Isitma chiqishi: uni tushirish usullari, turlari, tana harorati normasi

Isitma turlari

Tana haroratining oshishi kattalar va bolalarda turli xil ko‘rinishda kechadi.
Isitma xurujini ikki xil ko‘rinishi bor:

Pushti (qizil) isitma

Nomiga mos holda belgilar namoyon bo‘ladi – teri qoplami qizg‘ish tusda, ayniqsa bo‘yin va yuz terisi qizarib ketganligi ko‘rinadi.
Bunday turdagi isitma qilish ko‘p uchraydi. Organizm issiqlikni ajratib chiqarib tashlaydi, ya’ni tashqi qon tomirlar kengayadi (qon shu yo‘l bilan soviydi), ter ajralishi ko‘payadi (teri haroratini pasaytiradi).
Bemor ahvoli stabil bo‘lib, umumiy ahvolida o‘zgarish kuzatilmaydi.

Oq isitma

Isitma xurujining xavfli koʻrinishi. Organizmda termoregulyatsiya jarayonlarining jiddiy buzilishlari kuzatiladi.
Bunda teri qoplamalari oqish rangda, sovigan bo‘lsada (ayniqsa kaft va tovon sohasi sovuq), rektal yoki oral tana haroratini o‘lchaganda ko‘rsatkichlar baland bo‘ladi.
Bemor varaja qiladi, umumiy ahvoli og‘irlashadi, hushdan ketish holatlari kelib chiqadi.
Oq isitma qon tomirlarning kengayish xususiyati buzilgan holatlarda kuzatiladi, teridagi qon tomirlar kengaya olmasligi natijasida organizm o‘zini sovita olmaydi.
Eng xavfli jihati shundaki, hayot uchun muhim bo‘lgan a’zolar — yurak, miya, jigar, buyraklarda ham harorat ko‘tarilib ketadi va ularning funksiyasiga salbiy ta’sir etadi.

Isitma chiqishi sabablari

Organizm termoregulyatsiya jarayoni endokrin tizimi tomonidan boshqariladi, bu tizim kerakli vaqtda sovitish yoki isitish mexanizmlarini ishga tushirib turadi.
Albatta, gormonal buzilishlar yoki endokrin bezlarining normal ishlamasligi termoregulyatsiyaning buzilishiga olib keladi.
Tana haroratining oshishi sabab bo‘ladigan asosiy modda – pirogenlardir. Bu moddalar immun tizimi tomonidan ajralib chiqadi. Pirogen moddalar organizm sog‘lig‘i uchun xavf tug‘diruvchi patogenlar bilan kurashda yordan berish uchun ishlab chiqariladi.
Tana harorati quyidagi hollarda ko‘tarilishi mumkin:

• 
  Infeksiya – viruslar, bakteriyalar, soda hayvonlar va boshqalar ta’​sirida;
  
• 
  Kuyish, travmalar;
  
• 
  Allergik reaksiyalar. Bunday holatda immun tizimi zararsiz moddalarga qarshi kurashish uchun pirogen moddalarni ishlab chiqaradi;
  
• 
  Shok holatlari;
  
• 
  O‘RK (o‘tkir respirator kasalliklar).
  

Mavsumiy respirator kasalliklar – tana harorati oshishiga sabab bo‘luvchi eng ko‘p tarqalgan patologiyalardir.
Bunda kasallik chaqirgan patogen turiga qarab tana harorati ko‘tarilishi turlicha ko‘rsatkichlarda bo‘ladi. Oddiy shamollash yoki O‘RK yengil ko‘rinishida tana harorati subfebril ko‘rsatkichlarda bo‘ladi va u sekin-asta ko‘tarilib boradi. To‘g‘ri davo muolajalari olib borilsa, isitma 4 kundan ortiq ushlanib turmaydi, tana harorati normal holatga keladi.
Agar tana harorati qisqa muddat ichida, 38 °C​ gacha ko‘tarilib ketsa, bu grippdan dalolat beradi. Boshqa nafas yo‘llari infeksiyalariga nisbatan gripp xavfliroq hisoblanadi va mahalliy shifokor yoki pediatr ko‘rigidan o‘tib turish kerak bo‘ladi.
Agar tana harorati ko‘tarilishi muolajadan keyin ham ko‘tarilsa yoki 5 sutka davomida normal ko‘rsatkichlarga qaytmasa, bu kasallikning asoratidan dalolat beradi.
Virusli kasallikka bakterial infeksiyasi aralashganida tana harorati 38 °C​ da bo‘ladi. Bunday holatda tez tibbiy yordamga yoki shifokorga murojaat etish kerak, chunki bemorga majmuaviy davolash talab etiladi.