№4 2022 20
asosiy yo'nalishi emas; Teskari aloqa o'zaro baholash tizimi orqali amalga oshiriladi;
Materiallari qiziqish uyg'otgan materiallar va foydalanuvchilar ro'yxatini yaratish,
turli foydalanuvchilar guruhlari uchun hujjatlarga tabaqalashtirilgan kirishni
ta'minlash (ko'rish, natijalarni saqlagan holda yoki saqlamasdan asl hujjatga
o'zgartirishlar kiritish, hujjatni chop etishga ruxsat berish va uni foydalanuvchining
veb-saytida saqlash).
Ayniqsa, o'qituvchilarning fikriga ko'ra, talabalar orasida ijtimoiy tarmoqlar,
lahzali xabar almashish xizmatlari, ovozli va video aloqa, shuningdek, foto va video
fayllarni saqlash va ularga kirishni ta'minlash uchun mo'ljallangan xizmatlar ancha
ommabopdir. Ushbu resurslar o'qitishni tashkil etish nuqtai nazaridan sezilarli
salohiyatga ega, ulardan juda cheklangan doiralargina foydalaniladi. So'rov natijalari
shuni ko'rsatadiki, o'qituvchilarning kichik qismi (respondentlarning 12% gacha)
ushbu Internet resurslaridan ta'lim maqsadlarida foydalanish tajribasiga ega. Bu
talabalar jamoalari (guruhlari) uchun vazifalarni o'qituvchining shaxsiy sahifasida
yoki maxsus yaratilgan foydalanuvchilar guruhida (respondentlarning 6%), shaxsiy
sahifalar va bloglarda rejalar, dasturlar, ma'ruza matnlarini joylashtirish (12%),
saqlash, yaratilgan hujjatlar va talabalarga tegishli hujjatlarni taqdim etish va undan
tashqari tanishtirish (8%) va boshqalar. Birinchi guruhga mansub o'qituvchilar
ijtimoiy xizmatlar imkoniyatlari bilan ko'proq tanish bo'lib, ulardan kengroq
foydalanishni amaliyotda qo'llashmoqda. Respondentlarning salmoqli qismi axborot-
kommunikatsiya texnologiyalaridan to‘g‘ridan-to‘g‘ri darsda foydalanishadi, shu
bilan birga tizimli ravishda.
Ushbu ijtimoiy xizmatlar va ijtimoiy tarmoqlar imkoniyatlarini qiyosiy tahlil
qilish quyidagi xulosalarga asos beradi:
- ta’lim jarayoni ishtirokchilarining har xil turdagi hujjatlarni saqlash, uzatish va
almashish ehtiyojlarini qondira oladigan bepul ijtimoiy xizmatlar mavjud;
- ta’lim jarayoni ishtirokchilarining mutlaq ko‘pchiligi (ham o‘qituvchilar, ham
talabalar) kundalik hayotda ijtimoiy xizmatlar va ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish
tajribasiga ega, o‘qituvchilar esa ijtimoiy xizmatlardan, o‘quvchilar esa ijtimoiy
tarmoqlardan foydalanishadi;
O‘quv faoliyatini tashkil etish maqsadida ijtimoiy xizmatlar va ijtimoiy
tarmoqlardan muntazam foydalanish virtual muhitda muloqot madaniyatini
shakllantirishga xizmat qiladi; kommunikativ kompetentsiyani rivojlantirish,
kelajakda universitetda o'qish va kasbiy faoliyatga moslashishga ijobiy ta'sir
ko'rsatadi.
Onlayn kurslar o'z-o'zini tartibga solishni o'rganish tarafdori bo'lgan talabalar
uchun qulay ekanligi aniqlandi. Mustaqil ravishda ta'lim ko'nikmalarini
rivojlantirishga qodir bo'lgan talabalar ko'pincha vaqtni to`g`ri sarflaganliklari
natijasida, muntazam ravishda materiallarni ko'rib chiqishgan, o`qituvchilar yoki