bilish darajasi va uning shakllari. Inson hamisha nimalar haqidadir o‘ylaydi. O‘ysiz holat ham,
psixologlar fikriga ko‘ra, amalda hech bo‘lmasa hech narsa haqida o‘ylamaslikni o‘ylash holatidir.
Bilishning dialektik yo‘li sezgi a’zolari orqali bilish, dalillarni aniqlashdan mantiqiy tafakkur sari
olib boradi.
Tafakkur – bu insonning narsalar muhim xossalari va munosabatlarini izchil, bilvosita
va umumiy aks ettirishidir . Ijodiy tafakkurlash amaliyot, fan, texnikada yangi natijalar olishga
qaratiladi. Tafakkurlash muammolar qo‘yish va ularni echishga qaratilgan faol jarayon.
Tirishqoqlik –fikrlayotgan odamning muhim belgisi. Sezgidan fikrga o‘tish zamirida bilish
ob’ektining ichki va tashqi mohiyatning ifodasi, ayrim va umumiyga bo‘linishi yotadi. Zotan,
ilmiy va falsafiy bilim faqat sezgi va tasavvurlardan iborat emas:
sezgi idroki naqadar go‘zal
bo‘lmasin, mazmunan qashshoqdir – u narsaning
mohiyatini yoritmaydi. Tafakkur va borliqning
birligi . Tafakkur bilan borliq o‘rtasida bir-lik mav jud. Tafakkur va borliqning birligi zamirida
mantiqiy shakllar va tafakkur qonun larini shakllantiruvchi ijtimoiy amaliyot yotadi. Dunyo
rivojlanishining ob’ektiv umumiy qonuniyatlaridan mantiqiy qonuniyatlarning farqi shundaki,
inson mantiqiy qonuniyatlarni ongli ravishda qo‘llashi mum- kin, tabiatda esa dunyoning
rivojlanish qonuniyatlari o‘ziga ongsiz tarzda yo‘l ochadi.
Tafakkurning asosiy shakllari . Tafakkur jarayonining oqilona mazmuni tarixiy rivojlanish
jarayonida yaratilgan mantiqiy shakllar qobig‘iga o‘raladi. Tafakkur o‘zining asosiy shakllari –
20
Эйнштейн А. Физика в жизни моего поколения. –М.: 1963 г. с. 89.
