İnformatika (MÖvzular və testləR) yeniDƏN İŞLƏNMİŞ NƏŞR

İ N F O R M A T İ K A 
____________________________________________________________ 
378 
ARPANET şəbəkəsinin yaradılmasına 1966-cı ildən başlanılır. Tədqiqatlar 
Boston şəhərində yerləşən, Cozef Liklayderin rəhbərlik etdiyi BBN firmasına 
həvalə olunur. Layihənin yerinə yetirilməsində Kaliforniya ştatının üç universiteti 
və Yutı ştatının bir universiteti iştirak edir. 
Bir-birindən 600 kilometr məsafədə yerləşən iki kompüter arasında ilk əlaqə 
seansı 1969-cu il, Oktyabr ayının 29-da, 21
00
-da baş tutur. Bir terminaldan digər 
terminala ilk ötürülən informasiya “LOGİN” sözü olur. 
Sonrakı illərdə şəbəkəyə daha 4 universitet qoşulur. Daha sonra şəbəkənin 
imkanlarından (1971-ci il) daha 15 universitet istifadə etməyə başlayır. 1973-cü 
ildə şəbəkəyə Böyük Britaniya və Norveç universitetləri də qoşulur. 
Beləlikılə, şəbəkə ümumdünya statusu alır. 
1990-cı ildə ARPANET şəbəkəsi öz işini dayandırır, çünki şəbəkə qarşısında 
qoyulmuş məsələ artıq öz həllini tapmışdı. Şəbəkənin işini onun bazası əsasında 
yaradılmış yeni şəbəkə - İNTERNET şəbəkəsi davam etdirir.
Cozef Liklayder 
Pol Baran 
Donald Devis 
Bob Teylor 
1969-cu il, yanvar ayınan əvvəllərində Amerika Birləşmiş Ştatlarında 
İnternetin əsası qoyuldu. Bu zaman bir qrup alim kompüterlərin şəbəkələrə 
birləşdirilməsi üzrə tədqiqatlara başlamışdı. Tədqiqat ABŞ-ın Müdafiə Nazirliyinin 
bölməsi olan Advanced Research Project Agency (ARPA-Elmi Araşdırmalar 
Agentliyi) tərəfindən maliyyələşdirilirdi. Şəbəkə bir tərəfdən hərbi sənaye 
sahəsində elmi tədqiqatlara təkan verməli, digər tərəfdən, məsələn, raket-nüvə 
zərbəsi endirilərkən, yaxud aviasiya bombardmanı zamanı zədələnməyə dayanıqlı 
və bu şəraitdə normal fəaliyyətini davam etdirməyə qabil şəbəkələrin qurulması 
metodlarının tədqiqat obyekti olmalı idi. 1961-ci ildə Kaliforniya Universitetinin 
professoru Leonard Kleynrok (Leonard Kleinrock) informasiyanın paket prinsipi ilə 
ötürülməsi ilə bağlı ilk elmi məqaləni sayılan jurnallardan birində çap etdirir. Alim 
elmi məqalədə qlobal informasiya şəbəkələrinin qurulmasının başlıca prinsipini 
formalaşdırır: informasiyanı müəyyən zaman müddətində, müxtəlif sayda aralıq 
bəndlərindən keçirməklə, böyük məsafəyə göndərmək üçün verilənlər kiçik 
paketlərə ayrılmalı və bir-birindən asılı olmadan ötürülməli, yalnız son məntəqədə 
qəbuledici tərəfindən bir yerə yığılmalıdır. 

---