Innovaciyalar ministirligi

Kurs jumısınıń aktuallıǵı: XIX ásirdiń ekinshi yarımınan baslap dúnyada, atap aytqanda, shet el mámleketlerinde óndiristiń intensiv rawajlanıwı atmo-sferanıń jasalma pataslanıwın tezlestirdi. Atmosferanı pataslaytuǵın zıyanlı birik-pelerdiń 51 % ten aslamı uglerod oksidi iyis gazı, kúkirt oksidi - 16 %, uglevodo-rodlar - 17,9 %, azot oksidleri - 8,9 %, qattı birikpelerge - 6 % hám basqa zıyanlı shıǵındılarǵa - 0,2 % tuwrı keledi. 2021-jıl Respublikadaǵı sanaat kárxanaları táre-pinen atmosferaǵa 150 den artıq pataslaytuǵın birikpeler shıǵarıladı.
Sonday eken atmosferanıń pataslanıwına alıp keletuǵın faktorlardı biliw, monıtorıń qılıw hám aldın alıw tarawdıń qánigeleriniń eń áhmiyetli máselelerinen biri esaplanadı.
Kurs jumısınıń maqseti: Bizdi qorshap turǵan ana tabiyattıń ajıralmas bólegi bólǵan atmosferanıń antropogen pataslanıw máselelerin úyreniwden ibarat.
Kurs jumısınıń waziypası: Atmosferanıń antropogen pataslanıwın keltirip shıǵarıwshı oǵan tásir etiwshi faktorlardi anıqlaw, insanlardıń qorshaǵan ortalıqqa islep shıǵarıw, sanaat, awıl xojalıǵı tarawları arqalı pataslandırıw máselelerin úyre-nip, olardı aldın alıwǵa mólsherlengen ilajlardı islep shıǵıw tarawda paydalanıwǵa usınıs beriwden ibarat.
Kurs jumısımız qurılısı: Kurs jumısımızdıń kólemi 31 betten ibarat bolıp, Times New Roman shriftińde 1,5 interval aralıǵında terildi. Jumıstıń ulıwma qurılısı “Kirisiw”, “Tıykarǵı bólim”, “Juwmaq”, “Paydalanılǵan ádebiyatlar” bólimlerinen ibarat.
I BAP. ATMOSFERANÍŃ ANTROPOGEN PATASLANÍW MASHQALASÍ 1.1. Atmosferanıń pataslanıwı hám onıń kelip shıǵıwı
Atmosfera - dep jerdi ultrafiolet nurlardan hám temperaturanıń keskin ózge-rislerinen saqlap turıwshı gaz tárizli qabıqqa aytıladı. Sırtqı hám ishki faktorlar tásiri astında atmosferada mudamı gidrodinamikalıq, ıssılıq, elektromagnit, ximi-yalıq, fotoximiyalıq hám basqa processler júz berip turadı hám olarǵa atmosfera hawasınıń basımı, temperaturası, aǵıslardıń jónelis tezligi hám basqalar baylanıslı bolıp tabıladı.
Atmosfera massası - 5300000 million (5,3•10^-15 t) bolıp, ol planetamız massasınıń 1/10 bólegin quraydı.
Atmosferanı tómendegi shártli 5 qatlamǵa ajratıladı (1-súwret):