İnsan hüquqlari üZRƏ avropa məHKƏMƏSİ Birinci bölmə Rantsev Kiprə və Rusiyaya qarşı

2. Məhkəmənin qiymətləndirməsi

a. Ümumi prinsiplər

232. Məhkəmənin ardıcıl olaraq nəticəyə gəldiyi kimi, Konvensiyanın 1-ci maddəsinə əsasən “yurisdiksiyası altında olan hər kəsin Konvensiyada müəyyən olunmuş hüquq və azadlıqların təmin edilməsi” barədə Dövlətin ümumi vəzifəsi ilə birgə götürülməklə, Konvensiyanın 2-ci maddəsinə əsasən yaşamaq hüququ müdafiə etmək öhdəliyi tələb edir ki, gücdən istifadə nəticəsində fərdi şəxslərin öldürüldüyü halda, rəsmi səmərəli istintaqın müəyyən forması mövcud olmalıdır (baxın, Mak Keynn və digərləri Birləşmiş Krallığa qarşı, 27 sentyabr 1995-ci il, § 161, A Seriyaları, № 324; Kaya Türkiyəyə qarşı, 19 fevral 1998-ci il, § 86, Hesabatlar, 1998-I; yuxarıda qeyd olunmuş Medova Rusiyaya qarşı, § 103). Rəsmi səmərəli istintaqı həyata keçirmək öhdəliyi, həmçinin ölümün Dövlət agentlərinə aid olmayan şübhəli vəziyyətdə baş verdiyi halda əmələ gəlir (baxın, Menson Birləşmiş Krallığa qarşı (qərardad), № 47916/99, İHAM 2003-V). Belə istintaqın əsas məqsədi yaşamaq hüququnu müdafiə edən daxili qanunvericiliyin səmərəli implementasiyasını və Dövlət agentlərinin və ya orqanlarının iştirakını cəlb edən işlərdə onların məsuliyyəti altında baş vermiş ölümlərə cavab vermələrini təmin etməkdən ibarətdir. Məsələ diqqətlərinə çatdırıldığı andan başlayaraq, dövlət orqanları öz mülahizələri ilə hərəkət etməlidirlər. Onlar bunu yaxın qohumun formal şikayət vermək və ya istintaq hərəkətlərinin həyata keçirilməsi üçün məsuliyyəti üzərinə götürmək təşəbbüsünə buraxmamalıdırlar (baxın, məsələn, İlhan Türkiyəyə qarşı (BP), № 22277/93, § 63, İHAM 2000-VII; yuxarıda qeyd olunmuş Pol və Odri Edvards işi, § 69).

233. İstintaqın səmərəli olması üçün onun həyata keçirilməsinə məsuliyyətli olan şəxslər hadisələrdə iştirak edən şəxslərdən müstəqil olmalıdırlar. Bu, yalnız iyerarxik və ya institusional deyil, həm də praktiki müstəqilliyi tələb edir (baxın, Hyuq Cordan Birləşmiş Krallığa qarşı, № 24746/94, § 120, İHAM 2001-III (çıxarışlar); və Kelli və digərləri Birləşmiş Krallığa qarşı, № 30054/96, § 114, 04 may 2001-ci il). İstintaq məsuliyyətli şəxslərin şəxsiyyətinin müəyyən olunmasına və onların cəzalandırılmasına qadir olmalıdır (baxın, yuxarıda qeyd olunmuş Pol və Odri Edvards, § 71). Sürətlilik və istintaqın ağlabatan şəkildə vaxtında keçirilməsi Konvensiyanın 2-ci maddəsinin mənasında səmərəli istintaqın kontekstində nəzərdə tutulur (baxın, Yaşa Türkiyəyə qarşı, 02 sentyabr 1998-ci il, §§ 102-104, Hesabatlar, 1998-VI; Cakıçı Türkiyəyə qarşı (BP), № 23657/94, §§ 80-87 və 106, İHAM 1999-IV; və yuxarıda qeyd olunmuş Kelli və digərləri, § 97). Bütün işlərdə qurbanın yaxın qohumu qanuni maraqlarının təmin olunması üçün zəruri olan həddə prosesə cəlb olunmalıdır (baxın, məsələn, Gülec Türkiyəyə qarşı, 27 iyul 1998-ci il, § 82, Qərar və Qərardadların Hesabatı, 1998-IV; və yuxarıda qeyd olunmuş Kelli və digərləri, § 98).