Issiqlik elektr stansiyalarda

G 2 ????
ya’ni namuna tarkibidagi s^= 0,8 % ga teng ekan.

56

9. 
   YoqilgM tarkibidagi uchuvchan birikmalar miqdorini aniqlash
   

YoqilgM tarkibidagi uchuvchan birikmalar miqdorini aniqlash uchun 9147-59 raqamli GOST bo‘yicha 1±0,1 gr miqdordagi aniq tortilgan bir necha namuna (kamida 3) farforli yoki kvarsli usti yopiq tigellarga joylashtirib, 7 minut davomida harorati 850d 10 °S boMgan yomq mufel pechida qizdiriladi. Vaqt tugashi bilan tigellar pechdan olinib, 5 minut xona haroratida sovutiladi, so‘ng og‘zi yopiq holatda xona haroratiga kelguncha eksikatorda sovutiladi. Tarkibidagi uchuvchan kukun holatdagi sovugan namunalaming ogMrligi 0,0002 g aniqlikda tortilgandan soMig quyidagi ifoda bo'yieha tarkibidagi uchuvchan moddalarning analitik massadagi miqdori hisoblanadi.
v = -S.. 100-1Г %
G
Yonuvehi massasi bo‘yicha uning miqdori quyidagicha hisob­ lanadi.
V* - к - 100 H

\0Q-h~-yT

Agarda yoqilgM tarkibida uchuvchan birikmalar miqdor 9 % dan kam boMsa parallel olib borilgan laboratoriya natijalari bo‘yicha ular orasidagi farq 0.3 % dan ko‘p boMmasligi, uchuvchan birikmalar miqdori 45 % gacha boMgan yoqilgMlarda bunday farq 1,5 % dan oshmasligi lozim.

10. 
    Qattiq yoq’iIg‘ilarning yonish qonuniyatlari va yonish mahsulotlari
    

MaMumki, qattiq yoqilgMlaming asosiy yonuvehi elementlari
uglerod va vodoroddan tashkil topgan boMib, bu elementlaming yonishi geterogen va gomogen fazada sodir boMadi. Masalan: uglerodning geterogen sharoitida yonishi uch xil holatda sodir boMadi.
S + 02= S 0 2 2 S + 02= 2 S 0 S+ S 0 2= 2 S 0
q eh ch q ch ch q ch ch
YoqilgM va havo tarkibidagi suv bugMning uglerod bilan birikish reaksiyasi ham geterogen reaksiya hisoblanadi:
s + n 2o = s o + n 2
q s ch ch
57
S+2N20 = S 0 2 + N2
к s ch ch
Yoqilg‘i tarkibidagi yuqoridagi reaksiya asosida hosil bo‘lgan N 2 ning yonishi hamda S ning chala yonishidan hosil bo‘lgan SO gazining yonishi goraogen reaksiyalar hisoblanadi.
2N2+ 0 2 = 2NzO
ch ch e 2SO+ 0 2= 2 S 02
ch ch
Bu reaksiyalar tezligi yoqilg'ining yonish haroratiga bog'liq bo‘lib harorat qancha yuqori bo‘Isa yuqoridagi reaksiyalarga asosan S 0 2 gazining hosil boMishi tezlashib SO niki kamayib boradi.
Qattiq yoqilg‘ilaming yonish jarayonlari va uning tezligi yoqilg‘i zarrachalari atrofida 0 2 ning diffuziyalanishi hamda ular orasidagi kimyoviy reaksiyalaming kinetik tezligiga bog‘liq bo'ladi. Shu sababli qattiq yoqilg'ilaming yonish jarayonlari diffuziyali hamda kinetik reaksiya tezligi asosida sodir bo‘ladi.
Kimyoviy reaksiyaning kinetik tezligi (K) massa almashish koeffitsiyentiga (a) nisbatan ko‘proq pasayadi. Shu sababli past haroratda KaN bo‘lganda yonish diffuzion rejimda davom etadi.
M a’lumki, yonish kamerasiga berilayotgan ko‘mir zarrachalari 0 , 1- 1,0 darajada mayda bo‘lganligi tufayli bunday zarrachalar yuqori haroratli o‘txonada avval diffuziyali ko‘rinishda yona boshlaydi. Uzluksiz yonishi davomida uning o‘lchami tobora kichiklanib borishi sababli aN>K bo'ladi va zarraning yonishi kinetik rejinda tugallanadi.
Ammo tabiiy yoqilg‘i faqat ideal holatdagi ugleroddan iborat bo^masligi, tarkibida har xil ballast moddalar, namlik bo'lishi sababli 100 °S haroratdan boshlab yoqilgi tarkibidagi namlikbug'lanish issiqligi ta’sirida yoqilg‘idan ajralib chiqa boshlaydi. Buning natijasida yonayotgan zarrachaning harorati issiqlik bilan ko'tarilishi sababli uning alangalanishi tez sodir
58
boMmaydi. Shu bilan birgalikda harorat ko'tarilishidan yoqilgM tarkibidagi namlikning bug‘lanish darajasi ortib borishi natijasida S+N2O = SO+N2 va S+2N20 = S 0 2HN2 reaksiyalaming tezligi ham ortadi.
Yoqilg‘ining yonishi davomida tarkibidagi namlikning yo‘qolishi va oson ajraladigan uchuvchan moddalaming ajralib chiqisnidan qolgan koks holatidagi qismi yonishi, yuqorida ta’kidlangandek saf holatdagi S ning yonishiga mos keladi.
YoqilgM tarkibida oson ajaralib chiqadigan uchuvchan moddalar qancha ko‘p miqdorda bo‘lsa, ularning yonishida ajralib chiqayotgan issiqlik, yoqilg‘ining kokslanish daraiasini ham tezlashtiradi.
Bunday turdagi yoqilg‘ilami yonishga moyillik reaksiyasi yuqori yoqilg‘ilar deyiladi. Bularga asosan uglerodlanish darajasi past boMgan yoqilgMlar kiradi, aksincha tarkibida uchuvchan birikmalar kam, ugleroalanish darajasi yuqori boMgan yoqilgMlarning alangalanib yonishi sust kechadi. Shu sababli bunday turdagi yoqilgMlarni yonishga moyillik reaksiyasi past yoqilgMlar deyiladi.
Quyidagi rasmda ko‘mir zarrachasining yonish mexanizmi keltirilgan.
6

8 -rasm.OMxona kamerasida ko'm ir zarrachalarining yonish mexamzmi

1 - ko‘mir zarrachasi, 2 - uning qurishi, 3 - tarkibidagi ichki namlikning chiqishi, 4 - uchuvchan moddalaming ajralishi chiqishi va yonishi, 5 - koks qoldigMning yonishi,
6 - kul zarrachasi hosil boMishi.
39
Ma’lumki, har qanday organik yoqilg‘ilaming yonishi jarayonida SCb ,N02 CO2 hamda suv bug‘i, qattiq yoqilg‘ilarda bunday moddalar bilan birgalikda kul va shlak mahsulotlari ham hosil bo‘ladi, hosil bo‘lgan gazsimon birikmalar IES larining tutun tarqatuvchi mo‘risi orqali havoga chiqarib yuboriladi kul va shlak mahsulotlari IES larda yig‘ilib mahsus ajratilgan joylarga chiqarib tashlanadi.
A trof muhitga chiqariladigan tutun tarkibida bunday gazsimon moddalalaming qancha bo‘lishi yoqilg'i tarkibidagi S, N, S, N hamda yonish kamerasiga berilayotgan havoning miqdoriga, yoqilg'i sarfiga, uning yonish qonuniyatlariga, qattiq yoqilg'ilaraa Shu bilan birgalikda ulaming kullik darajasiga hamda tarkibidagi mexanik iflosliklarining miqdoriga bog‘liq. S va S ning yonishida hosil bo‘lgan tutun gazi tarkibini aniqlash natijalari bo'yicha S 0 2 va S 0 2 gazlarining nazariy miqdori (AV,) quyidagi yig'indidan iborat.
AV i=Vso +VS02in3/kg
lkg miqdorda S ning to'la yonishida 1,866 m ’ S 0 2, Shuncha miqdorda S-ning to'la yonishida 0,70 m3 S 0 2 gazlari hosil bo'lishi tajribada aniqlangan.
Azot oksidining nazariy miqdori v? =oj9 v? +o,oc8 n„ nr^kg ifoda bo'yicha hisoblanadi. Bu ifodada v? _ yoqilg'i yonish
kamerasiga berilayotgan havoni miqdori, m 3, N. - yoqilg'ining ishchi massasi tarkibidagi azotning miqdori.
Tutun gazi tarkibidagi suv bug'ining miqdori quyidagi faktorlarga, ya’ni yoqilg'i tarkibidagi N ning miqdoriga, yoqilg'ining namlik (w) darajasiga hamda yonish kamerasiga berilayotgan havoning namligiga bog'liq.