İlham Məmmədov, Aydın Əhmədov Nəcməddin Məmmədov

T əfriqi  diaqnoz. 
Xəstəliyi  trixofıtiya və mikrosporozdan  təf- 
riq  etmək  lazımdır.
Trixofıtiya zamanı  patoloji  materialdan götürülmüş nümunə­
lərin  mikroskopiyası  zamanı  tükün  daxilində  və  üzərində  cərgə 
ilə  düzülmüş  nisbətən  iri  sporlar görünür.
Mikrosporosda  preparatların  mikroskopiyası  zamanı  tüklərin 
üzərində  və  daxilində  qarmaqarışıq  düzülmüş  kiçik  sporlar 
müşahidə  edilir.  Favusun  törədicisindən  fərqli  olaraq  lyumini- 
sent  mikroskopiya  zamanı  yaşıl  rəngdə  şüalanma  nəzərə  çarpır.
M üalicə. 
Spesifik müalicə vasitəsi yoxdur. Xəstəliyə qarşı  yer­
li  və ümumi  təsirli  müxtəlif müalicə vasitələrindən  istifadə edilir.
Yerli  təsirli  dəman  maddələrini  işlətməzdən  əvvəl qartmaq- 
lar  yumşaldıcı  vasitələrin  təsirindən  sonra  qoparılmalı  və  zədə 
sahəsi yod-qliserin qarışığı, 3%-li  karbol turşusu məhlulu, yodo-
348
form,  fukozan,  birxlorlu  yod,  «yam»  mazı  və  s.  ilə  işlənməlidir.
Ümumi  təsirli  müalicə  vasitələrindən  vitaminlər,  qrizolful- 
vin  antibiotiki  istifadə  edilir.  Qrizofulvin  yemlə  daxilə  hər  kq 
canlı  kütləyə  20  mq hesabı  ilə  1-2  həftə tətbiq  edilir.
İntensiv yoluxdurmalar zamanı  infeksiya törədicisinin  yayıl- 
maması  və  davamlı  infeksiya  ocağının  yaranmaması  məqsədilə 
quşları  öldürüb  yandırmaq  daha əhəmiyyətlidir.
İm m u n itet. 
İmmunitet  yaranmır  və  ona  görə  də  spesifik 
müalicə  vasitələri  yoxdur.
P rofilak tik   v ə   m übarizə  təd b irləri. 
Quşçuluq  təsərrüfatla­
rında  baytarlıq-sanitariya  tədbirlərini  müntəzəm  şəkildə  aparıl­
malı,  quşlar  normal  yemləmə  və  saxlama  şəraitində  olmalıdır. 
Dövri  olaraq  dezinfeksiya  və  deratizasiya aparılmalıdır.
Təsərrüfatda favus baş verdikdə qeyri-sağlam hesab edilərək 
məhtutlaşmalar qoyulur.  Quşlar müayinədən  keçirilir.  Əgər xəs­
tə  quşlar çoxdursa  və  bunlarda  xəstəlik  ağır  gedişlidirsə,  xüsu­
silə  visseral  forma  qeyd  olunursa  infeksiya  törədicisinin  mən­
bəyini  ləğv etmək və bununlada xəstəlik törədicisinin geniş əra­
zidə yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə quşlar öldürülür və 
yandırılır.
Xəstəlik az miqdarda quşlarda qeyd olunarsa və onlarda yüngül 
gedişlidirsə ümumi və yerli  təsirli  vasitələrlə müalicə aparılır.
Dezinfeksiya  məqsədilə  formalinin  qələvidə  və  kükürd  tur­
şusunda  qarışığında  istifadə  edilir.  Bu  məqsədlə  1%-li  natrium 
qələvəsi,  5%-li  formaldehid  və  10%-li  kükürd-karbol  turşusu 
qarışığı  bir-birinə qarışdırılır və dezinfeksiya aparılır.  Daha yax­
şı  dezinfeksiya  vasitəsi  formalin-neft  qarışığı  hesab  edilir.  Bu­
nun  üçün  10  hissə  formalin  10  hissə  neft,  5  hissə  kreolin  və  75 
hissə  su  götürülür,  qarışdırılır və bununla dezinfeksiya  aparılır.
349

M Ü N D Ə R İ C A T
Ön  söz....................................................................................................3
İnfeksiya və  infeksion xəstəliklər.........................................................5
Virusların patogen təsirinin xüsusiyyətləri....................................... 11
Patogen  mikroorqanizmlərin  quş orqanizmində yayılması
yollan və  infeksiyanın növləri...........................................................13
İnfeksiyanın baş verməsi  və  inkişafında makroorqanizmin
və  xarici  mühit amillərinin  rolu .......................................................... 15
İnfeksiyanın formaları, infeksion xəstəliklərin baş  verməsi və
dinamikası............................................................................................ 18
İmmunitet.............................................................................................20
Virus əleyhinə  immunitetin  xüsusiyyətləri...............................    31
İmmunitetin  növləri............................................................................ 33
Antigenler və  onların  immunogenliyi............................................... 36
A ntitellər.............................................................................................37
Epizotik proses haqqında anlayış...................................................... 38
Quşların  infeksion xəstəliklərinin  təkamülü.....................................45
İnfeksion xəstəliklərin profilaktikası................................................ 48
İnfeksion  xəstəliklərin ümumi  profilaktikası....................................50
Spesifik profilaktika............................................................................ 56
Quşların  infeksion  xəstəlikləinin  diaqnostika üsulları..................... 60
Quşların  infeksion  xəstəliklərinin  nomenklaturası
və təsnifatı...........................................................................................85
İnfeksion  xəstəliklər zamanı  quşların  müalicəsi...............................90
Dezinfeksiya....................................................................................... 98
Dezinfeksiya  işlərinin  mexanikləşdirilməsi.................................... 113
Dezinseksiya......................................................................................115
Deratizasiya........................................................................................117
İstehsalın  intensiv  texnologiyası  şəraitində  quşçuluqda  ümumi 
və spesifik  profilaktiki  tədbirlər sistemi
Ümumi  profilaktiki  tədbirlər............................................................121
Quşçuluqda istifadə edilən  su və
yemin  sanitar vəziyyətinə  nəzarət.................................................. 124
Quş binalarında  mikroiqlimin  tənzimi............................................. 125
Xüsusi  profilaktika  tədbirlər............................................................127
Vaksinasının  keyfiyyətinə təsir göstərən  amillər...........................132
350
Vaksinasiya  ilə əlaqəli  olan  faktorlar...........................................137
Laboratoriya müayinələri  və onlardan istifadə edilməsi.............. 139
Nyukasl  xəstəliyi......................................................................... 144
Qrip..............................................................................................154
İnfeksion bronxit..........................................................................162
İnfeksion  larinqotraxeit............... 2...............................................170
İnfeksion bursal  xəstəliyi............................................................ 179
Çiçək............................................................................................191
Leykoz........................................................................................ 200
Marek xəstəliyi........................................................................... 206
İnfeksion ensefalomielit............................................................... 214
İnfeksion rinit...............................................................................219
Ördəklərin viruslu hepatiti........Ж............................................... 225
Ördəklərin  infeksion sinusiti..... ..................................................231
Hind quşlarının  rinotraxeyiti  ....J.................................................235
Vərəm..........................................................  
 
238
Leptospiroz.................................................................................. 247
Pulloroz........................................................................................ 251
Pasterellyoz......................
. . M
..................................................... 260
Listerioz...........................  
270
Nekro  bakterioz................... L.................................................... 276
Kolibakterioz........................  
 
282
Salmonellyoz............................................................................... 289
Streptokokkoz...................,,......................................................... 296
Stafılokokkoz.....................