Ilm-fan va ta’lim
Yüklə 6,39 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BOSHLANG’ICH SINF O’ QUVCHILARINI MANTIQIY MASALALAR YECHISHGA O’RGATISH METODIKASI Sharipova Guloy Olimboyevna
- Kalit so’zlar
|
References:
4. Milrud R.P. The modern methodological standard for learning styles in English language at school., 1996. 5. Meatater T.A. Interactive learning styles. M., 2004. 6. Polat E.S. New pedagogical and information technologies. M., 1999. “Ilm-fan va ta’lim” ilmiy jurnali 2181-4325 | https://ilmfanvatalim.uz/ | № 6 ~ 92 ~ BOSHLANG’ICH SINF O’ QUVCHILARINI MANTIQIY MASALALAR YECHISHGA O’RGATISH METODIKASI Sharipova Guloy Olimboyevna Urganch, O’zbekiston. UrDU, o’qituvchi Annotatsiya: Ushbu maqoladaboshlang’ich sinf o’quvchilarining matematik ertaklar yordamida fanga bo’lgan qiziqishlarini oshirishva matematik qobiliyatlarini rivojlantirish yoritilgan.Shuningdek, matematik ertaklar orqali noodatiylikka yondashilgan holda boshlang’ich sinf o’quvchilarining matematika darslari samaradorligini oshirish mumkinligi haqida so’z yuritilgan. Kalit so’zlar: ijodiy fikrlash, matematik tushuncha, matematik ertak, tasavvur, matematik bilim, qobiliyat. Jadal taraqqiy etayotgan jamiyatda muvaffaqiyatli faoliyat yurita oladigan, aniq va ravshan, tanqidiy hamda mantiqiy fikrlay oladigan shaxsni shakllantirish, milliy, ma’naviy va madaniy merosni qadrlash, tabiiy-moddiy resurslardan oqilona foydalanish va asrab-avaylash, matematik madaniyatni umumbashariy madaniyatning tarkibiy qismi sifatida tarbiyalashdan iborat. Matematika olamni bilishning asosi bo’lib, tevarak-atrofdagi voqea va hodisalarning o’ziga xos qonuniyatlarini ochib berish, ishlab chiqarish, fan-texnika va texnologiyaning rivojlanishida muhim ahamiyatga ega. Amaliy-tajriba va sinov mashqlarida matematika darslarda kundalik faoliyatda shaxsiy, oilaviy va iqtisodiy vaziyatlarga, jumladan, tejamkorlikka, mehnatni yengillashtirishga va unumdorligini oshirishga, savdo-sotiq bilan bog’liq bo’lgan masalalar yechilishi lozim. 10 Matematika darslarida ertaklardan foydalanish o’quvchilarda: O’quvchilarni faollashtirish, o’quvchilarda adabiyotga, ertakka bo’lgan qiziqishni orttirish, atrofdagilarga yordam berish ko’nikmalarini tarbiyalash, kattalar va tengdoshlari bilan hamkorlik qila olish qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. Boshlang’ich ta’limda matematika o’qitish arifmetik amallar va tushunchalar mohiyatini ochish orqali, hayotiy mazmunli matematik ertaklardan keng foydalanish va shu asosda mantiqiy biri-biriga bog’langan tushunchalar, ta’riflar, qoidalar va xulosalarni keltirib chiqarish o’quvchilar matematik qobiliyatlarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Shu fikrlardan kelib chiqqan holda aytish mumkinki, hozirgi kunda bolalarda matematik tasavvurlarni o’stirishda ertaklarda ifodalangan matematik 1 Umumiy o‘rta ta’limning davlat ta’lim standarti va o‘quv dasturi boshlangich ta`lim. Toshkent- 2017, 172-bet “Ilm-fan va ta’lim” ilmiy jurnali 2181-4325 | https://ilmfanvatalim.uz/ | № 6 ~ 93 ~ tushunchalar orqali bolaning matematika darslarini o’qitish sifatini oshirishdagi matematik ertaklarning ahamiyati uning tafakkur dunyo qarashi va matematik tasavvurini o’stirish matematika ta’limining keyingi bosqichlari uchun bolalarni tayyorlaydi va kompetensiyasini rivojlantiradi. Matemetik ertaklar orqali noodatiylikka yondashilgan holda boshlang’ich sinf o’quvchilarining matematika darslari samaradorligi oshirish mumkin. Ertaklarda tarbiyalanmagan odam ideal orzular dunyosini anglash qiyinroq ekanligini payqash mumkin. Ertaklar tufayli bola haqiqiy vag’ayrioddiy narsalarni ajrata boshlaydi. Ertakni chetlab o’tib, rivojlanish mumkin emasligini, nafaqat tasavvurni, balki tanqidiy geometrik materiallarning dastlabki ko’nikmalarini, tasavvur va qobiliyatni talab qiladigan, taklif qilingan vaziyat haqida o’ylash, qaror qabul qilish uchun zarur ma’lumotlarni ochib berish, uchun zarur ma’lumotlardan foydalanish zarur. Ertaklar qo’llangan darslarda yaxshi kayfiyat hukm suradi va bu unumli ishlashning kalitidir. Ertak sizga xazil hayolot, ijodkorlik darslariga kirishga imkon beradi va eng muhimi bolalarni mehribon va adolatli bo’lishga o’rgatadi. Matematikani o’rganishda ertaklardan quyidagicha foydalanish mumkin: ertak qahramonlari qiyinchiliklarni boshdan kechirishadi. Bolalar ularga yordam berishga harakat qilishadi, ular yo’lda tuzatiladi, eng kutilmagan to’siqlarni yengib o’tishadi. Ular matematik topshiriqlarni, topishmoqlar, maqollarni bajarishadi. Ta’lim to’siqlarini ertak qahramonlari bilan birgalik yengib o’tishga yordam berishadi. Bu ham matematik ham adabiy materiallarni o’zlashtirishni yaxshilaydi. Shu tarzda tashkil etilgan darslar bolalarni faollashtiradi, ularning ishiga hissa qo’shadi. Ko’p tarbiyaviy vazifalar natijasida ta’lim shakllanadi.Matematik darslarda juda ko’p ko’ngilochar materiallardan foydalanish mumkin va ulardan foydalanish foydalidir. Chunki ko’ngil ochish yordamida siz biron bir qiyin ma’lumotni ham oson tarzda yetkazib berasiz. Ba’zi bir nostandart topshiriqlar (xazil, tangalar, gugurt, kesish, qatlama va boshqalar ) tashqi hordiq chiqaradi. Bunday turli xil vazifalar foydalidir, ammo ularni har doim ham dastur materiallari bilan bog’lab bo’lmaydi. Biroq bunday vazifalar uchun siz darsda 3-5 daqiqa ajratishingiz mumkin. Bu darsni yanayam jonliroq va tushunarliroq qiladi.Insoniy fazilatlarni targ’ib qilish yoki aksincha xarakterdagi yomon jihatlarni bayon etishda eng qulay va ta’sirchan usullardan biri ertakdir. Shuningdek, ertak bolalarning tafakkur doirasini kengaytirish, quvvayi-hofizasini kuchaytirish maqsadida mantiqiy fikrlashga o’rgatishning asosiy omillaridan biri sanaladi. 11 Har bir inson umri davomida ertakning tasavvuri, aqli va his-tuyg’ulariga mo’jizaviy ta’sirini ko’p marta boshidan kechirgan. Ammo biz kamdan-kam hollarda 11 Ertaklarda matematika: o‘quv-uslubiy qo‘llanma. /Umid Ismoilov. –Toshkent: Yangi asr avlodi, 2014. – 4 b. “Ilm-fan va ta’lim” ilmiy jurnali 2181-4325 | https://ilmfanvatalim.uz/ | № 6 ~ 94 ~ tarkibni nafaqat ertaklarning axloqiy jihatlarida, balki turli xil bilimlarning manbai sifatida ham aks ettiramiz, ular orasida matematikaga oid bilimlar mavjud. Darslarda ertak-hikoyalardan foydalanish ta’limning yangi usullaridan birini ochib beradi. Ammo ertaklar boshlang’ich maktablarda va maktabgacha ta’lim muassasalarida matematika ta’limida unchalik keng qo’llanilmaydi. 86 nafar o’qituvchi so’rovnomasi natijasi shuni ko’rsatdiki, ular matematikani o’rganish jarayonida ertak-hikoyalardan foydalanishni ma’qullaydilar. Ertaklarning mazmunini tahlil qilish bu yerda ehtimollar nazariyasining poydevorida topilgan obrazli va ko’zga tashlanadigan aloqalar mavjud degan xulosaga kelishga imkon beradi. Ertaklar ham miqdor va o’lchov o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni ajoyib aks ettiradi, turli xil o’lchov turlari – bosh barmoq (Mary Thumb), dyuym (Tom Thumb), qo’ng’iroq masofasida, uch bosqichli uzunlik va boshqalar ishlatiladi. 12 Yüklə 6,39 Kb. Dostları ilə paylaş:
|