Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti r. E. Xoliqova

 
Ijtimoiy-iqtisodiy yangilanish «o‘zbek modeli»ning konsepsiyasi va 
tamoyillari, uning dunyo tomonidan tan olinishi. Birinchi
 
Prezidentimiz tomonidan 
ishlab chiqilgan mustaqil taraqqiyot yo‘li xalqimiz tomonidan ham, xalqaro 
maydonda ham taraqqiyotning «o‘zbek modeli» deb qabul qilindi.
 
O‘zbek modeli 
ishlab chiqishda, birinchidan, xalqaro tajriba asos qilib olindi. Ikkinchidan, xo‘jalik 
imkoniyatlari, shart-sharoitlari, eski tuzumdan meros bo‘lib qolgan muammolar 
hisobga olindi.
Shuning uchun ham respublika ichki va tashqi siyosatining asosiy yo‘nalishlari 
pirovard natijada chinakam mustaqil O‘zbekistonda yangi, adolatli jamiyat barpo 
etishga qaratildi. «Respublikada sobitqadamlik bilan xalqchil, adolatli jamiyatni 
bunyod etish - bosh vazifadir, - deb belgilandi. Birinchi Prezidentimiz bu boradagi 
fikrini davom ettirib «O‘zbekiston - kelajagi buyuk davlat. Bu - mustaqil, 
demokratik, huquqiy davlatdir. Bu - insonparvarlik qoidalariga asoslangan, millati, 
dini, ijtimoiy ahvoli, siyosiy e’tiqodlaridan qat’i nazar fuqarolarning huquqlari va 
erkinliklarini ta’minlab beradigan davlatdir. Xalq davlat hokimiyatining 
manbaidir», - degan qoidani ilgari surdi. Bu Mustaqillikning bir yilligi 
arafasidayoq qat’iy qilib o‘rtaga tashlangan davlat siyosati edi. Shuningdek, 
yangilangan jamiyat har bir a’zosining siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy turmush 
tarzini kafolatlovchi yo‘llarni ham ko‘rsatib berdi. Jumladan, siyosiy sohada bu:
 
-
xalq, ham bevosita, ham o‘z vakillari orqali davlat hokimiyatini amalga 
oshirishda to‘liq ishtirok etishi lozimligini; 

---

43 
-
hokimiyat bo‘linishining jahon tan olgan qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va 
sud hokimiyatiga bo‘linish tamoyilini joriy etish asosida demokratiyani 
chuqurlashtirish hamda milliy davlatchilikni barpo qilishni; 
-
jamiyatning siyosiy tizimini, davlat idoralarining tuzilmasini tubdan 
yangilashni; 
-
barcha fuqarolarning qonun oldidagi huquqiy tengligini va qonunning 
ustunligini ta’minlashni; 
-
bir mafkuraning, bir dunyoqarashning yakka hokimligidan voz kechish, 
siyosiy tashkilotlar, mafkuralar va fikrlar xilma-xilligini tan olishni; 
-
demokratiyaning qonuniy tarkibi sifatida ko‘ppartiyaviylikni shakllantirishni; 
-
O‘zbekistonda tug‘ilib, uning zaminida yashayotgan, mehnat qilayotgan har 
bir kishi, milliy mansubligi va e’tiqodidan qat’i nazar respublikaning teng huquqli 
fuqarosi bo‘lishga erishishni bildiradi. 
Iqtisodiy sohada esa bu: 
-
milliy boylikning ko‘payishini ta’minlaydigan barqaror, rivojlanib boruvchi 
iqtisodiyotni barpo etishni; 
-
ijtimoiy jihatdan yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotini bosqichma-bosqich 
shakllantirishni; 
-
mulk egalari huquqlarining davlat yo‘li bilan himoya qilishini ta’minlash va 
barcha mulkchilik shakllarining huquqiy tengligini qaror toptirishni; 
-
iqtisodiyotni o‘ta markazlashtirmasdan korxonalar va tashkilotlarning 
Mustaqilligini 
kengaytirishni, davlatning 
xo‘jalik 
faoliyatiga 
bevosita 
aralashuvidan voz kechishni; 
ijtimoiy va ma’naviy sohada bu:
 
-
insonparvarlik g‘oyalariga sodiqlikni, inson, uning hayoti va shaxsiy 
daxlsizligi, erkinligi, qadr-qimmati, yashash joyini tanlash huquqi saqlanib 
qolishini; 
-
ma’naviyatni qayta tiklashni; 
-
o‘zbek tilini rivojlantirishni; 
-
hurfikrlilik, vijdon va din erkinligini qaror toptirishni; 
-
ijtimoiy adolat qoidalarini ro‘yobga chiqarish, aholining eng nochor 
qatlamlari - keksalar, nogironlar, yetim- yesirlar, ko‘p bolali oilalar, o‘quvchi-
yoshlaming davlat tomonidan iqtisodiy muhofazaga bo‘lgan kafolatli huquqlarini 
ta’minlashni; 
-
odamlarning iste’dod qobiliyatlarini namoyon etish uchun shart-sharoit 
yaratish, ma’naviy mulkni himoya qilishni bildiradi 
O‘zbek modelining asosini mashhur besh tamoyil tashkil etdi 
«O‘zbek modeli» beshta asosiy tamoyilning mohiyatini quyidagi jadval orqali 
ko‘rishimiz mumkin (4.1-jadval).