6. SONUÇ ve ÖNERİLER
Çocukların istismar ve ihmal ile karşılaşma durumları, etkileyen faktörler ve
istismar ve ihmalin çocuklar üzerindeki fiziksel ve psikolojik etkilerini incelemek
amacıyla yapılan bu çalışmada şu sonuçlar elde edilmiştir:
•
Çocukların yaklaşık %92.3’ünün istismar ve ihmale uğradığı, istismar ve ihmale
maruz kalan çocukların %67.8’inin duygusal istismar, %42.1’inin fiziksel
istismara, %39.1’inin ekonomik istismara, %97.0’ının ihmale maruz kaldığı;
•
Baba eğitim durumu, aile gelir durumu ve aile yapısının istismar ve ihmal
üzerinde etkili olduğu;
•
Cinsiyet ve yaş ile kardeş sayısı, okul dışında çalışma durumu, anne eğitim
düzeyi, anne-baba çalışma durumu ve anne-baba evlilik durumunun istismar ve
ihmal üzerinde etkili olmadığı;
•
Çocukların istismar ve ihmal yaşama durumunun fiziksel belirtilerin ortaya
çıkışını etkilemediği;
•
İstismar ve ihmalle karşılaşma durumunun çocukların psikolojik durumlarını
oldukça fazla etkilediği belirlenmiştir.
Bu sonuçlar doğrultusunda;
−
Araştırmada, bazı demografik özelliklerin çocuk istismar ve ihmali için risk
faktörleri arasında yer aldığı belirlenmiştir. Çocuk ihmal ve istismarı ailenin
yaşam stresleriyle ilişkili olabileceğinden, ailedeki ekonomik ve sosyal
streslerin belirlenmesi amacına yönelik girişimlerde bulunulması,
49
−
Araştırmanın yapıldığı bölge başta olmak üzere anne-baba ve çocuklar
arasındaki iletişimi kuvvetlendirmek ve anne babaların ebeveynlik
becerilerini desteklemek ve geliştirmek amacıyla düzenli toplantıların
planlanması,
−
Araştırmanın yapıldığı bölge başta olmak üzere bu yaş grubundaki
çocukların kendilerini ifade etmelerini kolaylaştırmaya ve başa çıkma
yöntemlerini geliştirmeye yönelik girişimlerin planlanması,
−
Çocuklardaki bazı psikolojik belirtilerin nedenlerinin istismar ve ihmal
olabileceği düşünüldüğünde, fiziksel ya da psikolojik problemleri olan
çocuklara bu konuda da yaklaşılmalı, gerekli önlemler alınmalıdır. Bu
önlemlerin alınmasında hemşirelere oldukça fazla sorumluluk düşmektedir.
Bu nedenle hemşirelerin de bu konuda bilgilendirilmelerine yönelik
programların düzenlenmesi,
−
Bu çalışma sonuçlarının araştırmanın yapıldığı bölgede bulunan okul
yöneticilerine, ailelere, klinisyen ve akademisyen hemşirelere duyurulması
önerilebilir.
50
7. KAYNAKLAR
1.
Bahar G, Savaş AH, Bahar A. Çocuk istismarı ve ihmali: Bir gözden geçirme. Fırat
Sağlık Hiz Derg 2009; 12(4): 51-65.
2.
Mangır M, Aral N, Haktanır G, Baran G, Başar F, Köksal A. Fiziksel Yönden
İstismar Edilen ve Edilmeyen Çocukların Ana-Baba Tutumlarını Algılayış
Şekillerinin İncelenmesi, 10. Ya-Pa Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması
Semineri. 1995: 81-98.
3.
Gümüş YS. Çocuk istismarına göz yummayın!
12.02.2009
http://www.doktorumonline.net/mid/articles/id/320/%C3%87ocuk_istismari.htm
4.
Arthur H. Physical Abuse Of Children. In:Wiener Jm, Ed. Texbook Of Child
Adolescent Psychiatry. 2 Nd. Ed. Washington: American Psychiatry Pres, 1997;
687-698.
5.
Walrath C, Ybarra M, Holden Ew, et al. Children with reported histories of sexuel
abuse: Util, Z, Ng multiple perspectives to understand clinical and psychosocial
profiles. Child Abuse Negl 2003; 27: 509-524.
6.
Tıraşçı Y, Gören S. Çocuk istismarı ve ihmali. Dicle Tıp Derg 2007; 34(1): 70-74.
7.
Taner Y, Gökler B. Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Hacettepe Tıp
Derg 2004; 35: 82-86.
8.
Polat O. Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı 1 Tanımlar. Ankara: Seçkin Yayıncılık,
2007.
9.
Özmen, KS. Aile içinde öfke ve saldırganlığın yansımaları. Ankara Üniv Eğitim
Bil Fak Derg 2004; 37: 27–39.
51
10.
Kara B, Biçer Ü, Gökalp AS. Çocuk istismarı. Çocuk Sağlığı Hast Derg 2004; 47:
140-51.
11.
Crozier JC, Barth RP. Cognitive and academic functioning in maltreated children.
Child School 2005; 27: 197-207.
12.
Finzi R, Ram A, Even D, Shnit D, Weizman A. Attachment styles and aggression
in physically abused and neglected children. J Youth Adoles 2001; 30: 769-787.
13.
Horton CB, Cruise TK. Child Abuse and Neglect. The School’s Responce. New
York: The Guilford Press. 2001.
14.
Ünal F. Ailede çocuk istismarı ve ihmali. TSA 2008; 12(1): 9-18.
15.
Çatık EA, Çam O. Hemşire ve ebelerin çocuk istismarı ve ihmalinin belirti ve
risklerini tanıma düzeylerinin saptanması. Ege Üniv HYO Derg 2006; 22 (2): 103-
119.
16.
Ayvaz M, Aksoy MC. Çocuk istismarı ve ihmali. Hacettepe Tıp Derg 2004; 35: 27-
33.
17.
WHO. World Report on Violence and Health; Child Abuse and Neglect by Parents
and other Caregivers, Geneva. 2002; 60.
18.
Cüceloğlu D. İnsan ve Davranışı, İstanbul: Remzi Kitapevi, 2003; 277-278
19.
Kepenekçi Y. Hukuksal açıdan çocuk istismarı ve ihmali. Katkı Pediatr Derg 2001;
22 (3).
20.
Turhan E, Sangün Ö, İnandı T. Birinci basamakta çocuk istismarı ve önlenmesi.
Sted 2006; 15: 153-157.
52
21.
Mraovıch LR, Wilson JF. Patterns of child abuse and neglect associated with
chronological age of children living in a midwestern county. Child Abuse Negl
1999; 23(9): 899-903.
22.
Aral N, Gürsoy F. Çocuk hakları çerçevesinde çocuk ihmal ve istismarı. Milli
Eğitim Derg 2001; 151: 36-39.
23.
Yıldız S. İlköğretim II. Kademesindeki Çocuklara Yönelik İstismarın ve İhmalin
Çeşitli Değişkenler Yönünden İncelenmesi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2007.
24.
Yaşar FZ, Akduman GG. Çocuk istismarı-ihmali ve adli diş hekimliği. TSK
Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6(5): 389-394.
25.
Kuğuoğlu S. Çocuk İstismarı ve İhmali. Ed: Selimen D, Acil Bakım. İstanbul: Yüce
Yayım, 2004; 577-599.
26.
Kocaer Ü. Hekim ve Hemşirelerin Çocuk İstismarı ve İhmaline Yönelik
Farkındalık Düzeyleri. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çocuk
Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,
2006.
27.
Theodore AD. Epidemiyologic featuresof the physical and sexual maltreatment of
children in the Carolinas. Pediatr 2005; 115: 331-337.
28.
Koyun A, Çiçekoğlu P. Çalışan Çocuklar ve Eğitim Durumları. 2.Uluslararası
Katılımlı Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Sempozyumu, Ankara, 2008.
29.
Köknel Ö. Kimliğini Arayan Gençliğimiz. İstanbul: Altın Kitapları Yayınevi, 2001;
63-69.
53
30.
Polat O. Çocuk ve Şiddet. İstanbul: Der Yayınları, 2001; 138-150.
31.
Erkman F. Çocukların Duygusal Ezimi, Çocukların Kötü Muameleden Korunması.
I. Ulusal Kongresi, Serbest Bildiriler Kitabı, Gözde Repro Ofset, 1991; 163–168.
32.
Kulaksızoğlu A. Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. 4. Baskı. 2001.
33.
Öztürk S. Çocuklarda Duygusal İstismar. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 2007.
34.
Johnson CF. Abuse and neglect of children. Chapter 36. Nelson Textbook of
Pediatric, 16th ed. Saunders Company, 2002; 110-119.
35.
Güler N, Uzun S, Boztaş Z, Aydoğan S. Anneleri tarafından çocuklara uygulanan
duygusal ve fiziksel istismar/ihmal davranışı ve bunu etkileyen faktörler.
Cumhuriyet Üniv Tıp Fak Derg 2002; 24(3): 128 -134.
36.
Nurcombe B. Child sexual abuse I: Psychopathology. NZ J Psychiatry Aust 2000;
34 (1): 85-91.
37.
Yates A. Sexual Abuse Of Children. In: Wiener JM, Ed. Textbook Of Child
Adolescent Psychiatry. 2nd Ed. Washington: American Psychiatric Press, 1997:
699-709.
38.
Akduman GG, Ruban C, Akduman B, Korkusuz İ. Çocuk ve cinsel istismar. Adli
Psikiyatr Derg 2005; 3(1): 9–14.
39.
Fırat S. İstismara ve İhmale Uğramış Çocukların Tedavi ve Rehabilitasyonu: Bir
Yataklı Merkez Modeli. Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adli
Tıp Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana, 2007.
54
40.
Zeytinoğlu S. Türkiye’de Çocuğun Durumu. 1990’ların Çocuk Politikası Kongresi,
Ankara: DPT-UNICEF Yayınları, 1989: 241-252.
41.
Bilgin R. Diyarbakır'da sokakta çalışan çocuklar üzerine sosyolojik bir araştırma.
Elektronik Sosyal Bil Derg 2009; 8(27): 232-244.
42.
Yılmaz U, Bayat M. Oto tamirhanelerinde çalışan çocuk işçilerin sağlıklarını
koruyucu davranışları ile iş ortamı ve çalışma koşullarının değerlendirilmesi. Sağlık
Bil Derg 2005; 14: 37-44.
43.
İzmirli M, Sur H, Polat N. Çocuğa karşı dayak olgusu ve çocuk istismarı. Çocuk
Form Derg 2000; 3(1): 37-49.
44.
Lindell C, Svedin CG. Physical Child abuse in Sweden: a study of police reports
between 1986 and 1996. Soc Pschiatry Epidemiol 2001; 36(3): 150-57.
45.
Murry SK, Baker AW, Lewin L. screening families with young children for child
maltreatment potantial. Pediatr Nurs 2000; 26(1): 47-54.
46.
Özcan F. Çocuk istismarı ve ihmali
http://www.sivasram.gov.tr/arge_cocukistismari.htm
30.03.2009
47.
Bilir Ş, Arı M, Dönmez NB, Güneysu S. 4-12 Yaşları Arasında 16.100 Çocukta,
Örselenme Durumları İle İlgili Bir İnceleme. I. Ulusal Kongresi, Serbest Bildiriler
Kitabı, Gözde Repro Ofset. 1991: 45-53.
48.
Bekçi B. İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinde Aile İçi Çocuk İstismarı ve
Öfke Tetikleyicileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,
2006.
55
49.
Baumrind D. Child Maltreatment and Optimal Caregiving in Social Contexs. New
York: Garland Publishing, Inc. 1995.
50.
Browne K. Çocuk İstismarını Önceden Kestirme. Çocukların Kötü Muameleden
Korunması, I.Ulusal Kongre Kitabı. 1991: 295-305.
51.
Yavuzer H. Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2002: 234-247.
52.
Sibert JR, Payne EH, Kemp AM, Barber M, Rolfe K, Morgan RJ, Lyons RA,
Butler I. The incidence of severe physical child abuse in wales. Child Abuse Negl,
2002; 26(12): 1207.
53.
Ayan S. Aile İçinde Çocuğa Yönelik Şiddet (Sivas İlköğretim İkinci Kademe
Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Sivas, 2007.
54.
Mıan M. World report on vıolence and health: What ıt means for children and
pediatricians, J Pediatr 2005; 145: 14-19.
55.
Ünal G. Aile içi şiddet. Aile Toplum Derg 2005; 2(8): 77-85.
56.
Gökler I. Çocuk istismarı ve ihmali: Erken dönem stresin nörobiyolojik gelişime
etkisi. Çocuk Gençlik Ruh Sağlığı Derg 2002; 9: 47-57.
57.
Paavilaienen E, Tarkka MT. Definition and identification of child abuse by finnish
public health nurses. Public Health Nurs 2003; 20: 49-55.
58.
Siyez MD. Duygusal İstismara Maruz Kalan ve Kalmayan Ergenlerin Benlik
Algıları İle Depresyon ve Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması. Dokuz Eylül
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık
Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2003.
56
59.
Dubowitz H. Preventing child neglect and physical abuse. Pediatr Rev 2002; 23:
191-196.
60.
Polat O. Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı-2 Önleme ve Rehabilitasyon. Ankara:
Seçkin Yayıncılık. 2007: 311-312.
61.
Uysal A. Çocuk İstismarı ve İhmalinin Belirti ve Risklerini Tanılamada Hemşire ve
Ebelerin Bilgi Düzeylerinin Saptanması, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 1998.
62.
Arıkan D, Yaman S, Çelebioğlu A. Çocuk ihmali ve istismarı konusunda
hemşirelerin bilgileri. Atatürk Üniv. HYO Derg 2000; 3(2): 29-35
63.
Çoban B, Özden N, Özgen G. Çocukta Cinsel İstismar ve Hemşirenin Rolü. III.
Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi. Edirne: Öncü Basımevi, 2004: 56 – 57.
64.
Demirci N. Hemşirelerin Çocuk İstismarı ve İhmali Hakkında Bilgi Düzeylerinin
Saptanması. III. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi, Edirne: Öncü Basımevi,
2004: 81-82.
65.
Akdaş (Atamer) A. Çocuk İstismarı Tarama Anketi: Geliştirme, Geçerlik ve
Güvenirlik Çalışması. İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü, Sosyal Bilimler
Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul 2005.
66.
Şahin NH, Durak A. Uğurtaş S. Kısa semptom envanteri ergenler için kullanımının
geçerlik, güvenilirlik ve faktör yapısı. Türk Psikiyatr Derg 2002; 13(2): 125-135.
67.
Şahin NH, Durak A. Kısa semptom envanteri (brief symptom ınventory-bsı): Türk
gençleri için uyarlanması. Türk Psikoloji Derg 1994; 9(31): 44-56.
57
68.
Zoroğlu SS, Tüzün Ü, Şar V, Öztürk M, Kora EM, Alyanak B. Çocukluk dönemi
istismar ve ihmalin olası sonuçları. Anadolu Psikiyatr Derg 2001; 2(2): 69-78.
69.
Ayan S, Kaya G. Aile İçinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Anne Tutumları
http://www.toplumvesiyaset.com/yaziOku.php?id=2176
20.10. 2009
70.
Göğayaz S. Ergenlerde Öğretmenlerine Yönelik Duygusal İstismar Algısının
İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri
Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 2001.
71.
Yılmaz T. Çocuk İstismarı ve İhmalinin Yaygınlığı ve Dayanıklılıkla İlişkili
Faktörler. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı,
Doktora Tezi, İzmir, 2008.
58
EK-1
SORU FORMU
1.
Cinsiyetiniz nedir ? Kız () Erkek ()
2.
Kaç yaşındasınız ?
A) 11-13 Yaş B)14 ve üzeri yaş
3.
Kaçıncı sınıfa gidiyorsunuz? ……………
4.
Anneniz: Sağ () Ölü ()
5.
Babanız: Sağ () Ölü ()
6.
Anne-babanızın evliliği devam ediyor mu? Evet () Hayır ()
7.
Kaç kardeşsiniz?
A) 0-2 B)3-5 C) 6 ve üzeri
8.
Babanızın eğitim durumu nedir?
A) Okuryazar değil B) İlkokul-Orta okul C) Lise D) Üniversite ve üstü
9.
Annenizin eğitim durumu nedir?
A) Okuryazar değil B) İlkokul-Orta okul C) Lise D) Üniversite ve üstü
10.
Babanızın mesleği nedir?
A)
Çalışmıyor B)İsçi-Memur C) Serbest meslek D) Emekli
11.
Annenizin mesleği nedir?
A) Ev Hanımı B)İşçi -Memur C) Emekli
12.
Ailenizin gelir düzeyi nedir? (size göre)
A)
Düşük B) Orta C) İyi
59
13.Ailenizin yapısı nedir?
A) Çekirdek B) Geniş
14.Okul dışında herhangi bir işte çalışıyor musunuz? Evet ( ) Hayır ( )
15. Son zamanlarda aşağıdaki şikâyetleri yaşadınız mı?
EVET HAYIR
İştahsızlık
Uyku Bozukluğu
Baş Ağrısı
Karın Ağrısı
Kusma
Altını Islatma
Parmak Emme
Tırnak Yeme
60
EK-2
ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİNİ TANILAMA ANKETİ – TARAMA
FORMU
Sevgili öğrenciler aşağıda siz ve aileniz hakkında çeşitli sorular sorulmuştur.
Elde edilen bilgiler bilimsel bir amaç için kullanılacaktır ve tümü gizli tutulacaktır. Bu
nedenle sorulan sorulara olabildiğince açık ve doğru yanıtlar vermeniz bizim için büyük
önem taşımaktadır. Cevap vermeden önce her cümleyi dikkatle okuyunuz ve doğru bir
şekilde cevaplayınız, kesinlikle boş bırakmayınız. Sizin düşüncenize en uygun kutuya
(X) işareti koyacaksınız ve her cümle için sadece bir kutuyu işaretleyiniz. Yardımlarınız
için şimdiden çok teşekkür ederiz.
Hiç
Zaman Zaman
S
ık S
ık
1. Annem-babam bana, şu sözleri söylediler:“geri zekalı, aptal” gibi
aşağılayıcı sözler “seni döverim, evden atarım” “bodruma/ kömürlüğe/
karanlık bir yere kapatırım” ,“canını yakarım, kemiklerini
kırarım,öldürürüm” ,“hiç doğmasaydın”; kırıcı, üzücü sözler,”seni
sevmiyorum, senden nefret ediyorum “gibi
2. Annem-babam benim önümde birbirlerine küfür ederler, bağırıp
çağırırlar.
3
.
Annem-babam benim önümde birbirlerine vururlar, birbirlerini itip
kakarlar.
4. Annem-babam beni bodrum, kömürlük, karanlık oda gibi yerlere
kapatırlar.
5.
Değişik zamanlarda değişik kişilerin yanında (değişik yakınlarımla ya
da evlatlık verildiğim ailelerin yanında) yaşadım.
6.
Annem –babam kardeşlerime ve bana eşit davranmaya çalışırlar.
7.Ailemde bana bağırıp çağıran biri var.
8. Kardeşlerimi dövülürken ya da onlara vurulurken gördüm
9. Ailemde bana kötü isimler takan birileri var
10. Ailemden birisi beni o kadar kötü dövdü ki; çürüklerin ve yaraların
izi uzun süre geçmedi.Öğretmenimin veya komşuların,
tanıdıkların dikkatini çekti. Doktora ya da hastaneye gitmek zorunda
61
kaldım. Bir yerlerim kırıldı.
11. Annem-babam beni kaynar suyla veya kızgın bir şeyle yaktı.
12. Annem-babam beni tokatlar.
13. Annem-babam beni arada sırada cezalandırmak için çimdikler,
saçımı çeker,itekler veya tekmeler.
14. Annem-babam bana kızınca terlikle, sopayla veya başka bir şeyle
vurur.
15. Ailemde kendimi dövüşerek, ona vurarak ya da kaçarak korumak
zorunda olduğum birileri var.
16. Kemer, sopa, oklava veya benzeri sert cisimlerle dövülerek
cezalandırılırım.
17. Ailemdeki kişiler beni itip kakar
18. Annem-babam benim nerede olduğumu bilmek ister.
19. Evde veya ev dışında, ihtiyaç duyduğumda benimle ilgilenen birisi
vardır.
20.
Annem-babam okulu kırmamı (kaçmamı, gitmemi) umursamaz.
21.
Annem-babam okulumu, öğretmenimi, notlarımı bilmek ister.
22.
Zayıf notlar alsam da ailem umursamaz.
23.Hastalandığımda veya doktora gitmem gerektiğinde ailemden birisi
beni götürür.
24.
Giyecek temiz çamaşır-kıyafet bulamadığımdan üstüm başım
kirlidir.
25.Mevsim ve hava durumuna uygun giyeceklerin vardır.
26. Annem babam bana banyo yaptırır, yapmamı sağlar.
27. Annem-babam içki veya sigara bulmama ve kullanmama karışmaz.
28. Evde yiyecek yemek bulamadığım için bulduğumu atıştırarak
karnımı doyururum.
29. Gece yatacak yerim vardır.
30. Annem-babam eve geç gelsem de fark etmezler.
31. Üzüldüğümde, sıkıldığımda, ağladığımda ailemde benimle ilgilenen
birisi olur.
32. Yaşadığım evde sevildiğimi hissediyorum.
33. Ailemde bana güvenen birileri var.
34. Ailem için önemli olduğumu hissediyorum.
35. Ailede beni koruyan kollayan birileri vardır.
36. Annem-babam sık sık sarhoştur
37. Annem-babam diğer kardeşlerime benden daha fazla ilgi gösterir.
38. Annem-babam akşamları eve ben yattıktan sonra gelirler.
39. Zaman zaman karnımı doyurmak, ihtiyaçlarımı karşılamak için
çalışmam gerekir.
40. Okul dışındaki zamanlarımda ve tatillerde para karşılığı çalışırım.
41. Ailemden birileri, benim okula gitmek yerine, çalışarak eve para
getirmemi istiyor.
42. Bir iste çalıştırıldığımda, bana verilmesi gereken parayı ailemden
birisi alır.
43. Bana para karşılığı çok zor, gücümün yetmediği isler yaptırıyorlar.
44. Annem ve babam ihtiyacım olan ve istediğim şeyleri bana almazlar.
|