Insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində cavab tədbirləri Azərbaycan Respublikasında
Yüklə 0,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İdarələrarası əlaqələndirmə və əməkdaşlıq
- Tamamilə r azıy am Razıy am Nə r azıy am
- ÇƏRÇİVƏ indikatorları ƏMƏLİYYAT indikatorları Səviyyə 1 Səviyyə 2 Səviyyə 1
- Milli Koordinator/ Məruzəçi
- Dövlət təşkilatları ilə QHT-lər/ vətəndaş cəmiyyəti/ beynəlxalq və
- İnsan alverinə qarşı mübarizə sahəsində ikitərəfli və transmilli cinayət mühakiməsi
- Cinayət mühakiməsi sahəsindən kənar ikitərəfli və transmilli əməkdaşlıq
- Tövsiyə Sorğu Seminar
|
ÇƏRÇİVƏ indikatorları ƏMƏLİYYAT indikatorları Səviyyə 1 Səviyyə 2 Səviyyə 1 Səviyyə 2 4.5
İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair sərhəd və miqrasiya idarəçiliyi tədbirləri Sərhəd və miqrasiya nəzarəti kontekstində insan alverinin və istismarın qarşısını alan strategiya mövcuddur İnsan alveriə həssaslığı azaltmaq üçün qanuni miqrasiya imkanlarını təklif edən strategiya mövcuddur İnsan alverinə həssaslığı azaltmaq üçün təklif olunan qanuni miqrasiya imkanlarının artmasına dair faktlar mövcuddur Miqrantların insan alverinə cəlb olunmasının və istismarının qarşısını almaq üçün görülən tədbirlərə dair faktlar (məsələn, miqrantları qeydiyyata almaqla/ informasiya ilə təmin etməklə)
Mümkün təkmilləşdirmə işlərinin aparılmasını nəzərdə tutan məsələlər yaşıl rəngli fonda verilir. 2.5. Əlaqələndirmə və əməkdaşlıq İdarələrarası əlaqələndirmə və əməkdaşlıq MFP siyasət səviyyəsində insan alverinə qarşı əməkdaşlıq üçün əsas çərçivə sənədi hesab olunur. MFP-nin 9.1-ci bəndinə əsasən Milli Koordinator bu sənədin həyata keçirilməsi və hesabatvermə üzrə məsul şəxs olaraq, iştirakçıların qarşılıqlı əməkdaşlığının vahid sistemini yaratmaq və bu qurumlar arasında məlumat mübadiləsini təmin etmək məqsədi ilə ümumi fəaliyyətin əlaqələndirilməsi üçün təyin olunur. “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 7-ci maddəsinə əsasən Milli Koordinatordan Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarına, Milli Məclisinə və İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilinə (Ombudsmana) Azərbaycan Respublikasında insan alverinə qarşı mübarizəyə dair illik məlumat təqdim etməsi tələb olunur. Eyni zamanda, MFP-yə əsasən insan alvеrinə qarşı mübarizə sahəsində qanunvеricilik tədbirlərini gücləndirmək və dövlət orqanları, vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri və QHT-lərlə əməkdaşlığı təmin etmək məqsədi ilə İşçi Qrup yaradılıb. “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 7-ci maddəsinə əsasən dövlət orqanları insan alverinin qarşısının alınması sahəsində QHT-lərlə əməkdaşlıq edirlər və bu sahədə fəaliyyət göstərən QHT-lər müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən Milli Koordinatorla birlikdə müəyyən edilərək verilməsi mümkün olan qrantlar hesabına insan alverinin potensial qurbanlarının maarifləndirilməsi işlərinə, insan alveri qurbanları üçün xüsusi müəssisələrin fəaliyyətinin təşkil edilməsinə, insan alveri qurbanlarına hüquqi yardımın göstərilməsinə və onların sosial reabilitasiyasına cəlb edilir. Həm GRETA-nın 2014-cü il tarixli Qiymətləndirmə Hesabatında (51-ci paraqraf), həm də ATƏT-in 2013-cü il tarixli Ölkə Hesabatında (19-cü paraqraf və 5-ci tövsiyə) insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində cavab tədbirlərinin yerinə yetirilməsində hüquq mühafizə orqanlarının aparıcı rol oynaması məsələsi şərh olunaraq QHT-lərin əsas siyasət strukturlarının işinə formal cəlb edilməsi təqdirində bu tədbirlərin daha da səmərəli olacağı hesab olunmuşdir. GRETA QHT-lərin, həmkarlar ittifaqlarının
2. Nəticələr 46 və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının xüsusilə insan alverinə qarşı mübarizəyə dair siyasətlərin işlənib hazırlanması və yerinə yetirilməsi işinə daha geniş şəkildə cəlb edilməsinə çağırmışdır (Aze30, p.7, səh.20, səh.48). MİM Qaydaları idarələrarası komissiyanın iclaslarına vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının nümayəndələrinin mümkün dəvətini nəzərdə tutsa da, bunun hansı formada baş tutacağı aydın deyil. Bir nəfər müsahibə iştirakçısı İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi və vətəndaş cəmiyyətinin 44 təşkilatından ibarət İnsan Alverinə qarşı Mübarizə üzrə QHT Koalisiyası arasında imzalanmış Anlaşma Memorandumunun səmərəli əməkdaşlıqla nəticələndiyini və QHT-lərin nazirliklərarası işçi qrupun iclaslarına DİN tərəfindən bəzi hallarda dəvət olunduğunu ehtimal etmişdir. Lakin müsahibənin başqa bir iştirakçısı əvəllər QHT-lərin sözügedən iclaslara dəvət olunduğunu, lakin artıq bunun baş vermədiyini bəyan etmişdir. Müsahibə prosesi zamanı bu əməkdaşlığın önəmli nəticələrinə aid hansısa konkret misallar gətirilməmişdir. MFP çərçivəsində bir neçə (13.4.6, 13.7.3, 13.8.2, 13.8.3 və 13.8.5 bəndlərində nəzərdə tutulmuş) tədbirin yerinə yetirilməsi vəzifəsi vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının üzərinə qoyulsa da, sonuncular tam üzvlüyə malik olmadıqları bildirmişdir. Eyni zamanda, GRETA da xüsusilə əməyin istismarı hallarının baş verməsi səbəbindən öz səsini ucaldan və ya hökumət tərəfindən görülən cavab tədbirlərini tənqid edən vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının üzləşdikləri maneələrlə əlaqədar olaraq onların azadlıqlarının məhdudlaşdırılması ilə bağlı öz narahatlığını ifadə etmişdir (Aze30, səh.19). Dəyərləndirmə prosesi zamanı İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi, QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurası tərəfindən QHT-lər tərəfindən icra edilmiş layihələrə ümumi dəyəri 99,000 manat dəyərində maliyyə ayırdığını bildirmişdir. Standart əməliyyat prosedurları “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunda, MİM və MFP-də nəzərdə tutulmuş əlaqələndirmə və əməkdaşlıq çərçivəsinin otpimallaşdırılmasına və resursların daha səmərəli istifadəsinə xidmət edəcək. Əvvəlki bölmələrdə vurğulanmış məsələlər nöqteyi-nəzərindən QHT-lərin vəziyyəti və gördükləri işin davamlılığı qeyri-müəyyəndir. İnsan alveri qurbanlarına dəstəyin göstərilməsi üçün bütün tərəf-müqabillərinin müvafiq qaydada akkreditə olunmasını və maliyyələşdirilməsini təmin etmək məqsədi ilə QHT-lərin bu prosesə hərtərəfli cəlb edilməsi və səlahiyyətlərinin artırılması istiqamətində zəruri addımların atılması tələb olunur. “Qrant haqqında” Qanun səmərəli əməkdaşlığa qarşı bir qadağa kimi qeyd olunmuşdur və bu kontekstdə hökumətin QHT-ləri maliyyələşdirə bilməməsi vətəndaş cəmiyyətinin sıxışdırılması hesab oluna bilər. Müsahibə iştirakçılarından biri bəyan etmişdir ki, əgər QHT-lərə maliyyələşdirmə məhdudiyyətləri tətbiq edilməsə idi hökumət və qeyri-hökumət təşkilatları arasındakı əməkdaşlığı səmərəli hesab etmək olardı,. Müsahibənin başqa bir iştirakçısı əməkdaşlıq sahəsində çətinliklərin yalnız hökumət və qeyri-hökumət təşkilatları arasında deyil, QHT-lər arasında da mövcud olduğunu qeyd etmişdir. Əlaqədar vəzifə və səlahiyyətlərin müzakirə edilməsi üçün QHT İşçi Qrupunun yaradılması təklif olunmuşdur.
2. Nəticələr 47
suallar Tamamilə r azıy am Razıy am Nə r azıy am, nə də ki r azı de yiləm Razı de yiləm Qə tiyən r azı de yiləm S. 7.1.1. Milli Fəaliyyət Planı/siyasətlər hökumət və qeyri- hökumət təşkilatları arasında qənaətbəxş əməkdaşlığı nəzərdə tutur n=4
n=1 S. 7.1.2. Hökumət və qeyri- hökumət təşkilatları arasında əməkdaşlıq qənaətbəxş və səmərəlidir n=1
n=4 n=1
Qeyd: Sorğu respondentlərinin ümumi sayı: n=7. Bu suallara cavab vermiş sorğu respondentlərinin ümumi sayı: n=6. Hökumət təşkilatlarının insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində bir-biri ilə əməkdaşlıq etmələri barədə sorğu sualına gəldikdə beş respondent onların bəzən əməkdaşlıq etdiklərini, biri isə heç zaman əməkdaşlıq etmədiklərini bildirmişdirlər. QHT-lərin insan alverinə qarşı mübarizə məsələlərinə dair iclaslara hökumət təşkilatları tərəfindən dəvət olunması sualına cavab vermiş altı respondentin hamısı bunun bəzən baş verdiyini bəyan etmişdir. Milli səviyyədə hökumət və qeyri- hökumət təşkilatları arasında əməkdaşlığın çətin olub-olmaması barədə suala cavab vermiş respondentlərdən ikisi bunun “asan”, üçü “nə çətin, nə də ki asan olduğunu”, biri isə “çətin” olduğunu bildirmişdirlər.Qısaca, Azərbaycan Respublikasında insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində nəzərdə tutulmuş əməkdaşlıq səviyyəsinin optimallaşdırılması üçün daha çox işlərin görülməsi tələb olunur. Beynəlxalq əməkdaşlıq MFP digər dövlətlərlə, xüsusilə də onların hüquq mühafizə orqanları ilə əməkdaşlığın gücləndirilməsi zərurətini vurğulayır. Eyni zamanda, “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 26-cı maddəsi Azərbaycan Respublikasının insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində digər dövlətlərlə, onların hüquq mühafizə orqanları ilə, habelə insan alverinə qarşı mübarizə aparan beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq etməsini nəzərdə tutur. Bundan başqa, Azərbaycan Respublikası bu məsələ ilə bağlı bir sıra iki və çoxtərəfli əməkdaşlıq sazişləri imzalamışdır. Avstriyanın, Çinin, Bolqarıstanın, Misirin, İran İslam Respublikasının, Latviyanın, Pakistanın, Rumıniyanın, Türkiyənin, Birləşmiş Ərəb Əmirliyinin və ABŞ-ın müvafiq orqanları, habelə BMT, ATƏT, BMqT və İnterpol da daxil olmaqla beynəlxalq təşkilatları ilə imzalanmış əməkdaşlıq sazişləri mövcuddur. Verilmiş məlumatlara görə Azərbaycan qarşılıqlı hüquqi yardım üçün Türkiyə tərəfindən təqdim olunmuş bir sıra sorğuları cavablandırmışdır (Aze30, səh.24). İnsan alverinə qarşı mübarizə məsələlərinə aidiyyəti olan və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı çoxtərəfli sazişlər bunlardır: “Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının üzvü olan dövlətlərin hökumətləri arasında cinayətkarlığa, xüsusən onun mütəşəkkil formalarına qarşı mübarizədə əməkdaşlıq haqqında”
2. Nəticələr 48 Saziş, MDB-nin iştirakçısı olan dövlətlərin “Mülki, ailə və cinayət işləri üzrə hüquq münasibətləri və hüquqi yardım haqqında” Konvensiyası, MDB-nin iştirakçısı olan dövlətlərin “Cinayətkarlığa qarşı mübarizədə əməkdaşlıq haqqında” Sazişi, Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan və Türkiyə arasında “Terrorizm, mütəşəkkil cinayətkarlıq və digər ağır cinayətlərə qarşı mübarizə haqqında” Saziş və “Terrorizm, mütəşəkkil cinayətkarlıq və digər təhlükəli cinayətlərlə mübarizə sahəsində Demokratiya və İqtisadi İnkişaf Naminə Təşkilatın (GUAM – Gürcüstan, Ukrayna, Azərbaycan, Moldova Respublikası) üzvü olan dövlətlərin hökumətləri arasında” Saziş. Bu sazişlərdən heç biri insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq mexanizmlərinə aid misallar kimi qeyd edilməmişdir. Müsahibə iştirakçıları dövlətin bütün müvafiq beynəlxalq tədbirlərdə iştirakını daha çox qeyd etmişdirlər. Daha çox qeyd olunan ikitərəfli əməkdaşlığa aid misallar ABŞ Dövlət Departamentinin “İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair” Hesabatının hazırlanması ilə əlaqədar ABŞ-la əməkdaşlıqdan və insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində Azərbaycan yanaşmasını öyrənməyə çalışan başqa (mənşə və ya təyinat ölkəsindən fərqli) ölkə nümayəndələrinin Azərbaycana səfərindən ibarət idi. Eyni zamanda, qeyd olunmuşdur ki, Azərbaycanın hüquq mühafizə orqanlarının xaricdə təhqiqatlar aparmaq potensialının olmaması bəzi ölkələrdə insan alveri qurbanlarının müəyyən edilməsi imkanlarının əldən getməsi ilə nəticələnir və bu baxımdan MDB ölkələri ilə əməkdaşlıq daha güclüdür. Ümumilikdə götürəndə hüquq mühafizə orqanları arasında qarşılıqlı hüquqi yardımın və əməkdaşlığın xüsusi hallarda baş verdiyi qeyd olunsa da, bu cür əməkdaşlığın insan alverçilərinin həbsə alınması və ya insan alveri qurbanlarının aşkar edilməsi ilə nəticələnməsinə aid tutarlı misallar gətirilməmişdir. Sorğu respondentləri ikitərəfli səviyyədə dövlət təşkilatları arasındakı əməkdaşlığın “asan” (n=3), “nə asan, nə də ki çətin” (n=2) və ya “çətin” olduğunu bildirmişdirlər. Regional səviyyədə insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində əməkdaşlıq “asan” (n=2) və ya “nə asan, nə də ki çətin” hesab olunmuşdur (n=4). 2. Nəticələr 49
ÇƏRÇİVƏ indikatorları ƏMƏLİYYAT indikatorları Səviyyə 1 Səviyyə 2 Səviyyə 1 Səviyyə 2 5.1
İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair Milli Fəaliyyət Planı İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair Milli Fəaliyyət Planı mövcuddur Milli Fəaliyyət Planı milli, ikitərəfli və regional səviyyələrdə əməkdaşlığın artırılmasını nəzərdə tutur Milli Fəaliyyət Planının yerinə yetirilməsini praktiki cəhətdən istiqamətləndirən əməliyyat prosedurları mövcuddur Milli Fəaliyyət Planının yerinə yetirilməsi zamanı əlaqədar tərəflər əməliyyat prosedurlarından istifadə edirlər 5.2
İnsan alverinə qarşı mübarizəni əlaqələndirmək məqsədi ilə Milli Koordinator/ Məruzəçi qanuna/ siyasətə əsasən təyin edilir Milli
Koordinator/ Məruzəçi dəqiq səlahiyyətlərlə və monitorinq potensialı ilə təmin olunur Milli Koordinator/ Məruzəçi təyin olunub İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair bütün məsələlərin hərtərəfli əlaqələndirilməsi 5.3
Dövlət təşkilatları ilə QHT-lər/ vətəndaş cəmiyyəti/ beynəlxalq və digər təşkilatlar arasında əməkdaşlıq Qanun/siyasət dövlət təşkilatları və digər təşkilatlar (QHT/vətəndaş cəmiyyəti) arasında əməkdaşlığı nəzərdə tutur Dövlət
təşkilatları və digər təşkilatlar arasında əlaqələndirmə sazişləri/ mexanizmləri mövcuddur Dövlət təşkilatları konkret iş üzrə / xüsusi hallarda görüşlər keçirməklə əməkdaşlıq edirlər Dövlət təşkilatları və digər təşkilatlar müəyyən edilmiş qaydada və proaktiv əsaslarla əməkdaşlıq edirlər 5.4
İnsan alverinə qarşı mübarizə sahəsində ikitərəfli və transmilli cinayət mühakiməsi şəbəkələri Cinayət
mühakiməsi sahəsində ikitərəfli və transmilli əməkdaşlıq sazişləri mövcuddur Aidiyyəti olan bütün əsas ölkələrlə ikitərəfli/ transmilli əməkdaşlıq sazişləri mövcuddur İnsan alveri cinayətlərinin mühakiməsi sahəsində ikitərəfli/transmilli əməkdaşlığa dair faktlar mövcuddur İkitərəfli/transmilli əməkdaşlıq proaktiv xarakter daşıyır (başqa sözlə, baş vermiş hallara qarşı xüsusi cavab tədbirləri üstünlük təşkil edir) 5.5
Cinayət mühakiməsi sahəsindən kənar ikitərəfli və transmilli əməkdaşlıq Təhqiqat/ cinayət təqibi sahəsindən kənar insan alverinə qarşı mübarizəni dəstəkləyən sazişlər mövcuddur Yardım və müdafiəni/ insan alverinin qarşısının alınmasını nəzərdə tutan ikitərəfli/ transmilli sazişlər mövcuddur Təhqiqat/cinayət təqibi sahəsindən kənar sazişlərin ikitərəfli/transmilli əməkdaşlıqla nəticələməsinə dair faktlar mövcuddur Sazişlərin yardım və müdafiə/ insan alverinin qarşısının alınması sahəsində ikitərəfli/transmilli əməkdaşlıqla nəticələnməsinə dair faktlar Qeyd: Mümkün təkmilləşdirmə işlərinin aparılmasını nəzərdə tutan məsələlər yaşıl rəngli fonda verilir. Ehtiyacların qiymətləndirilməsi: Azərbaycan Respublikasında insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində cavab tədbirləri 51 3. Tövsiyələr Sorğu prosesi zamanı respondentlərdən prioritet hesab etdikləri üç əsas tövsiyəni seçmələri xahiş olunmuşdur. Eyni zamanda, Qiymətləndirmə Seminarının qruplar üzrə bölgüsü aparılmış iştirakçılarından da insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində cavab tədbirləri ilə əlaqədar prioritet hesab etdikləri üç əsas tövsiyəni seçmələri xahiş olunmuşdur. Aşağıda verilmiş cədvəldə “•” işarəsi sorğu respondentlərinin və seminar iştirakçılarından ibarət qrupların müvafiq tövsiyəni cavab tədbirləri üçün üç yüksək prioritet məsələlərdən biri kimi qeyd etdiklərini göstərir. Prioritet məsələ kimi seçilmiş tövsiyələrin sayının çox olmasına baxmayaraq, sorğunun üç respondenti və Qiymətləndirmə Seminarının eyni sayda qrupu tərəfindən seçilmiş insan alverinin riskləri barədə maarifləndirməyə dair “J” tövsiyəsi xüsusilə qeyd olunmuşdur. Müəyyənləşdirmə və istiqamətləndirmə indikatorları Tövsiyə Sorğu Seminar A. Müəyyənləşdirmə və istiqamətləndirmə mexanizmlərinin və ya onların yerinə yetirilməsi prosesinin gücləndirilməsi • • •
B. İnsan alverinin qurbanları üçün mövcud olan yardım və müdafiə xidmətlərinin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi • • •
C. Yardım və dəstək xidmətlərindən istifadə edə biləcək zərərçəkmiş şəxslərin sıralarının genişləndirilməsi
D. İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair qanunvericilik bazasının gücləndirilməsi • E. İnsan alverinin qurbanları üçün mövcud olan xidmətlərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması • • •
F. İnsan alveri əməlinin kriminallaşdırılması və insan alverçilərinin cinayət təqibi üçün qanunvericilik bazasının gücləndirilməsi G. İnsan alveri hallarının araşdırılması prosesinin gücləndirilməsi (o cümlədən, hüquq mühafizə orqanları əməkdaşlarının təhqiqat aparma potensialını və müvafiq qurumların bu sahədə ixtisaslaşma səviyyəsini artırmaqla) • •
H. İnsan alveri cinayətinin cəzalandırılması işinin gücləndirilməsi (o cümlədən, prokurorluq əməkdaşlarının və hakimlərin potensialını artırmaqla) • •
3. Tövsiyələr 52
Sorğu Seminar I. Əsas səbəblərin və həssaslığın, o cümlədən, sosial-iqtisadi amillərin, ayrı-seçkiliyin və s. öhdəsindən gəlmək məqsədi ilə səylərin gücləndirilməsi J. İnsan alverinin riskləri barədə maarifləndirmə işinin gücləndirilməsi (o cümlədən, maarifləndirmə kampaniyalarının keyfiyyətini artırmaqla və/və ya risk qruplarını hədəfə daha yaxşı götürməklə) • • • • • •
K. İnsan alverinin tələbat aspektinin öhdəsindən gəlmək məqsədi ilə səylərin gücləndirilməsi L. İnsan alveri fenomenini daha yaxşı başa düşmək məqsədi ilə bu sahədə tədqiqat aparma və məlumat toplama işininin gücləndirilməsi • • • M. Milli səviyyədə dövlət təşkilatları arasında əməkdaşlığın təkmilləşdirilməsi • •
arasında əməkdaşlığın təkmilləşdirilməsi • •
O. İkitərəfli səviyyədə təşkilatlararası əməkdaşlığın təkmilləşdirilməsi P. Regional səviyyədə dövlət təşkilatları arasında əməkdaşlığın təkmilləşdirilməsi • Q. Digər tövsiyələr 3.1. Müəyyənləşdirmə və istiqamətləndirmə Əlaqədar tərəflərin MİM çərçivəsində və Milli Fəaliyyət Planının yerinə yetirilməsi istiqamətində iştirakını gücləndirmək, həmçinin insan averi qurbanlarının yardımdan və müdafiədən istifadə etməsi sahəsində mümkün ləngimə hallarını azaltmaq məqsədi ilə sözügedən tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunurlar:
● Uşaq alveri və məcburi əmək məsələlərinə xüsusi diqqət ayırmaqla istismarın müxtəlif formalarının müəyyən edilməsi üçün xüsusi vasitələrin və indikatorların işlənib hazırlanması.
● İnsan alverinin qurbanları ilə və ya istismardan zərərçəkmiş şəxslərlə təmasda olan bütün əsas təşkilatlar (məsələn, polis və prokurorluq orqanları, Dövlət Miqrasiya Xidməti, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi, Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti və Dövlət Sərhəd Xidməti) tərəfindən indikatorların təcrübədə tətbiqinə şərait yaratmaq məqsədi ilə həmin indikatorların istifadə ediləcəyi kontekstə uyğunlaşdırılması.
● Ehtimal olunan insan alveri halına rast gələrkən, insan alverinin potensial qurbanlarını İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsinə istiqamətləndirərkən, habelə insan alveri qurbanlarının müvafiq yardım və müdafiə imkanlarından 3. Tövsiyələr 53 istifadəsi üçün mümkün qədər tez bir vaxtda şərait yaradarkən bütün zəruri prosedurlara əməl olunduğunu təmin etmək məqsədi ilə ayrıca Standart Əməliyyat Prosedurlarının işlənib hazırlanması.
● Uşaqlarla əlaqədar xüsusi halları və ehtiyacları nəzərə alan, uşaq hüquqlarının müdafiəsi üzrə mütəxəssislərin iştirakını nəzərdə tutan və uşaqların “Uşaq hüquqları haqqında” Konvensiyaya uyğun olaraq ən yaxşı mənafelərini təmin edən uşaq yönümlü müəyyənləşdirmə və istiqamətləndirmə mexanizmlərinin işlənib hazırlanması.
● İndikatorların və əməliyyat prosedurlarının işlənib hazırlanması məqsədi ilə aidiyyəti dövlət təşkilatlarının, QHT-lərin və beynəlxalq təşkilatların nümayəndələrindən ibarət işçi qrupun yaradılması.
● Milli Fəaliyyət Planının və/və ya MİM-in yerinə yetirilməsində iştirak edən əlaqədar tərəflər arasında xüsusi indikatorların və standart əməliyyat prosedurlarının düzgün bölgüsünü təmin etmək məqsədi ilə paylama planının işlənib hazırlanması.
● İnsan alveri qurbanlarının müəyyən edilməsi qaydaları/indikatorlarının (2009-cu il tarixli, 131 nömrəli Qərar) və insan alveri qurbanları ilə bağlı Milli İstiqamətləndirmə Mexanizmi Qaydalarının (2009-cu il tarixli, 123 nömrəli Qərar) tətbiqi prosesinin təkmilləşdirilməsinin zəruri olub-olmadığını müəyyən etmək məqsədi ilə monitorinq və qiymətləndirmə mexanizmlərinin işlənib hazırlanması. Müəyyənləşdirmə və istiqamətləndirmə proseslərini gücləndirmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunurlar:
● Hökumət və qeyri-hökumət təşkilatlarının nümayəndələrindən ibarət Müəyyənləşdirmə üzrə İşçi Qrup kimi mexanizmlər vasitəsi ilə QHT-lərin müəyyənləşdirmə və istiqamətləndirmə proseslərinə rəsmi şəkildə cəlb olunması.
● İnsan alveri halları ilə üzləşməsi mümkün olan həmkarlar ittifaqlarının, səhiyyə, miqrasiya orqanlarının və digər aidiyyəti təşkilatların insan alveri qurbanlarının və insan alveri cinayətindən zərər çəkməsi ehtimal olunan şəxslərin müəyyən edilməsi və istiqamətləndirilməsi prosesindəki iştirakının gücləndirilməsi.
● Seks-biznesə, dilənçiliyə, ev işlərinə və digər “gizli” işlərə cəlb olunmuş insanların aşkar edilərək müvafiq qaydada müəyyənləşdirilməsini və istiqamətləndirilməsini təmin etmək məqsədi ilə autriç sistemlərinin rolunun artırılması. Əmək fəaliyyəti kontekstində insan alveri qurbanlarının müəyyən edilməsi üçün əmək müfəttişlərinin səlahiyyətlərini artırmaq məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunurlar:
● Dövlət qeydiyyatından keçmiş hüquqi şəxslərlə yanaşı digər iş yerlərində, xüsusilə də ev qulluqçularının işlədiyi yerlərdə yoxlamaların aparılmasına şərait yaratmaq məqsədi ilə əmək müfəttişlərinin səlahiyyətləri və vəzifələrinin nəzərdən keçirilməsi və onlara yenidən baxılması.
3. Tövsiyələr 54
● İnsan alveri qurbanlarının istismara məruz qalması mümkün olan yerlərdə qəfil yoxlamalar aparmaq məqsədi ilə əmək müfəttişliyinin səlahiyyətləri və vəzifələrinin nəzərdən keçirilməsi və onlara yenidən baxılması.
● “Əməyin istismarı”, “məcburi əmək” və “məcburi əmək məqsədi ilə insan alveri” anlayışlarının, həmçinin bu səpkidən olan cinayət tərkibli əməllərin inzibatı xətalardan fərqləndirilməsi məsələlərinə xüsusi yer ayırmaqla məcburi əməyin və insan alverinin potensial qurbanlarının müəyyənləşdirilməsi istiqamətində əmək müfəttişlərinin fəaliyyətini dəstəkləmək məqsədi ilə onlar üçün təlimlərin keçirilməsi. 3.2. Yardım və müdafiə QHT-lərin acınacaqlı vəziyyətini nəzərə almaq məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunurlar:
● İnsan alveri qurbanları üçün xidmət göstərən, o cümlədən, sığınacaqlara malik QHT-lərin davamlı və şəffaf maliyyələşdirilməsi sisteminin tətbiq edilməsi, habelə ƏƏSMN tərəfindən hansı qrantların ayrılması barədə mövcud informasiyanın, bu cür qrantlar üçün müraciət etmə prosedurunun, uyğunluq meyarlarının, maliyyələşdirmə üçün müraciət etmə şərtlərinin və müddətlərinin, maliyyə vəsaitlərinin ayrılması və ya ayrılmaması səbəblərinin ictimaiyyətləşdirilməsi.
● İnsan alveri qurbanlarına və potensial qurbanlara müvafiq xidmətlər göstərmək iqtidarında olmaq məqsədi ilə “Qrant haqqında” Qanun əsasında xarici maliyyə vəsaitlərinin əlçatan olması üçün nəzərdə tutulmuş məsələlərin dəqiqləşdirilməsi və bununla əlaqədar müvafiq istiqamətlərin göstərilməsi, həmçinin müxtəlif donorlardan qrant əldə etməyin yolları ilə bağlı QHT-lər üçün məsləhətlərin verilməsi. İnformasiya yayımı prosesini sürətləndirmək məqsədi ilə ictimai xidmətlər sistemində çalışan əməkdaşların və notariuslarda işləyən hüquqşünasların ərizəçilərə məsləhətlər vermək işinə imkan daxilində cəlb edilməsi.
● ƏƏSMN-dən maliyyə vəsaiti əldə etmək üçün QHT-ləri dəstəkləmək məqsədi ilə insan alveri qurbanlarına və insan alverinə həssas olan insanlara xidmət göstərən QHT-lərin akkreditasiya sisteminin dəqiqləşdirilməsi. QHT-lərin akkreditə edilib-edilməməsi barədə dəqiq səbəbləri bilmək və müvafiq qərarların obyektiv əsaslarla qəbul edilməsi üçün maraqların toqquşmasından boyun qaçırmaq məqsədi ilə akkreditasiya sisteminin şəffalığının təmin edilməsi.
● İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi tərəfindən istiqamətləndirilmiş şəxsləri qəbul edən QHT sığınacaqlarının əsas fəaliyyətlərinin mümkün maliyyələşdirilməsi yollarını müəyyən etmək məqsədi ilə təxirəsalınmaz, müvəqqəti tədbir kimi dövlət büdcəsi imkanlarının nəzərdən keçirilməsi.
● Vətəndaş cəmiyyəti üzrə tərəfdaşların Milli İstiqamətləndirmə Mexanizmlərində formal tanınması məsələsinin növbəti Milli Fəaliyyət Planına daxil edilməsi və bu tərəfdaşların Milli Fəaliyyət Planının işlənib hazırlanması prosesində birbaşa iştirakı üçün şəraitin yaradılması.
3. Tövsiyələr 55
● Yerli və xarici donorları və potensial maliyyələşdirmə imkanlarını müəyyən etmək, maliyyələşdirmə strategiyalarını hazırlamaq, maliyyələşdirmə sahəsində nailiyyətləri və boşluqları sənədləşdirərək mümkün donorlara təqdim etmək məqsədi ilə QHT-lərin dəstəklənməsi. Təxirəsalınmaz maliyyələşdirmə böhranı həll edildikdə əlaqədar dövlət təşkilatları, QHT-lər və beynəlxalq təşkilatlar burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● Potensialların yaradılması sahəsində əsas ehtiyacları müəyyən etmək və göstərilən xidmət standartlarını gücləndirmək məqsədi ilə insan alveri qurbanlarına göstərilən xidmətlərin hərtərəfli qiymətləndirilməsi.
● Ehtiyacların və riskin qiymətləndirilməsini həyata keçirmək və insan alveri qurbanları üçün fərdi reabilitasiya və reinteqrasiya planlarının mövcudluğunu təmin etmək məqsədi ilə Standart Əməliyyat Prosedurlarının yerinə yetirilməsi.
● Xüsusilə bütün kateqoriyalardan olan insanlar (qadınlar, kişilər, uşaqlar, ölkə vətəndaşları və əcnəbilər) üçün bərabər səviyyəli dəstəyin istənilən xüsusi ehtiyaclara, konkret olaraq uşaqların ehtiyaclarına uyğun olaraq göstərilməsini təmin etmək məqsədi ilə sığınacaq və dəstək xidmətlərinə dair minimum standartların ən yaxşı beynəlxalq təcrübə əsasında yerinə yetirilməsi.
● Sığınacaqların minimum standartlara uyğun monitorinq edilməsi işində İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilin (Ombudsmanın) mümkün iştirakını nəzərə almaqla hökumət və qeyri-hökumət təşkilatlar tərəfindən insan alveri qurbanlarına göstərilən müdafiə və yardım xidmətləri üzrə monitorinq və qiymətləndirmə mexanizmlərinin yerinə yetirilməsi. İnsan alveri qurbanları üçün nəzərdə tutulmuş fikirləşmə müddətini təcrübədə tətbiq etmək üçün “İnsan alveri qurbanlarının repatriasiya Qaydaları” əsasında təsbit edilmiş tələbləri təmin etmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər QHT-lərlə birgə burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunurlar:
● Fikirləşmə müddətinin idarə olunması prosedurunun işlənib hazırlanması, habelə insan alveri qurbanına fikirləşmə müddəti hüququ barədə məlumat verməyə və bu müddəti idarə etməyə məsuliyyət daşıyan tərəflər üçün müvafiq təlimat və qaydaların hazırlanması.
● İnsan alveri qurbanları ilə işləyən və ya bu cür şəxslərlə üzləşməsi mümkün olan və bu müddət ərzində müvafiq qaydalara əməl etmələri tələb olunan bütün əməkdaşlar, o cümlədən, Dövlət Miqrasiya Xidməti, Dövlət Sərhəd Xidməti və Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin əməkdaşları arasında fikirləşmə müddətinə dair təlimatların paylanması.
● Fikirləşmə müddəti ərzində insan alveri qurbanlarını müdafiə və yardım xidmətləri ilə təmin edən QHT-lərə maddi və başqa yardımın göstərilməsi. 3. Tövsiyələr 56 İnsan alveri qurbanlarına göstərilən hüquqi yardımı gücləndirmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyəni nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● İnsan alveri qurbanlarının QHT-lər tərəfindən göstərilən hüquqi yardımı almaq imkanlarını təmin etmək məqsədi ilə müvafiq cinayət işlərində iştirak edən hüquqi nümayəndələrin Vəkillər Kollegiyasına üzv olma tələbinə yenidən baxılması. Monitorinq proseslərini gücləndirmək və bu proseslərdən hasil olunmuş nəticələrin təsirliliyini təmin etmək məqsədi ilə dövlət orqanları burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunurlar:
● Monitorinq meyarlarının, standartlarının, proseslərinin və nəticələrinin ictimaiyyətləşdirilməsi.
● QHT-lərin monitorinq prosesinə cəlb edilməsi. 3.3. Təhqiqat və cinayət təqibi İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair qanunvericilik bazasını gücləndirmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunurlar:
● Azərbaycan Respublikasının mənşə ölkəsi olmaqla yanaşı təyinat ölkəsi kimi üzləşdiyi çətinliklərə qarşı əsaslı cavab tədbirlərinin müvafiq qaydada görülməsini təmin etmək məqsədi ilə mövcud qanunvericilik bazasına yenidən baxılması.
● Milli qanunvericilikdə göstərilmiş “məcburi əmək” anlayışını Azərbaycan Respublikası tərəfindən ratifikasiya edilmiş BƏT-in “Məcburi əmək haqqında” 1930-cu il tarixli, 29 nömrəli Konvensiyasının 2(1)-ci maddəsində verilən və “şəxsə hansısa cəza vermək qorxusu ilə ondan tələb olunan və sözügedən şəxsin könüllü olaraq təklif etmədiyi istənilən işi və ya xidməti...” nəzərdə tutan tərifə uyğunlaşdırmaq məqsədi ilə bu anlayışa yenidən baxılması.
● Xüsusən də istifadə edilmiş hər hansı vasitədən asılı olmayarq insan alveri qurbanı tərəfindən verilmiş razılığın nəzərə alınmaması tələbi ilə müvafiq uyğunluğu təmin etmək üçün Cinayət Məcəlləsi və “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanun da daxil olmaqla bütün qanunvericilik aktlarında “insan alveri” anlayışının vahid formada verilməsi. Zərərçəkmiş şəxslərin və şahidlərin müdafiəsini gücləndirmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● Məhkəmə araşdırmalarından əvvəl, bu proses zamanı və sonra zərərçəkmiş şəxslərin və şahidlərin müdafiəsini, habelə müdafiə planlarının hazırlanması, yerinə yetirilməsi və nəzərdən keçirilməsi işlərinə hansı əlaqədar tərəflərin məsuliyyət daşıdığını birmənalı şəkildə nəzərdə tutan mexanizmlərin mövcudluğunun təmin edilməsi. 3. Tövsiyələr 57
● Yuxarıda qeyd olunan mexanizmlərin hazırlanması prosesinə, həmçinin zərərçəkmiş şəxslərin və şahidlərin iştirak etmək niyyətində olduqları hər hansı cinayət mühakiməsi prosesi zamanı dəstəklənməsi işinə QHT-lərin cəlb edilməsi. İnsan alveri cinayətlərinin araşdırılması və cəzalandırılması üçün cinayət təqibi və potensialların artırılması məsələlərinə dair təlimləri gücləndirmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● Müstəntiqlərə, prokurorlara və hakimlərə xüsusi yer ayırmaqla hüquq mühafizə orqanlarının əməkdaşları və prokurorluq işçiləri üçün cinayət mühakiməsi və potensialların yaradılması məsələlərinə dair təlimlərin mövcud və növbəti Milli Fəaliyyət Planına daxil edilməsi.
● Cinayət mühakiməsi sistemi əməkdaşlarının spesifik vəzifələrinə, funksiyalarına və potensiallarına uyğunlaşdırılmış xüsusi təlimlər hazırlamaq məqsədi ilə müstəntiqlərin, prokurorların və hakimlərin təlim ehtiyaclarına dair qiymətləndirmənin həyata keçirilməsi. Bu kontekstdə, iki ildən bir keçirilən və insan alverinə qarşı mübarizə üzrə mövzuları da əhatə edən bilik testlərinin mümkün istifadəsi və təkmilləşdirilməsi.
● Mövcud təlim materiallarının (məsələn, BMT-nin Narkotiklər və Cinayətkarlıq üzrə İdarəsinin “Cinayət mühakiməsi sisteminin əməkdaşları üçün insan alverinə qarşı mübarizəyə dair” Təlim Vəsaitinin (2008-ci il)) Azərbaycan dilinə tərcümə olunmasını təşkil edərək Azərbaycan kontekstinə uyğunlaşdırılması və təqdim edilməsi istiqamətində zəruri işlərin davam etdirilməsi və yeni tədbirlərin həyata keçirilməsi.
● İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair təlimlərin cinayət mühakiməsi sistemi əməkdaşlarının tədris proqramına daxil edilməsi. Potensialların artırılması tədbirlərinin hüquq mühafizə orqanları əməkdaşlarının, prokurorların və hakimlərin təlim ehtiyaclarına cavab verməsini təmin etmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş məsələlərin təlim materiallarında əks olunmasını nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● “Məcburi əmək” və “məcburi əmək məqsədi ilə insan alveri” anlayışları arasında fərqin tanınması, habelə Əmək və Miqrasiya Məcəllələrinin bu nöqteyi-nəzərdən pozulması.
● İnsan alveri qurbanlarının istismara razılıq vermələrinin nəzərə alınmaması, o cümlədən, cinayət mühakiməsi sistemi əməkdaşlarının (müstəntiqlərin, prokurorların və hakimlərin) insanları istismar vəziyyətinə düşməyə və bu vəziyyətdə qalmağa məcbur edən xüsusi amillərə həssaslıqla yanaşması.
● Sorğuların insan hüquqlarına və insan alveri qurbanlarının əlahiddə kateqoriyalarının xüsusi ehtiyaclarına uyğun aparılmasını təmin etmək məqsədi ilə faktlara əsaslanan, o cümlədən, uşaq yönümlü sorğu üsullarının tətbiq edilməsi.
● İnsan alverinə dair işlərlə bağlı xüsusi təhqiqat üsullarının tətbiq edilməsi və paralel maliyyə araşdırmalarının aparılması. 3. Tövsiyələr 58 Potensialların yaradılması üçün görülmüş tədbirlərin keyfiyyətini qiymətləndirmək məqsədilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyəni nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● Keçirilmiş təlimlər nəticəsində cinayət mühakiməsi sistemi əməkdaşlarının müvafiq potensiallarının artıb-artmadığını müəyyən etmək məqsədi ilə təlimdən əvvəl və sonra qiymətləndirmənin aparılması mexanizminin yerinə yetirilməsi. 3.4. Qarşısını alma İnsan alverinin qarşısını almaq məqsədi daşıyan maarifləndirmə işləri ilə əlaqədar aidiyyəti tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● Gələcək maarifləndirmə kampaniyalarının hədəf auditoriyasına müvafiq qaydada uyğunlaşdırılmasını təmin etmək məqsədi ilə keçirilmiş kampaniyaların təsir səviyyəsinin qiymətləndirilməsi və növbəti tədqiqatların aparılması. Maarifləndirmə tədbirlərinin təsir səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi vasitəsi kimi sorğu metodlarının mümkün istifadəsi.
● Həm Azərbaycan Respublikasından aparılan, həm Azərbaycan Respublikasına gətirilən, həm də ölkə daxilində olan insanları cəlb etməklə törədilən insan alveri cinayətlərinin qarşısını almaq və insan alverinə qarşı mübarizə aparmaq üçün məqsədyönülü maarifləndirmə kampaniyalarının həyata keçirilməsi, məsələn, Azərbaycanda insan alverinin və istismarın riski barədə potensial miqrantları və qurbanları xəbərdar etmək məqsədi ilə maarifləndirmə kampaniyalarının yerinə yetirilməsi üçün mənşə ölkələri ilə dövlət və QHT səviyyələrində əməkdaşlıq etməklə.
● Azərbaycan Respuiblikasında, o cümlədən qanunsuz vəziyyətdə olan əməkçi miqrantları hədəfə götürən maarifləndirmə kampaniyalarının yerinə yetirilməsi (bu cür şəxslərə onların hüquqları və mövcud olan hüquqi müdafiə vasitələri barədə informasiyanı təqdim etməklə). Həssaslıq amillərini və əsas səbəbləri daha da yaxşı müəyyən etmək və onların öhdəsindən gəlmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● Qanunsuz vəziyyətə düşmüş vətəndaşlığı olmayan şəxslərin və əməkçi miqrantların da “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 1.0.10-cu maddəsində insan alverinin potensial qurbanları kimi göstərilməsi, habelə bu cür şəxslərin istismara həssaslığını azaltmaq məqsədi ilə o cümlədən onların sənədləşdirilməsini nəzərdə tutan dəstək tədbirlərinin yerinə yetirilməsi.
● Profilaktik proqramları müvafiq qruplara daha da yaxşı uyğunlaşdırmaq məqsədi ilə həssaslıq amillərinin hansı ərazilərdə və hansı qruplar arasında üstünlük təşkil etdiyini müəyyən etmək üçün insan alverinin və istismarın səciyyəvi formalarının, o cümlədən, məcburi və erkən nikahların və cinsi istismarın əsas səbəblərinin araşdırılması. 3. Tövsiyələr 59 İstismaredici əməyə və xidmətlərə olan tələbatın səviyyəsini öyrənmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tədbirləri nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● İnsan alveri qurbanının xidmətlərindən bilərəkdən istifadə etmə əməlini kriminallaşdırmaq və müvafiq qanunvericilik aktlarını tətbiq etmək üçün müvafiq addımların atılması.
● İstismara məruz qalmış insanlar tərəfindən təklif olunan cinsi və başqa xidmətlərə tələbat yaradan şəxslərin profillərini tərtib etməklə və tələbat səviyyəsinin öyrənilməsi üçün sosial siyasətlər hazırlamaqla bu cür tələbata qarşı ünvanlı cavab tədbirləri üçün dəlil bazasının gücləndirilməsi.
● İnsan alveri zamanı istismarın müvafiq formalarına olan tələbatı aparılacaq tədqiqatlar əsasında öyrənmək məqsədi daşıyan tədbirlərin növbəti Milli Fəaliyyət Planına daxil edilməsi. İnsan alverinin və istismarın əsas səbəblərinin araşdırılması məsələləri ilə əlaqədar aidiyyəti tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 11-ci maddəsinə uyğun olaraq insan alverinin gender aspektlərinə xüsusi yer ayırmaqla qarşısını alma sahəsində tədqiqatın aparılması.
● Tədqiqat aparma və məlumat toplama potensiallarının gücləndirilməsi strategiyasını işləyib hazırlamaq məqsədi ilə bu sahədə hökumət və qeyri- hökumət təşkilatlarının ehtiyaclarını müəyyən etmək üçün (istər tematik, istərsə də coğrafi) xəritələmə işinin həyata keçirilməsi.
● QHT-lərin və beynəlxalq təşkilatların dəstəyi ilə tədqiqat metodologiyasının hazırlanması və yerinə yetirilməsi istiqamətində hökumət və qeyri-hökumət təşkilatlarının vəzifələrini nəzərdə tutan tədqiqat aparma və məlumat toplama tədbirlərinin növbəti Milli Fəaliyyət Planına daxil edilməsi. Sərhəd və miqrasiya idarəçiliyi məsələləri ilə əlaqədar aidiyyəti tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● Sərhəd-buraxılış məntəqələrində mövcud olan maarifləndirmə və məlumat kitabçalarını müstəqil şəkildə götürən insanlarla yanaşı bu cür kitbçalarla birbaşa təmin edilməsi tələb olunan şəxsləri müəyyən etmək məqsədi ilə profillərin yaradılması bacarıqlarından proaktiv şəkildə istifadə etmək üçün sərhədçilərə təlimlərin keçirilməsi.
● Azərbaycan Respublikasında əməkçi miqrant kvotalarının qeyri-qanuni miqrasiyaya və qanunsuz əmək fəaliyyətinə, həmçinin mövcud maliyyə böhranının tələbat və potensial istismar sahələrində baş verən dəyişikliklərə təsirlərinin araşdırılması.
● Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarını xaricdə işə düzəltməklə məşğul olan agentliklərin həmin vətəndaşları qeydiyyata götürmələrini, həmçinin Azərbaycandan olan miqrantların bu agentliklərin xidmətlərindən istifadə etmələrini stimullaşdırmaq məqsədi ilə bu cür agentliklərin lisenziyalaşdırılması sisteminə yenidən baxılması. 3. Tövsiyələr 60
● Azərbaycanda, o cümlədən qanunsuz vəziyyətdə olan əməkçi miqrantlara onların hüquqları və mövcud olan hüquqi müdafiə vasitələri barədə informasiyanı təqdim etmək üçün istifadə oluna biləcək strategiyaların və kanalların araşdırılması. 3.5. Əlaqələndirmə və əməkdaşlıq İnsan alverinə qarşı mübarizə sahəsində əlaqələndirmə və əməkdaşlıq prosesini gücləndirmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunurlar:
● Milli İstiqamətləndirmə Mexanizmi çərçivəsində və Milli Koordinatorun rəhbərliyi ilə fəaliyyət göstərən və DİN-in İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsinin, İnsan Alveri Qurbanlarına Yardım Mərkəzinin, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin nümayəndələrindən təşkil olunmuş İşçi Qrupun gücləndirilməsi və müvafiq QHT nümayəndələrinin bu Qrupa daimi iştirakçı üzv kimi daxil edilməsinin təmin olunması.
● Resursları daha da yaxşı bölüşdürmək və vəzifələri dəqiqləşdirmək üçün müdafiə və yardım tədbirlərinin əlaqələndirilməsi, istiqamətləndirməyə dair Standart Əməliyyat Prosedurlarının yerinə yetirilməsi, funksiyaların və vəzifələrin təsvir edilməsi, insan alveri qurbanlarının müəyyənləşdirilməsinə dair nəzarət və monitorinq mexanizmlərinin və xüsusi indikatorların təşkil edilməsi və İşçi Qrupun zəruri hesab etdiyi istənilən müvafiq məsləhətlərin verilməsi vəzifələrinin bu Qrupun üzərinə qoyulması.
● İnsan alverinə qarşı cavab tədbirlərinin yerinə yetirilməsi sahəsində QHT-lərin əsas icraçı tərəfdaş kimi əlaqədar tərəflər sırasına rəsmi şəkildə daxil edilməsi, onların statusunu müşahidəçidən bərabər hüquqlu üzv səviyyəsinədək artırmaqla idarələrarası komissiyanın iclaslarına daim dəvət edilməsi. İnsan alverinə qarşı mübarizə tədbirlərinin monitorinqini və şəffaflığını gücləndirmək məqsədi ilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunurlar:
● Növbəti Milli Fəaliyyət Planına insan alverinə qarşı mübarizə tədbirlərinin müstəqil monitorinqi və qiymətləndirilməsi məsələsinin, təsirlərin və dayanıqlılığın qiymətləndirilməsi indikatorlarının və hər bir tədbir üçün nəzərdə tutulmuş maliyyələşdirmə mənbələrinin daxil ediməsi.
● Eyni zamanda hökumət və qeyri-hökumət təşkilatlarında çalışan əməkdaşlar tərəfindən icra olunan vəzifələrin üst-üstə düşməsi səbəbindən maraqların toqquşması və ya bu təşkilatların müstəqilliyinin təhlükə altına düşməsi riskinin yaranması hallarının mümkünlüyünün və bu cür hallar baş verdiyi təqdirdə risklərin azaldılması yollarının araşdırılması.
● Vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının müstəqilliyinin daha səmərəli şəkildə təşkil və müdafiə olunması yollarının araşdırılması. 3. Tövsiyələr 61 İnsan alverinə qarşı mübarizə sahəsində beynəlxalq əlaqələndirmə və əməkdaşlıq proseslərini gücləndirmək məqsədilə əlaqədar tərəflər burada verilmiş tövsiyələri nəzərdən keçirməyə dəvət olunur:
● İnsan alveri ilə əlaqədar həm mənşə, həm təyinat əraziləri kimi maraq kəsb edən əsas ölkələrin, həmçinin hökumət, qeyri-hökumət təşkilatları və beynəlxalq təşkilatlar səviyyəsindəki əməkdaşlıq prosesində iştirak etmək üçün mövcud və potensial imkanların, habelə beynəlxalq əlaqələndirmə və əməkdaşlıq prosesləri ilə bağlı əsas çətinliklərinin xəritələnməsi.
● Hökumət, qeyri-hökumət təşkilatları və beynəlxalq təşkilatlar səviyyəsində beynəlxalq əməkdaşlığı gücləndirmək məqsədi ilə xəritələmə işi əsasında müvafiq strategiyanın işlənib hazırlanması. Ehtiyacların qiymətləndirilməsi: Azərbaycan Respublikasında insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində cavab tədbirləri |