rin
ə
 qulluq edir; 

özünə
 qulluq etm
əyi bacarır;
 
-  s
ə
liq
ə
li geyinir. 
5.  Fiziki 
inkişafı.
 

uzun müddə
t yorulmur; 

ağır topu tutur;
 

bir ayağı üstündə
 
hoppanır;
 
-  oturan yerd
ə
 
əşyaları qaldırır;
 

ipin üstündən hoppanır.
 
6. 
Ə
xlaq t
ə
rbiy
əsi (davranışı)
 

başqalarına lazım olduqda kömə
k edir; 

oyuncaqlarını başqalarına verir;
 

başqalarının oyuncaqlarını götürür ( onların razılığı ilə
). 
7. 
Ünsiyyə
tliliyi. 

yoldaşları ilə
 
işlə
m
ə
yi, istirah
ə
t etm
ə
yi sevir; 

 
332 
-  oyunda hissl
ərini sözssüz ifadə
 ed
ə
 bilir; 

oyunda müxtəliflik göstərir: ―o biri uşaqları da oyuna sövq edir‖
 

oyun zamanı ideyalar tə
klif edir v
ə
 q
ə
bul edir. 
8.  Dilin ifad
ə
liyi 
-  s
ə
sl
əi düzgün tə
l
əffüz edir;
 

tanış hekayəni yaxşı nə
ql edir: 

özü haqqında danışır;
 
-  r
ə
sml
ə
rd
ə
 
gördüyünü tə
svir edir; 
-  hekay
ə
y
ə
 
öz ideya və
 r
ə
sml
ə
rini 
ə
lav
ə
 edir. 
9. 
Yoldaşlıq hissi və
 h
əssaslığı
 

çətin işdə
 
yoldaşlarına
 
köməklik  göstə
rm
ə
si; 
-  y
oldaşları öz qayğılarını onunla tez
-
tez bölüşdürür;
 

dostların də
rdin
ə
 s
əmimi şə
rik olur. 
10. 
Özünü tə
nqid v
ə
 
özünə
n
ə
zar
ə

-  t
ə
nqidi qeydl
ə
ri, m
ə
sl
ə
h
ə
tl
ə
ri h
əmişə
 diqq
ə
tl
ə
 dinl
ə
yir; 
-  seyrixah m
ə
sl
ə
h
ə
tl
ə
r
ə
 
qulaq asır;
 

öz nöqsanlarını düzə
ltm
ə
y
ə
 s
əbatlıdır;
 

öz sözlə
rin
ə
, h
ə
r
ə
k
ə
tl
ə
rin
ə
 ciddi n
ə
zar
ə
t edir. 
11. Müvə
ff
ə
qiyy
ə
tl
ə
, birinciliy
ə
 
can atması
 
-  h
əmişə
 v
ə
 h
ər işdə
 
birinci olmağa can atır;
 

idmanda birinci olmağa can atır;
 

inadkarlıqda buna nail olmağa çalışır;
 

onu maraqlandıran sahə
d
ə
 
müvə
ff
ə
qiyy
ət qazanmağa can
 
atır.
 
12. Qrupda nüfuzu və
 r
əğbə
ti 
-  qrupun sevimlisidir; 

qrupda uşaqlar ona hüsn
-r
əğbə
tl
ə
 
yanaşırlar;
 

bütün qrup uşaqları arasında şərtsiz nüfuza malikdir;
 

ona hörmə
t b
ə
sl
ə
yirl
ə
r, onun fikri il
ə
 
hesablaşırlar.
 
 

 
333 
             
III BÖLMƏ
 
                         
PSİXİ PROSESLƏRİ VƏ EMOSİYALARIN 
 
                                           
XÜSUSİYYƏTLƏRİ
 
A) Diqq
ə
t, hafiz
ə
, t
ə
f
əkkür:
 
-  t
ə
rbiy
əçinin izahına öz  diqqə
tini h
əmişə
 asan v
ə
 tez c
ə
ml
əşdiri;
 

öz fikrini kənar işlə
r
ə
 
yönə
ltmir; 
-  hekay
əni yadda saxlamaq üçün on
u d
ə
f
ə
l
ə
rl
ə
 t
ə
krara edir; 

mexaniki öyrə
nm
ə
  t
ə
l
ə
b  ed
ən materialı asan  yadda saxlamağa çalışır; 
tez-
tez özünün orijinal həllini, üsullarını tə
klif edir; 
-  m
ə
s
ə
l
ə
ni h
əmişə
 birincil
ər sırasında hə
ll etm
ə
y
ə
 
çalışır.
 
 
B. Emosiyaların xüsusiyyə
tl
ə
ri 
-  h
əmişə
 h
ə
r
ə
k
ə
td
ədir, bütün sahə
l
ə
rd
ə
 
çox fəaldır; 
 
-  sakitdir, h
ə
rd
ən güclü emosional coşmaları olur;
 
-  ist
ə
nil
ə
n h
ə
yati hadis
ə
l
ə
r
ə
 emosional c
ə
h
ə
td
ə
n h
əmişə
 
coşqun reaksiya 
verir; 

xırda sə
b
əb üzündən emosional coşmaları tez
-tez olur; 
-  emopsional c
ə
h
ə
td
ə

əhvalı sabitdir və
 s. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
334 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ə
lav
ə
 9.  
Münaqişə
li pedaqoji situasiyalar 
Situasiyaları təhlil edib davranış proqramını müə
yy
ə
n edin 
 
Situasiya 1. 
D
ə
rsd
ə
  
müstəqil iĢ zamanı iki Ģagird öz aralarında  söhbə
t
ə
 
baĢladı. Bu 
situasiyada  siz  nec
ə
  h
ə
r
ə
k
ə
t  ed
ə
rdiniz
?  Ġki  mümükün  variantdan  birini seçin 
v
ə
 
əsaslandırın.
 
1.  D
ərsi dayandırıb Ģagirdlə
r
ə
  x
ə
b
ərdarlıq etmə
k; 
2. 
Müə
llim  sakitc
ə
  h
əmin  Ģagidlə
r
ə
 
yaxınlaĢır  və
 
heç  nə
  dem
ə
d
ən  onları 
sakitl
əĢdirir. 
 
 
Situasiya 2. 
 
G
ənc riyaziyyat müəllimi müə
lliml
ər otağına qaçaraq göz yaĢları içində
 
deyir:  
-  VII
a
 sinifind
ə
ki Abbasov m
ə
ni t
ə
hqir etdi! 
-  Bu n
ə
 
üstündə
 
baĢ verib? –
 dey
ə
 onun h
əmkarları soruĢdular.
 

Sinif yoxlama iĢi yazırdı. Mən partalar arasında gə
z
ə
rk
ə
n hiss etdim ki, 
Abbasov  arxadakı    parta  yoldaĢının  yazısına  baxır.  Mə

ona  bir  neçə
 
d
ə
f
ə
  x
ə
b
ərdarlıq  etdim.  ġagird  buna  ə
h
ə
miyy
ə
t  verm
ədi.  O,  yazı  iĢi 
d
ə
ft
ə
rini  m
ənim  stolumun  üstünə
  qoyduqda    m
ə
n  d
ə
ft
əri  cırdım. 
Abbasov m
ə
ni t
ə
hqir etdi.  
Sakitl
əĢən  müə
llim
ə
  h
əmkarlarının  fikri  ilə
 
razılaĢdı  və
  bildirdi  ki,  bir 
q
ə
d
ə

ə
s
ə
bil
əĢmiĢdi,  yazı  iĢi  də
ft
ərini  cırmaq  istəmirdi.  Qoy  Abbasov    bütün 
sinif qarĢısında  üzr istə
sin. O, m
əni bütüb sinfin qarĢısında tə
hqir edib. 
  
Müəllimin  davranıĢını  tə
hlil  edin  v
ə
  ona  qiym
ət  verin.  Müəllim  bütün 
sinfin qarĢısında Abbasovun üzr istə
m
ə
si t
ə
l
ə
bini  ir
ə
li serm
ə
kd
ə
 
haqlı idimi? 
Abbasov  v
ə
 
bütün  sinif  bu  tə
l
ə
b
ə
  nec
ə
 
reaksiya    göstə
r
ə
c
ək.  Müə
llim
ə
  v
ə
 
Abbasov bu münaqiĢə
ni h
ə
ll etm
ək üçün necə
 h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
lidirl
ə
r? 

 
335 
Situasiya 3.  
 
Yeni  keçə
c
ə
yi  d
ərsin  mövzusunu  lövhə
y
ə
 
yazan  müə
llim  arxa  partada 
ə
yl
əĢən Ģagirdlə
rd
ən birinin  it kimi hürdüyünü eĢitdi. Müə
llim buna 
ə
h
ə
miyy
ə

verm
ə
d
ən mövzunu yazmaqda davam etdi. (reaksiyanın lə
ngidilm
ə
si). Sonra 
müə
llim  sakitc
ə
 geriy
ə
 
boylandı, saatına baxdı:
 

“Ġndi  saat  11
45
-
dir.  sabah  bu  vaxtı  özünüzü  gözləyin.  Hürə
n  kimdirs
ə

diĢlə
y
ə
 d
ə
 bil
ər”. 
 
Bu sözlə
rd
ən sonra bütün Ģagirdlər gülüĢdü,  sinifdə
ki g
ə
rginlik aradan 
qalxmıĢ  oldu.  Ġntizamsız  Ģagird  xoĢagə
lm
ə
z  v
ə
ziyy
ə
t
ə
 
düĢmüĢdü. 
(Situasiyanın rasionallaĢdırılması).
 
Situasiya 4. 
 
Müəllim  yeni  mövzuya  aid  materialı  izah 
ed
ə
rk
ən  ġ.  Adlı  Ģagird  qulaq 
asmır, ə
ksin
ə,  öz parta yoldaĢı ilə
 n
ə
 is
ə
 bar
ə
d
ə
 
danıĢaraq gülür. Müəllim öz 
izahını  baĢa çatdırdı. Həmin Ģagirdə
 
heç bir xə
b
ərdarlıq etmədi. Müəllim ġ
-
ya sual verdi v
ə
 
onu lövhə
y
ə
 
çağırdı. ġ. Lövhə
 
qarĢısına ə
ll
ə
ri cibind
ə
 
çıxdı. 
Suala  cavab  ver
ə
  bilm
ə
di,  yen
ə
  d
ə
 
gülmə
kd
ə
 
davam  etdi.  Bütün  sinif  bu 
v
ə
ziyy
ə
tin nec
ə
 
sona çatacağını gözlə
yirdi. 
 
Müə
llim nec
ə
 h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
lidir? 
 
Situasiya 5.  
 
Sinif  müəllimin  verdiyi  müstəqil  iĢi  yerinə
  yetirir.  Bir  q
ə
d
ər  keçdikdə

sonra müə
llim 
görür ki, K. Adlı Ģagird sakitcə
 oturub, h
ə
l
ə
 d
ə
 
iĢə
 
baĢlamayıb. 
Müəllimin    “Sən  özünə
  g
əldinmi?”    sualına  Ģagird:  “Heç  fikirləĢmirə
m  d
ə!” 
dey
ə
 cavab verdi.  
 
Müəllim hansı  davranıĢ proqramı ilə
 h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
lidir? 
 
Situasiya 6.  
 
Sinifd
ən bayıra qaçan şagird qapı önündə
 sinf
ə
 
daxil olan müə
llim
ə
 il
ə
 
b
ərk toqquşur

Şagird üzr istədi. Müə
llim n
ə
 etm
ə
lidir? 

 
336 
Situasiya 7.  
 
ġagird    fənn  üzrə
 
ev  tapĢırıqlarını  müntə
z
ə
m  olaraq  yerin
ə
  yetirmirdi. 
Müəllim onun gündə
liyin
ə
 h
ə
r d
ə
f
ə
 
“2” yazdıqda adə
t
ən o deyirdi: “Nə
 q
ə
d
ə

ist
əyirsiniz  yazın!”.  Növbəti  sorğu  zamanı  Ģagird  yenə
  d
ə
  cavab  verm
ə
diyi 
üçün  “2” aldı. 
 
 
Müə
llim bu situasuyada nec
ə
 h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
lidir? 
 
Situasiya 8.  
 
Mühazirə
 
zamanı  bir  tə
l
ə
b
ə
 
müə
llim
ə
 
ə
h
ə
miyy
ə
t  verm
ə
d
ə

ə
lind
ə
ki 
q
əzeti saymazlıqla o tə
r
ə
f-bu t
ə
r
ə
f
ə
 
çevirə
r
ək  oxumaqdadır...”.
 
 
Mühazirəçi müə
llim nec
ə
 h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
lidir. 
 
Situasiya  9
“Müə
llim sinf
ə
 
daxil olduqda görür ki, üç nə
f
ə
r  yeniyetm
ə
 
siqaret çə
kir. 
Müə
llim nec
ə
 h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
lidir. 
 
Situasiya 10. 
 
“Ağıllı  və
 
erudusiyalı  Ģagirdlə
rd
ə
n  biri  h
ə
r  d
ərs  müə
llim
ə
  deyir  ki,  
keçilən  mövzu  maraqlı  və
  aktual  deyil.  Niy
ə
  icaz
ə
  vermirsiniz  ki,  xaricd
ə
 
olduğu  kimi,  Ģagird  hansı  mövzunu  lazımlı  hesab  edirsə
,  onda  g
əlib  iĢtirak 
etsin.  Bel
ə
  d
ə
rsl
ər  cansıxıcıdır.  UĢaqlar  bunun  demə
kd
ə
n  sad
ə
c
ə
  olaraq 
m
ə
kinirdil
ər....”
 
 
Müə
llim nec
ə
 cavab verm
ə
lidir? 
 
Situasiya 11.  
 
“ġagird  də
rsd
ə
 
partanın  üstünə
 
Ģə
kinm
ə
d
ən,  aĢkar  surə
td
ə
  bir  x
ə
tt 
çə
kdikd
ə
n sonra ikincini d
ə
 
çə
km
ə
y
ə
 
baĢladı”...
 
 
Müə
llim nec
ə
 h
ə
r
ə
k
ə
t etm
ə
lidir? 
 

 
337 
Situasiya 12.  
Müə
llim  sinf
ə
  daxil  olark
ən  görür ki, sinifdə
  s
ərçə
 
uçur  və
 
uĢaqlar onu 
tutmağa çalıĢırlar. 
 
Müə
llim n
ə
 etm
ə
lidir? 
 
Yüklə 2,34 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   47




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin