Inson va tuproq” kitobi- “Jayron” ekologik markazi

O`rta Osiyo qunduzi-
O`simlik- tirik organizmlar dunyosi, fotosintez qilish xususiyatiga ega bo`lgan avtotrof organizmlar. Hujayra po`sti, odatda, qalin sellyulozadan, zaxira oziq moddasi kraxmaldan iborat. Anʼanaga ko`ra, 20-asrning o`rtalarigacha barcha o`simliklar tuban (bakteriyalar, suvo`tlar, zamburug`lar, lishayniklar) va yuksak o`simliklar (yo`sinlar, psilofitlar, plaunlar, qirqbo`g`imlar, qirqquloqlar, ochiq urug`lilar, gulli o`simliklar)ga ajratib kelingan. Hozirgi bakteriyalar va zamburug`lar alohida dunyoga ajratiladi. O`simlik dunyosi 3 kichik dunyo: qizil suvo`tlar va yuksak o`simliklarga bo`linadi. Bu kichik dunyolar 350 000 turdan iborat barcha o`simlikni o`z ichiga oladi. O`simlik Yerda mavjud bo`lgan barcha tirik organizmlar hayotida katta ahamiyatga ega. Hayvonlar va odamning hayotini o`simliksiz tasavvur qilib bo`lmaydi. Faqat yashil xlorofillga ega bo`lgan o`simliklar atmosferadan karbonat angidrid gazini olib, atmosferaga deyarli barcha tirik organizmlarning nafas olishi uchun zarur bo`lgan kislorod chiqaradi. Shu yo`l bilan yashil o`simliklar atmosfera tarkibining doimiyligini saqlab turadi. O`simlik oziq zanjirining asosini tashkil etadi. Yer yuzidagi o`simliklar turli hayotiy shakllar (o`tlar, butalar, daraxtlar, lianalar, epifitlar va boshqalar)ni hosil qiladi. O`simlikning bevosita ishtirokida tuproq va torf hosil bo`ladi. Qo`ng`ir ko`mir va toshko`mirning hosil bo`lishi ham o`simlik bilan bog`liq. O`simlikning g`oyat xilma-xil turlaridan urug`li o`simliklar, asosan, gulli o`simliklar katta ahamiyatga ega. Urug`li o`simliklar oziq-ovqat, kiyim-kechak, yoqilg`i, qurilish materiallari va boshqalarni beradi.
O`simlik dunyosi-
O`t- poyasi nisbatan kichik bo`lgan o`simlik.
O`t pufagi-
O`t suyuqligi-
O`tloq-
O`txo`r cho`rtan baliq-
O`txo`r hayvon-o`simliklar bilan oziqlanadigan hayvonlar. O`txo`r hayvonlarning tabiatda ham, kishilar hayotida ham ahamiyati juda kata. Ular o`simliklar xomashyosini hayot uchun juda ahamiyatli bo`lgan tayyor oqsil moddalarga aylantirib beradigan “tirik fabrikalardir”. Tabiatdagi ko`pchilik yirtqich hayvonlar yashashi uchun deyarli barcha zarur moddalarni o`txo`r hayvonlar orqali oladi. Odamlar hgam ham hayot kechirishi uchun zaruriy oziq-ovqat mahsulotlarini va kiyim-kechaklarni o`txo`r hayvonlar mahsulotidan tayyorlaydilar. Shu sababli ba`zi o`txo`r hayvonlar xonakilashtirilgan.