Iqtisodiyot asoslari

iqtisodiyotni jamiyatning resurslar 
cheklangan holatda ehtiyojlarini qondirish uchun tanlovini ta’riflovchi 
va tahlil qiluvchi ijtimoiy fan sifatida
belgilashimiz mumkin. 
Shuning uchun iqtisodiyotning bosh muammosi shundaki, iqtisodiy 
resurslar, odamlarning talablaridan farqli o‘laroq, cheklangandir. Iqtisodiy 
nazariya va amaliyotning asosiy muammosi 
tanlov muammosi
sifatida ham 
taqdim etilishi mumkin. Darhaqiqat, agar turli xil talablarni qondirish uchun 
ishlatiladigan har bir omil cheklangan ekan, unda doimo undan foyda-
lanishning muqobilligi va ishlab chiqarish omillarining eng yaqin 
qo‘shiluvini izlash muammosi ham mavjud bo‘ladi, ya’ni 
tanlov muammo-
si
mavjud bo‘ladi. Javoblari xo‘jalik tizimining ko‘piga bog‘liq bo‘lgan 
iqti-
sodiyotning uch asosiy savolining
(masalasining) qo‘yilishi ushbu muam-
moning aks ettirilishidir. 
O‘z xo‘jalik faoliyatini tashkil qilar ekan insoniyat doimo nima ishlab 
chiqarish kerak? Qanday qilib ishlab chiqarish kerak? Ishlab chiqaril-
ganlarni qay tarzda taqsimlash kerak? Resurslarni qachon ishlatish kerak? 
degan muhim (bosh) iqtisodiy savollarga javob axtarishga majbur. Aynan 
shu savollarga eng oqilona javoblarni izlashdagi mahorat darajasi pirovard 
natijada mamlakatning boyligini va uning fuqarolarining farovonligini bel-
gilaydi. 
 
Iqtisodiyotning uchta asosiy savoli: 

---

15 
Ushbu iqtisodiy makonda va shu vaqtda imkoni bo
‘
lgan to-
varlardan qaysilarini ishlab chiqarish, qaysu xizmatlarini 
ko
‘
rsatish kerak. 
Nima? 
Imkoni bo
‘
lgan Tovar va xizmatlardan tanlanganlari ishlab 
chiqarishi 
resurslarining 
qanday 
to
‘
plamida, 
qaysi 
texnologiyani qo
‘
llanganda ishlab chiqarilishi xizmat 
ko
‘
rsatilishi kerak. 
Qanday 
qilib? 
Tanlangan tovarlarni kim sotib oladi, kim ulardan foyda olib, 
ular uchun haq to
‘
laydi. Jamiyatning ushbu tovarlarniishlab 
chiqarish xizmatlarni ko
‘
rsatishda olgan, ya’ni daromadi 
qanday taqsimlanishi kerak? 
Kim uchun? 

---

16