İlahiyyat faküLTӘSİNİn elmi MӘcmuәSİ
İSTİFADӘ OLUNMUŞ ӘDӘBİYYAT
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- RESUME FEMALE MURİDS OF MAWLĀNĀ JALĀL AD-DĪN RŪMĪ
- KÂTİP ÇELEBİ’NİN KAYITLARINDA OSMANLI-ENDÜLÜS MÜNASEBETLERİNİN ERKEN SAFHASI
- Keywords
- ديذياب ناطلسلا مهيلع محرتف نيدلا `ادعأ يديا نم هددمي مهدلاب و مهلايع و مهدلاوا و مهسفنا نوذقنتسي لا و رصنلاب مهدعو و ناخ
|
İSTİFADӘ OLUNMUŞ ӘDӘBİYYAT
1. Altun Ara, Gömeç Hatun Türbesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul 1996, c. 14. 2.
Bardakçı Mehmet Necmettin. Türk Tasavvuf Geleneğinde Kadın. Arayışlar -İnsan Bilimleri Araştırmaları, 2005, c. 7, sayı: 13 3.
Ethem. Tasavvuf terimleri sözlüğü. http://tasavvufkitapligi.com/i/uploads/429779tasavvuf-terimleri-ve-deyimleri-sozlugu.pdf 4.
Çayırdağ Mehmet.
Gürcü Hatun.
Kayseri ansiklopedisi. Kayseri: Kayseri 2009, c.1. 5.
Әflaki Әhməd. Ariflerin Makamları (Məqamat əl-Arifin). trc. Tahsin Yazıcı. İstanbul 1973. 6.
7.
Gölpınarlı, Abdülbaki. Mevlana Celaleddin. İstanbul 1952, səh. 209-211. 8.
Iqbal Afzal. The Life and Work of Jalal-ud-din Rumi. Islamabad 1991. 9.
Küçük Hülya. Tasavvufta Kadın. 397; Bardakçı Mehmet Necmettin. Türk Tasavvuf Geleneğinde Kadın. Arayışlar -İnsan Bilimleri Araştırmaları, 2005, c. 7, sayı: 13. 10.
Dergisi. Konya 1997, sayı 7. 11.
Məmmədəliyeva Q. T. Mövlana Cəlaləddin Rumidə qadın. Bakı Dövlət Universitetinin İlahiyyat Fakültəsinin Dərgisi. № 24,
Bakı 2015. 12.
Muharrem Kesik. Muinüddin Süleyman Pervane. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul 2006, c. 31. 13.
Tomar Cengiz. Şecerüddürr. Türkiye Diyanet Vakfı islam Ansiklopedisi. İstanbul 2010, c. 38.
Q.T.Məmmədəliyeva 38
XÜLASӘ MÖVLANA CӘLALӘDDİN RUMİNİN QADIN MÜRİDLӘRİ
Mövləviyyə təriqətinin qurucusu Mövlana Cəlaləddin Ruminin təlimində qadın- lara xüsusi əhəmiyyət verilmişdir. Məhz bu səbəbdən qadınlar Mövlananın düşün- cəsinə rəğbət bəsləmiş, onun çox sayda qadın müridi olmuşdur. Bunların içərisində Kira Xatun, Gürcü Xatun, Fatma Xatun, Hədiyyə Xatun, Guməc Xatun, Fəxrunnisa kimi qadın müridlərin xüsusi yeri vardır. Məqaləmizdə Mövlana Cəlaləddin Rumi- nin ən məşhur qadın müridləri haqqında məlumat verilməklə yanaşı, Rumidən sonra Mövləviyyə təriqətinin inkişafında qadınların rolu da təhlil olunur. РЕЗЮМЕ ЖЕНЩИНЫ-МУРИДЫ МАУЛАНА ДЖАЛАЛАДДИНА РУМИ В учении основателя Ордена Маулавийя Джалаладдина Руми женщины имеют много преимуществ. Всему этого женщины с большим желанием воспринимали мысли и идеи Руми. По этой же причине у Руми было большое количество женщин-муридок, среди которых были такие прославившиеся личности, как Кира Хатун, Фатма Хатун, Хадийа Хатун, Гумаж Хатун и Фахрунниса. Данная статья содержит обширную информацию о самых известных женщинах-муридах Руми, а также анализирует роль женщин в развитии Ордена Маулавийя после Джалаладдина Руми.
FEMALE MURİDS OF MAWLĀNĀ JALĀL AD-DĪN RŪMĪ It is attached a special importance in the teaching of Mawlānā Jalāl ad-Dīn Rūmī, who was the founder of the Sufi order of Mawlawiyya. For this very reason, many women sympathized with his teachings and became his murids (desciples). Among them, Kira Khatun, Gurju Khatun, Fatma Khatun, Hadiyya Khatun, Gumaj Khatun, Fakhr al-Nisa were the most famous. Our main focus in this article is on the most famous women murids of Mawlānā Jalāl ad-Dīn Rūmī, as well as the role of women in Mawlawiyya order after Rumi. Çapa tövsiyə etdi: i.f.d. A.M.Şirinov Kâtip Çelebi’nin kayıtlarında Osmanlı-Endülüs münasebetlerinin erken safhası 39
MÜNASEBETLERİNİN ERKEN SAFHASI
Bayezid Han, Kemal Reis Keywords: Ottoman History, History of Spain, Andalusia, Granada, Bāyezīd II, Kemāl Reīs
Gırnata’nın düşüşü öncesine denk gelen Osmanlı-Endülüs ilişkilerinin erken safhasıyla ilgili bilim camiasında tartışmalar mevcuttur. Bu tartışmalar, genellikle Endülüslülerin yardım talebine Osmanlı’nın nasıl yanıt verdiği hususu üzerinde yoğunlaşmıştır. Böylesine aktüel bir konuyu tetkik eden araştırmacıların bir kısmı Gırnata’nın çöküşünden önce yapılan Türk yardımı konusunda tereddütlü yaklaşım sergilemiştir. 1 Araştırmacıların diğer bir kısmı ise belirtilen dönemde herhangi bir Türk yardımının yapılmadığı sonucuna varmıştır. 2 Araştırmacıların üçüncü grubu ise Bu araştırma, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ortaçağ Tarihi Programı’nda savunduğum “Benî Ahmer Devleti (1232-1492)” başlıklı doktora tezinin bilimsel verileri esasında hazırlanarak, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İspanyol Dili ve Edebiyatı Bölümü tarafından organize edilen IV. Journadas Internacionales
etkinlikte sunulan bildirinin makaleye dönüştürülmüş halidir. Bozok Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi. e-mail: qiyas.sukurov@bozok.edu.tr 1 Örnek olarak bkz. Mehmet Özdemir, "Endülüs Müslümanlarına Osmanlı Yardımı", Türkler, (Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, , 2002), c. IX, s. 395. 2 Örnek olarak bkz. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi: İstanbul’un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman’ın Ölümüne Kadar, (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1995), c. II, s. 200; Ercüment Kuran, “Cezayirli Türklerin Endülüs Müslümanlarını Kuzey Afrika’ya Nakli ve Neticeleri”, Endülüs'ten İspanya’ya, (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996), s. 64; Azmi Yüksel, “Endülüs’ten II. Bayezid’e Yazılan Anonim Bir Şiir”, Belleten, (Ankara, 1988), c. LII, sy. 205, s. 1575.
Qiyas Şükürov 40
söz konusu yardımın yapıldığını ifade etmiştir. 3 Benî Ahmer Devleti’nin çökü- şünden önceki safhada Endülüs Müslümanlarına yardım yapılıp yapılmadığı hususunda böylesine çetrefilli ve birbiriyle çelişen tarih yazıcılığının ortaya çıkma- sının temel nedeni nedir? Alan araştırmacıları neden bu konuyla ilgili böylesine farklı yaklaşımlar ortaya koymuşlardır? Bu tür soruların cevabını verebilmek için Osmanlı’nın klasik döneminde bu konuyla ilgili bilgi veren kaynakları tahlil etmekte yarar vardır. Böylesine bir yaklaşım sayesinde Osmanlı-Endülüs ilişkilerinin erken dönemi ve Endülüs’e yapılan ilk Türk yardımının keyfiyeti hususu açıklığa kavuşmuş olur. İlaveten, kaynaklarda bu sorunla ilgili tespit edilen yeni kayıtların ilmi tahlili yapılmış olur.
XV.-XVI. yüzyıllarda kaleme alınmış klasik dönem Osmanlı kaynaklarında Endülüs’e yapılan ilk Türk yardımı hususunda somut bilgi bulmak kolay değildir. Özellikle Aşık Paşazade, Hoca Sadeddin, İdris Bitlisi, Oruç Beg, Gelibolulu Mustafa Ali ve Solakzade Mehmed Hemdemi gibi müelliflerin eserlerinde bu meseleye hiç temas edilmemiştir. Tursun Bey’in Târîh-i Ebü’l-Feth örneğindeki eserler ise Osmanlı tarihinin erken dönemiyle ilgili olduğu için II. Bayezid Han döneminde vuku bulan bu olay hakkında bilgi vermesi, doğal olarak, beklenemez. Gırnata’nın düşüşü öncesine denk gelen ilk Osmanlı yardım hususunda en somut bilgi veren müellif ise Kâtip Çelebi’dir. Bu müellifin Takvîmü’t-tevârîh adlı eserinin h. 892 (m. 1487) senesi hadiselerinden bahseden kısmında yardım meselesiyle ilgili önemli bir kronolojik kayıt mevcuttur. Bu kayıt, uzun süre boyunca, Osmanlı başkentine vürut eden Endülüs elçisinin istidanamesine yanıt olarak Kemal Reis komutasındaki Türk donanmasının İspanya seferine çıktığı hususundaki tarih yazıcılığına kaynaklık etmiştir. Konuyla ilgili adı geçen eserinde Kâtip Çelebinin verdiği bilginin içeriği şöyledir:
3 Örnek olarak bkz. İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, (İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1971), c. I, s. 388; M. Zekâî Konrapa, “Endülüs Mersiyesi-Nizâmî Tercümesi ve Endülüs Tarihine Kısa Bakış”, İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Dergisi, (İstanbul, 1964), c. II, s. 182; İdris Bostan, “Kemal Reis”, DİA, (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002), c. XXV, s. 226; İsmet Parmaksızoğlu, “Kemâl Reis”, İA, (İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1977), c. VI, s. 567.
Kâtip Çelebi’nin kayıtlarında Osmanlı-Endülüs münasebetlerinin erken safhası 41
" ر لامك نتفر ﺌ تراغب همنانود اب سي اينابسإ هرغ هديصق اب رمحا ينب دادمتسا زا دعب 4
Farsça yazılmış olan bu pasajdan anlaşılacağı üzere, Benî Ahmer Sultanı’nın yardım talebinden sonra h. 892 (m. 1487) senesinde Kemal Reis komutasındaki donanma İspanya kıyılarını vurmak amacıyla gitmiştir (Ek 1). Kâtip Çelebi’nin verdiği bu bilgi, Gırnata’nın çöküşünden önceki senelerdeki Osmanlı yardımını konu edinen araştırmalara kaynaklık etmiştir. İsmail Hami Danişmend ve İsmet Parmaksızoğlu gibi Türk araştırmacılar bu kayıttan hareketle II. Bayezid Han’ın direktifleri doğrultusunda Endülüs Müslümanlarına yardım yapıldığı kanısına varmışlardır. 5 Türk araştırmacılarından Aziz Samih İlter ve Ercüment Kuran ise II. Bayezid Han’ın herhangi bir resmi yardımda bulunmadığını belirtmekle birlikte, bu olaydan sonra Türk denizci Kemal Reis’in h. 892 (m. 1487) senesinde İspanya kıyılarını vurmakla görevlendirdiğini ifade etmişlerdir. 6 Bu meseleyi ele alan araştırmacıların diğer bir kısmı ise h. 892 (m. 1482) tarihli bu yardım konusuna kuşkuyla yaklaşmışlardır. Onların kuşkularını tetikleyen en önemli unsur ise Kemal Reis’in İspanya seferinin tarihi (h. 892/m. 1487) ile Osmanlı hizmetine girme tarihi (h. 900/m. 1495) arasında 8 sene gibi belirgin farkın bulunmasıdır. Kemal Reis’in Osmanlı bahriyesinde hizmete alınma tarihinin kaynağı, Piri Reis’in Kitâb-ı Bahriye adlı eserindeki bir kayıttır ki bu kısımda net olarak h. 900 (m. 1495) tarihi gösterilmiştir. 7 Türk araştırmacılardan Mehmet Özdemir başta olmak üzere birkaç müellif, Piri Reis’in verdiği bu bilgi nedeniyle Kemal Reis’in h. 892 (m. 1487) tarihli İspanya seferine kuşkuyla yaklaşmışlardır. 8
dım meselesini konu edinen çalışmalara kaynaklık etmekle birlikte, Kemal Reis’in İspanya seferinin ayrıntılarını açıklayıcı nitelikte değildir. Çünkü bu kayıtta Kemal Reis’in İspanya kıyılarını vurmak için Osmanlı Sultanı’nın direktifi doğrultusunda gittiği veya bağımsız hareket ettiği hususunda herhangi açık bir ifade mevcut
4 Kâtib Çelebi, Takvîmü'’t-tevârîh, Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya Koleksiyonu, no. 3169, v. 37a; Bağdatlı Vehbi Koleksiyonu, no. 1235, v. 64a; Çelebi Abdullah Koleksiyonu, no. 257, v. 60b. 5 Danişmend, a.g.e., c. I, s. 388; Parmaksızoğlu, a.g.m., c. VI, s. 567. 6 Aziz Samih İlter, Şimali Afrika’da Türkler, (İstanbul: Vakit Gazete Matbaa, 1936), s. 52- 53; Kuran, a.g.m., s. 64. 7 Piri Reis, Kitâb-ı Bahriye, ed. Ertuğrul Zekai Öteke, (Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988), c. I, s. 55. 8 Özdemir, a.g.m., c. IX, s. 395. Qiyas Şükürov 42
değildir. Böylesine bir özelliğe sahip olmasına rağmen mevzubahis kronolojik bilgi- nin bu konunun anahtarı konumunda olduğunu belirtmekte yarar vardır. Üstelik Takvîmü’t-tevârîh’teki kronolojik kayıt, bu konuyla ilgili yegâne kaynak değildir. Katip Çelebi’nin Fezleketü’t-tevârîh adlı Arapça eserinin 210b varağının sağ üst köşesinde bulunan haşiye, h. 892 (m. 1487) tarihli Osmanlı yardımı meselesini teyit eden ikinci kaynaktır (Ek 2). Söz konusu haşiyede kayıtlı anlatıya göre, h. 891 (m. 1486) senesinde Osmanlı sarayına Benî Ahmer elçisi teşrif buyurmuştur. Endülüs’ün acıklı durumu hakkında bilgiler veren bu elçi, Osmanlı Sultanı II. Bayezid’den yardım talep etmiştir. Osmanlı Sultanı ise Endülüs’e yardım yapacağı hususunda taahhütte bulunmuştur. Nitekim bu anlatının devamında, bir sene sonra Kemal Reis komutasında “büyük donanma”nın İspanya kıyılarına sevk edildiği kaydedilmiştir. 9
Fezleketü’t-tevârîh’in Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nde bulunan nüshasının müellif nüshası olduğunu ve bu eserin herhangi bir başka nüshasının bulunmadığını ifade etmekte yarar vardır. 10 Yalnız Endülüslülerin yardım talebi ve Kemal Reis komutasında yardım amacıyla İspanya kıyılarına gönderilen filo hakkındaki bilgi bu eserin haşiye kısmında, derkenar olarak, verilmiştir. Muhtemelen bu bilgi müellif tarafından esere sonradan eklenmiştir. Nitekim Türk bilim adamlarından Mükrimin Halil Yınanç bu yazma ile ilgili çalışmasında eserdeki Arapça, Farsça ve Türkçe haşiyelerin müellif tarafından yapılan ilave ve tashihler olduğunu ifade etmiştir. 11
Burada sırası gelmişken, Fezleketü’t-tevârîh eserinin XVII. yüzyıl Osmanlı kaynak- larından olduğunu ifade etmekte yarar vardır. Böyle bir durumda Katîp Çelebi’nin Takvîmü’t-tevârîh ve Fezleketü’t-tevârîh adlı eserlerinde kayıtlı Endülüs’e yapılan ilk Osmanlı yardımı hususundaki bilginin kaynağı önem arz etmektedir. Keşfü’z- zünûn adlı eserinde Kâtip Çelebi, yukarıda bahsi geçen eserin ana kaynağının XVI. yüzyıl Osmanlı müelliflerinden Mustafa Cenabî’nin el-Bahrü’z-zehhâr ve’l-
9 Kâtib Çelebi, Fezleketü’t-tevârîh, Beyazıt Devlet Kütüphanesi no. 10318, v. 210b. 10 Bu eserin Osmanlı tarihiyle ilgili kısmı Seyyid Muhammed es-Seyyid tarafından tashih edilerek, Türk Tarih Kurumu Yayınları arasında 2009’da neşrolunmuştur. Bkz. Hacı Halife Mustafa b. Abdullah Kâtib Çelebi, Fezleketü akvâli’l-ahyâr fî ‘ilmi’t-târîh ve’l-ahbâr (Fezleketü’t-tevârîh): Târîhü Mülûki Âli Osmân, tsh. Seyyid Muhammed es-Seyyid, (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2009). 11 Bu konuyla ilgili ek değerlendirme için bkz. Mükrimin Halil Yınanç, “Fezleket Ekval el- Ahyâr Hakkında”, Kâtip Çelebi: Hayatı ve Eserleri Hakkında İncelemeler, (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1985), s. 93; Qiyas Şükürov, “Endülüs İstidanamesi ve Kemal Reis’in İspanya Seferi”, İSTEM (İslâm San’at, Tarih ve Mûsikîsi Dergisi), (Konya, 2009), sy. 14, s. 325. Kâtip Çelebi’nin kayıtlarında Osmanlı-Endülüs münasebetlerinin erken safhası 43
‘aylemü’t-tayyâr adlı eser olduğunu belirtmiştir. 12 Böylece Endülüslülere ilk Türk yardımı hususunda Kâtip Çelebi’nin kayıtlarının kaynağının Cenâbî Tarihi olduğu anlaşılmaktadır. Umumi tarih mahiyetli olup günümüze ulaşmayan pek çok kaynaktaki bilgileri içeren ve m. 1587’de Sultan III. Murad’a takdim edilen bu eserin
13 Endülüs’e yapılan ilk Osmanlı yardımıyla ilgili kısmının içeriği şöyledir:
14
Endülüs Müslümanlarına yapılan ilk Osmanlı yardımıyla ilgili en kapsamlı bilgi veren kaynak, yukarıdaki iktibastan anlaşılacağı üzere, Cenâbî Tarihi’dir. Bu pasajda nakledilen kayıtlara göre, h. 891 (m. 1486) senesinde II. Bayezid Han’ın sarayına vürut eden Endülüs elçisi, İspanya Müslümanlarının içinde bulundukları zor durumu anlatmış ve yardım istemiştir. Osmanlı Sultanı ise yardım yapılacağı hususunda taahhütte bulunmuştur. Nitekim II. Bayezid Han’ın sözünü tuttuğu görülmüştür. Çünkü bir sene sonra (h. 892/m. 1487) İspanya kıyılarını vurmak amacıyla bir donanma teçhiz etmiştir. Cenabî’nin kayıtlarına göre, deniz sathinin kâşifi Kemaleddin komutasındaki bu donanma Frenk gemilerini yenilgiye uğratmış ve Maleka’ya ulaşmıştır. Burasını ele geçirdikten sonra, tahrip ve yağma faaliyetleri yapılmış ve Maleka ehlinin büyük bir kısmı esir olarak ele geçirilmiştir (Ek 3). Kâtip Çelebi ile Mustafa Cenabî’nin eserlerindeki Endülüs meselesiyle ilgili yukarıda bahsi geçen kayıtlar, kuşkusuz, geç dönem Osmanlı tarihlerini etkilemiştir. Mesela, XVIII. yüzyıl müelliflerinden Dimitri Kantemir ile XIX. yüzyıl müelliflerinden Hammer, bu konuyu ayrıntılı olarak ele almış ve Endülüs elçisinin
12 Kâtib Çelebi, Keşfü’z-zünûn, nşr. Şerefettin Yaltkaya-Kilisli Rıfat Bilge, (İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1971), c. I, s. 291. 13 Cenabî Tarihi hakkında geniş bilgi için bkz. Mehmet Canatar, “Cenâbî Musafa Efendi”, DİA, (İstanbul, 1993), c. VII, s. 352-353. 14 Ebû Muhammed Mustafâ b. Seyyid Sinan b. Ahmed Cenâbî, el-Bahrü’z-zehhâr ve’l- ‘aylemü’t-tayyâr, Süleymaniye Kütüphanesi Rağib Paşa Koleksiyonu, no. 986, v. 339a-b. Qiyas Şükürov 44
yardım talebine binaen II. Bayezid Han’ın Batı Akdeniz’e bir donanma sevk ettiğini ifade etmişlerdir. 15 Böylece tüm bu bilgiler kuşaktan kuşağa tevarüs etmiş ve Osmanlı’nın son döneminde neşredilen makale 16 ve araştırma eserlerine 17 yansı-
yarak, günümüze ulaşmıştır. SONUÇ Sonuç olarak, Kemal Reis’in h. 892 (m. 1487) tarihli İspanya seferiyle ilgili Kâtip Çelebi’nin Takvîmü’t-tevârîh adlı eserinde kayıtlı kronolojik bilginin, Gırnata’nın düşüşü öncesinde Endülüs Müslümanlarına yapılan ilk Türk yardımı hususunda özel önem arz ettiği anlaşılmaktadır. Kâtip Çelebi’nin Arapça kaleme aldığı Fezleketü’t-tevârîh adlı eserinin 210b varağında verdiği bilgi ise Kemal Reis komutasındaki Osmanlı filosunun İspanya seferinin ayrıntılarını açıklar niteliktedir. XVI. yüzyıl Osmanlı müelliflerinden Mustafa Cenabî’nin el-Bahrü’z-zehhâr ve’l- ‘aylemü’t-tayyâr adlı eserinde bahsi geçen bilgiler ise Katip Çelebi’nin kayıtlarına kaynaklık etmiştir. Böylece Osmanlı döneminin bu üç önemli kaynağındaki bilgiler sonraki kuşaklara tevarüs etmiş ve Osmanlı’nın son döneminde kaleme alınan eserlere kaynaklık etmiştir.
15 Dimitri Kantemir, Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi, çev. Özdemir Çobanoğlu, (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1979), c. II, s. 34-35; Joseph Freiherr von Hammer, Devlet-i Osmâniye Târîhi, çev. Mehmet Ata, (İstanbul: Keteon Bedrosyan Matbaası, r. 1330/m. 1914), c. IV, s. 19-20. 16 Örnek olarak bkz. Efdaleddîn, “Bir Vesîka-ı Mü’lim”, TOEM, (1328), c. IV, s. 201-210. 17 Örnek olarak bkz. Alî Rızâ Seyfi, Kemâl Reîs ve Baba Oruc, (Dersaâdet: Sehâ Matbaası, r. 1325/m. 1909); Mehmed Şükrî, Esfâr-ı Bahriye-i Osmâniye, (İstanbul: Karabet Matbaası, r. 1306/m. 1890), s. 321-322. Kâtip Çelebi’nin kayıtlarında Osmanlı-Endülüs münasebetlerinin erken safhası 45
Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|