İnformasiya təHLÜKƏSİZLİYİ (DƏrsliK)

 
İNFORMASİYA TƏHLÜKƏSİZLİYİ 
________________________ 241 ____________________________ 

Əksər böyük şəbəkələr onlara məxsus olan trafiklərin 
əsas hissələrini TCP/IP protokolu vasitəsilə ötürürlər; 

Bütün müasir əməliyyat sistemləri TCP/IP stekini 
dəstəkləyir. 
Bunlarla yanaşı TCP/IP: 

İnternet şəbəkəsinə daxil olmağa imkan verən üsuldur; 

Həm nəqli altsistemi səviyyəsində, həm də ki, tətbiqi 
servislər səviyyəsində müxtəlif xüsusiyyətli sistemlərin 
birləşməsinə imkan verən çevik texnologiyadır; 

İntranetin (korporativ şəbəkə, WWW texnologiyası, 
İnternetin nəql olunma texnologiyası) yaradılması üçün 
əsasdır; 

Müştəri-server 
əlavəsi 
üçün 
platformalar 
arası 
miqyaslaşdırlmış dayanıqlı mühitdir. 
 
TCP/IP PROTOKOLLAR YİĞİMİNİN STRUKTURU 
VƏ FUNKSİYALARI 
Çoxsəviyyəli struktura malik olan TCP/IP yığımı açıq 
sistemlərin qarşılıqlı əlaqə modeli OSI –nin meydana 
gəlməsindən əvvəl yaradılmışdır. TCP/IP protokollar yığımının 
strukturu 14 saylı şəkildə verilmişdir. TCP/IP protokollar yığımı 
dörd səviyyədən ibarətdir: Tətbiqi (Application), nəqli 
(Transport), qarşılıqlı şəbəkəarası səviyyə (İnternet) və şəbəkə 
interfeysləri səviyyəsi (Network). Müqayisə üçün 14 saylı 
şəkildə OSI modelinin yeddi səviyyəsi də verilmişdir. Nəzərə 
almaq lazımdır ki, TCP/IP yığımının səviyyəsi ilə OSI modeli 
səviyyəsi arasındakı uyğunluq şərtidir. 
Tətbiqi səviyyəyə
(Application) çoxlu sayda protokollar 
və servislər daxildir. Bunlara populyar olan FTP fayllarının 

---

 
İNFORMASİYA TƏHLÜKƏSİZLİYİ 
________________________ 242 ____________________________ 
surətinin alınması protokolu, Telnet terminalının emulyasiya 
protokolu, İnternet şəbəkəsində istifadə edilən elektron poçt 
SMPT poçt protokolu, uzaqlaşdırılmış informasiyaya daxil 
olmağa imkan verən hipermətn servisi, WWW başqaları 
daxildir. 
Şəkil 14. TCP/IP protokollar yığımının səviyyələri 
Adları çəkilən protokollardan bəzilərini qeyd edək. 
FTP faylların göndərilmə protokolu (File Transfer Protocol) 
fayla uzaqdan əlçatanlığı yerinə yetirir. Etibarlı ötürməni təmin 
etmək üçün FTP protokolu birləşmənin quraşdırılması üçün 

---