İSTİsmar ve ihmaliN Çocuklar üzerindeki FİZİksel ve psikolojik etkileriNİN İncelenmesi
Baş Ağrısı Evet Hayır Karın ağrısı
Yüklə 449,87 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Toplam 434 100.0
- Tablo 6.
- TOPLAM Sayı % Test ve önemlilik Sayı % *
- Okul dışında çalışma durumu
- Tablo 8.
- (n:33) TOPLAM Sayı % Test ve önemlilik Sayı
- Anne Baba Evlilik Durumu
- Tablo 9.
- Sayı % Test ve önemlilik Sayı % * Sayı %*
- Aile gelir durumu
- İstismar ve İhmal Yaşama Durumu İştahsızlık Uyku Bozukluğu Baş Ağrısı Karın Ağrısı Var
- Tablo 10-b.
- Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %
- Tablo 11.
|
Baş Ağrısı Evet
Hayır Karın ağrısı Evet
Hayır Kusma Evet
Hayır Altını ıslatma Evet
Hayır Parmak Emme Evet
Hayır Tırnak Yeme Evet
Hayır
286 148
265 169
328 106
293 141
130 304
5 429
28 406
110 324
65.9 34.1
61.1
38.9
75.6 24.4
67.5 32.5
30.0 70.0
2.2 98.8
6.5 93.5
25.3 74.7
100.0
Tablo 6’da çocukların istismar ve ihmal yaşama durumu incelenmiş, %92.3’ünün 0 üzerinde puan aldığı ve istismar ve ihmale maruz kaldığı belirlenmiştir. Araştırmada istismar ve ihmal türlerine de bakılmış çocukların %67.8 oranında duygusal istismar, %42.1 oranında fiziksel istismar, %39.1 oranında ekonomik istismar ve %97.0 oranında ihmalle karşılaştığı saptanmıştır.
34 Tablo 6. Çocukların İstismar ve İhmal Yaşama Durumları İstismar ve İhmal Yaşama Durumu (n=434) Sayı % Yaşayan 401 92.3 Yaşamayan 33 7.7 İstismar ve ihmal türleri (n=401)
Duygusal istismar 272
67.8 Fiziksel istismar 169 42.1
Ekonomik istismar 157
39.1 İhmal 389 97.0
İstismar ve İhmal Yaşayan (n=401) İstismar ve ihmal Yaşamayan (n=33) TOPLAM Sayı % Test ve önemlilik Sayı % * Sayı % * Cinsiyet Kız
Erkek
199 202
92.1 92.7
17 16
7.9 7.3
216 100.0 218 100.0
x 2 = .044
p>0.05 Yaş 11-13 yaş 14-16 yaş
313 88
93.4 88.9
22 11
6.6 11.1
335 100.0 99 100.0
x 2 = 2.246
p>0.05 Okul dışında çalışma durumu Çalışıyor Çalışmıyor
30 371
96.8 92.1
1 32
3.2 7.9
31 100.0 403 100.0
x 2 = .911
p>0.05 * Satır yüzdesi alınmıştır. Çocukların özelliklerine göre istismar ve ihmal yaşama durumları incelendiğinde; istismar ve ihmalle karşılaşma oranı kız çocuklarında %92.1, erkek çocuklarında %92.7 olarak saptanmış ve cinsiyete göre istismar ve ihmalle karşılaşma durumu açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı belirlenmiştir (x 2 = .044, p>0.05). Çalışma kapsamına alınan çocukların istismar ve ihmalle karşılaşma oranı 11-13 yaş grubunda %93.4, herhangi bir iş yerinde çalışmakta 35 olanlarda %96.8 olarak bulunmuş ve gruplar arasında istatistiksel açıdan herhangi bir fark olmadığı saptanmıştır (x 2 = 2.246, p>0.05; x 2 = .911, p>0.05, Tablo 7). Tablo 8. Ebeveynlerin Özelliklerine Göre Çocukların İstismar ve İhmal Yaşama Durumunun Karşılaştırılması
Sağ
Ölü
398 3
92.3 100
33 -
7.7 -
431 3
100.0 100.0
x 2 = .249
SD: 1 p>0.05
Baba Sağ
Ölü
387 14
92.6 87.5
31 2
7.4 12.5
418 16
100.0 100.0
x 2 = .567
SD: 1 p>0.05
Anne Eğitim Durumu Okur yazar değil İlkokul-Ortaokul Lise
Üniversite ve üzeri
56 271 59
12
96.6 92.5 88.1
92.3
2 22 8 1 3.4
7.5 11.9
7.7
58 293 67
13
100.0 100.0 100.0
100.0
x 2 = .3.201 SD: 3 p>0.05
Babanın Eğitim Durumu Okur yazar değil İlkokul-Ortaokul Lise
Üniversite ve üzeri
16 228 89
54
100 95.8 85.6
90.0
- 10 15
6
- 4.2 14.4
10.0
16 238 104
60
100.0 100.0 100.0
100.0
x 2 = .12.883 SD: 3 p< 0.05
Annenin Mesleği Ev hanımı Memur-işçi Emekli
376
21 1
92.4 95.5
50.0
31 1 1
7.6 4.5
50.0
407 22 2
100.0 100.0
100.0
x 2 = .5.374 SD: 2 p>0.05
Babanın Mesleği Çalışmıyor Memur-işçi Serbest meslek Emekli
194 127
33
100 92.4 92.0
89.2
- 16 11
4
- 7.6 8.0
10.8
33 210 138
37
100.0 100.0 100.0
100.0
x 2 = 3.339
SD: 3 p>0.05
Anne Baba Evlilik Durumu Devam eden Devam etmeyen
372 29
92.1 96.7
32 1
7.9 3.3
404 30
100.0 100.0
x 2 = .837
SD: 1 p>0.05
* Satır yüzdesi alınmıştır 36 Ebeveynlerin özelliklerine göre çocukların istismar ve ihmal yaşama durumları incelendiğinde; annesi sağ olan çocukların %92.3’ünün, annesi hayatta olmayanların ise tamamının istismara ve ihmale uğradığı belirlenmiştir. Ancak, anne yaşam durumuna göre istismar ve ihmalle karşılaşma durumu açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı belirlenmiştir (x 2 = .249, p>0.05, Tablo 8). Babası hayatta olmayan çocukların %87.5’inin istismar ve ihmalle karşılaştığı belirlenmiş, fakat gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı saptanmıştır (x 2 = .567, p>0.05, Tablo 8). Çalışma kapsamına alınan çocukların annelerinin eğitim durumuna göre istismar ve ihmalle karşılaşma oranları incelenmiş; annesi okur yazar olmayan çocukların %96.6’sının, ilkokul-ortaokul mezunu olanların %92.5’inin, lise mezunu olanların %88.1’inin, üniversite ve üzeri eğitime sahip olanların %92.3’ünün istismar ve ihmale uğradığı belirlenmiştir. Anne eğitim durumuna göre gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı saptanmıştır (x 2 = .3.201, p>0.05, Tablo 8). Babanın eğitim durumuna göre çocukların istismar ve ihmale uğrama oranları incelenmiş babası okur yazar olmayan çocuklarının tamamının istismar ve ihmalle karşılaştığı belirlenmiştir. Baba eğitim durumuna göre gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır (x 2 = .12.883, p<0.05, Tablo 8). Annesi ev hanımı olan çocukların %92,4’ünün, annesi emekli olan çocukların ise %50’sinin istismar ve ihmale uğradığı belirlenmiştir. Ancak, gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur (x 2 = .5.374, p>0.05, Tablo 8). Baba çalışma durumuna göre çocukların istismar ve ihmale uğrama durumu incelenmiş babası çalışmayan çocukların tümünün istismara ve ihmale maruz kaldığı 37 belirlenmiş ancak gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı saptanmıştır (x 2 = 3.339, p>0.05, Tablo 8). Çalışma kapsamına alınan çocukların anne baba evlilik durumuna göre istismar ve ihmalle karşılaşma oranları incelenmiş, anne ve baba evlilik durumu devam etmeyen çocukların %96.7’sinin, anne baba evlilik durumu devam eden çocukların ise %92.1’sinin istismar ve ihmalle karşılaştığı belirlenmiştir. Gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (x 2 = .837, p>0.05, Tablo 8). Tablo 9. Aile Özelliklerine Göre Çocukların İstismar ve İhmal Yaşama Durumunun Karşılaştırılması Tanıtıcı Özellikler İstismar ve İhmal Yaşayan İstismar ve İhmal Yaşamayan Toplam Sayı % Test ve önemlilik Sayı % * Sayı %* Kardeş sayısı 0-2
3-5 6 ve üzeri
111
260 30
90.2
92.9 96.8
12
20 1
9.8 7.1
3.2
123 280 31
100.0
100.0 100.0
x 2 = 1.741 SD: 2 p>0.05
Aile gelir durumu Düşük
Orta Yüksek
161
74 166
97.0
93.7 87.8
5 5 23
3.0 6.3 12.2
166
79 189
100.0
100.0 100.0
x 2 = 10.772 SD: 2 p< 0.05
Aile Yapısı Çekirdek Geniş
119
91.0 96.0
28 5
9.0 4.0
310 124
100.0 100.0 x 2 = 3.15 SD: 1
P< 0.05 * Satır yüzdesi alınmıştır Tablo 9’da ailelerin özelliklerine göre çocukların istismar ve ihmal yaşama durumu incelenmiş; kardeş sayısı 6 ve üzeri olan çocukların daha fazla oranda (%96.8) istismar ve ihmale maruz kaldığı belirlenmiştir. Buna rağmen, gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak önemli olmadığı saptanmıştır (x 2 = 1.741, p>0.05). 38 Çalışma kapsamına alınan çocukların aile gelir durumuna göre istismar ve ihmal durumu incelenmiş; düşük gelir düzeyine sahip çocukların %97.0’ının, orta gelir düzeyine sahip çocukların % 93.7’sinin, yüksek gelir düzeyine sahip çocukların ise %87.8’inin istismar ve ihmale maruz kaldığı belirlenmiştir. Gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak önemli olduğu belirlenmiştir (x 2 = 10.772, p<0.05, Tablo 9). Aile yapısına göre çocukların istismar ve ihmalle karşılaşma oranları incelenmiş, geniş aile yapısına sahip olan çocukların % 96.0’ının istismar ve ihmalle karşılaştığı belirlenmiş, gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır. (x 2 = 3.15, p<0.05, Tablo 9).
39
Tablo 10-a. Çocukların İstismar ve İhmal Yaşama Durumuna Göre Fiziksel Belirtilerin Karşılaştırılması
Durumu İştahsızlık Uyku Bozukluğu Baş Ağrısı Karın Ağrısı Var Yok Var Yok Var Yok Var Yok Var Yok Var Yok Var Yok Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % İstismar ve ihmal yaşayan 266 66.3 135 33.7 249 62.1 152 37.9 302 75.3 99 24.7 273 68.1 128 31.9 İstismar ve ihmal yaşamayan 20 60.6 13 39.4 16 48.5 17 51.5 26 78.8 7 21.2 20 60.6 13 39.4 Test ve önemlilik x 2 = .445 SD:1 p>0.05 x 2
SD: 1 p>0.05
x 2 = .200 SD: 1 p>0.05
x 2 = .776 SD:1 p>0.05
Tablo 10-b. Çocukların İstismar ve İhmal Yaşama Durumuna Göre Fiziksel Belirtilerin Karşılaştırılması
Durumu Kusma Altını Islatma Parmak Emme Tırnak Yeme Var Yok Var Yok Var Yok Var Yok Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % İstismar ve ihmal yaşayan 120 29.9 281 70.1 5 2.2 396 98.8 28 7.0 373 93.0 106 26.4 295 73.6 İstismar ve ihmal yaşamayan 10 30.3 23 69.7 - - 33 100 - - 33 100 4 12.1 29 87.9 Test ve Önemlilik x 2 = .002 SD: 1
p>0.05 x 2 = .416 SD: 1
p>0.05 x 2 = .153 SD: 1
p>0.05 x 2 = .776 SD:1
p>0.05 40 Tablo 10 a-b’de çalışma kapsamına alınan çocuklarda istismar ve ihmalin fiziksel etkileri incelenmiştir. İstismar ve ihmale maruz kaldığı belirlenen çocuklarda iştahsızlık görülme oranı % 66.3 iken istismar ve ihmal yaşamayan çocuklarda bu oran %60.6 olarak belirlenmiş ve aradaki fark istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (p>0.05, Tablo 10-a). İstismar ve ihmal yaşadığı belirlenen çocukların % 62.1’nin uyku bozukluğu problemi yaşadığı, fakat farkın istatistiksel olarak anlamsız olduğu belirlenmiştir (p>0.05, Tablo 10-a). Çalışma kapsamına alınan çocuklardan istismar ve ihmale maruz kaldığını belirtenlerin %75.3’ünün, istismar ve ihmale maruz kalmadığını belirtenlerin ise %78.8’inin baş ağrısı şikayeti ile karşılaştığı ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamsız olduğu bulunmuştur (p>0.05, Tablo 10-a). İstismar ve ihmal yaşadığı belirlenen çocukların %68.1’inin karın ağrısı şikayeti yaşadığı saptanmış, fakat gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamsız olduğu belirlenmiştir (p>0.05, Tablo 10-a). İstismar ve ihmalle karşılaşmış olduğu belirlenen çocukların %29.9’unun kusma şikayeti yaşadığı belirlenmiştir. Gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamsız olduğu saptanmıştır (p>0.05, Tablo 10-b). Alt ıslatma durumunun, istismar ve ihmal yaşamayan çocuklarda görülmediği, istismar ve ihmal yaşayanlarda ise görülme oranının %2.2 olduğu saptanmış ve gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak önemsiz olduğu belirlenmiştir (p>0.05, Tablo 10-b). Çalışma kapsamına alınan çocuklardan istismar ve ihmale uğradığı belirlenenlerin %7.0’ının parmak emme problemi yaşadığı belirlenmiştir. Gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur (p>0.05, Tablo 10-b).
41 Tırnak yeme problemi olan çocukların oranı istismar ve ihmal yaşayan grupta %26.4, istismar ve ihmal yaşamayan grupta ise %12.1 olarak belirlenmiş, gruplar arasındaki farkın anlamsız olduğu saptanmıştır (p>0.05, Tablo 10-b). Tablo 11. Çocukların İstismar ve İhmal Yaşama Durumuna Göre Psikolojik Belirti Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması
KSE toplam 41.19±31.08 23.61±22.72 t= 3.178 p<0.05
Anksiyete 9.48±8.64 6.06±6.84 t= 2.214 p<0.05
Depresyon 10.50±9.57 5.94±6.02 t= 2.690 p<0.05
Olumsuz Benlik 8.80±7.34 4.09±5.52 t=.3.600 p<0.05 Somatizasyon 5.23±4.98 2.79±3.07 t= 2.773 p<0.05
Hostilite 7.18±5.20 4.73±4.86 t= 2.617 p<0.05
Araştırma kapsamına alınan çocuklarda istismar ve ihmalin psikolojik etkilerinin incelenmesi amacıyla Kısa Semptom Envanteri (KSE) kullanılmıştır. Çocukların istismar ve ihmal puanlarına göre KSE toplam, anksiyete, depresyon, olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite puanları incelendiğinde; KSE toplam ve tüm alt boyut puanlarının istismar ve ihmal edilen çocuklarda daha yüksek olduğu (anksiyete puan ortalaması 9.48±8.64, depresyon puan ortalaması 10.50±9.57, olumsuz benlik puan ortalaması 8.80±7.34, somatizasyon puan ortalaması 5.23±4.98, hostilite puan ortalaması 7.18±5.20, KSE puan ortalaması 41.19±31.08) ve gruplar arasındaki farkın önemli olduğu belirlenmiştir (p<0.05, Tablo 11).
42 5. TARTIŞMA Bu çalışmada ilköğretimin II. Kademesinde öğrenim görmekte olan 434 öğrencinin karşılaştıkları istismar ve ihmal durumları, etkileyen faktörler ile istismar ve ihmalin çocuklar üzerindeki fiziksel ve psikolojik etkileri değerlendirilmiş olup, elde edilen bulgular literatür doğrultusunda tartışılmıştır. Araştırma kapsamındaki çocukların % 49.8’i kız, % 77.2’si 11-13 yaş arasında, % 38.2’si 7. sınıf, %7.1’inin okul dışındaki zamanlarda çalıştığı belirlenmiştir. Annelerin % 99.3’ ünün yaşıyor olduğu, % 68.0’ ının ilkokul-ortaokul mezunu olan grupta yer aldığı, % 94.4’ ünün ev hanımı olduğu; babaların ise % 3.7’ sinin yaşamadığı, % 24.9’ unun lise mezunu olduğu, % 50.2’ sinin memur-işçi grubunda yer aldığı belirlenmiştir. Çalışma kapsamına alınan öğrencilerin % 93.1’nin anne-baba evlilik durumunun devam ettiği, %18.2’ sinin gelir durumunun orta düzeyde olduğu ve %71.4’ nün çekirdek aile olduğu tespit edilmiştir. Çocuk istismar ve ihmalini taramak amacıyla geliştirilen ÇİTA-T anketi bir tarama envanteri olarak düzenlendiğinden herhangi bir puanlama yöntemi yoktur. Cevaplanan maddelere bakarak katılımcının ne tür deneyimlere sahip olduğu görülebilmektedir. Ölçeğin değerlendirilmesinde ‘‘0’’ puanının üzerine çıkınca çocuğun herhangi bir tür istismar davranışına maruz kaldığı anlaşılmaktadır. Bu araştırmanın değerlendirilmesinde herhangi bir puanlama kullanılmamış, değerlendirme çocukların istismar yaşayıp yaşamama durumuna göre yapılmıştır. Araştırmamızda çocukların %92.3’ünün ÇİTA-T’den 0’ın üzerinde puan aldığı ve istismar ve ihmale maruz kaldığı görülmektedir. Bu çocukların %67.8’inin duygusal istismara, %42.1’inin fiziksel
43 istismara, %39.1’inin ekonomik istismara, %97.0’ının ihmale maruz kaldığı belirlenmiştir (Tablo 6). Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine
göre dünyada 1-14 yaş grubundaki 40 milyon çocuk istismar veya ihmale
uğramaktadır 1 .
Çocuk istismarı oranı dünyada %1 ile % 10 arasında değişirken ülkemizde bu rakam %10 ile %53 arasındadır 3 . Bu çalışmada, oranın bu kadar yüksek çıkmasının nedeni kullanılan ölçekte 0’ın üstündeki puanların istismar ve ihmal varlığını göstermesinden kaynaklanmış olabilir. Çalışma kapsamında incelenen çocukların karşılaştıkları istismar ve ihmalin cinsiyet üzerine etkisi incelenmiş ve çocuğun cinsiyetinin istismar ve ihmal edilme durumunu etkilemediği belirlenmiştir (p>0.05, Tablo7). Ülkemizde istismar ve ihmal üzerine yapılan bazı çalışmalarda, cinsiyetin benzer şekilde istismar ve ihmal üzerinde etkili olmadığına yönelik bulgular elde edilmiştir 2,68
. Bununla birlikte, literatürde yer alan diğer bazı çalışmalarda da cinsiyet değişkeninin istismar ve ihmal üzerinde etkili olduğu, erkek çocukların kız çocuklara oranla daha fazla istismara ve ihmale uğradığı belirlenmiştir 48,53 . Bilir ve arkadaşlarının 47 çocukta örselenme durumu ile ilgili yaptıkları araştırmada ise istismar oranı kız çocuklarda daha fazla bulunmuştur. Bulgular arasındaki bu fark çalışmaların farklı bölgelerde yapılmış olmasından kaynaklanmış olabilir. Çocukların yaş gruplarına göre istismar ve ihmal durumları incelenmiş ve aradaki farkın istatistiksel açıdan anlamlı olmadığı belirlenmiştir (p>0.05, Tablo 7). Ayan ve Kaya’nın 69 aile içinde çocuğa yönelik şiddet ve anne tutumları isimli çalışmasında da çocuğun yaşı ile annesi tarafından şiddete uğraması arasında anlamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir. Ayan ve Kaya’nın 69 çalışma sonuçları bu çalışma sonuçlarıyla benzerlik göstermektedir. Bilir ve arkadaşlarının 47 yaptığı çalışmada ise 44 yaş büyüdükçe duygusal ve fiziksel örselenmenin azaldığı ortaya çıkmıştır. Yıldız 23 ,
yaşla birlikte arttığını belirtmiştir. Okul dışında çalışma durumuna göre istismar ve ihmal durumu incelenmiş, çalışan çocuklarda istismar ve ihmal durumu diğer çocuklara oranla daha yüksek oranda bulunmuştur. Ancak, gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı belirlenmiştir (p>0.05, Tablo 7). Yıldız’ın 23 çalışmasında okul dışında çalışan çocukların ekonomik olarak istismar edildiği, Ayan’ın 53 çalışmasında da çalıştığını belirten çocukların hem anne hem de baba tarafından fiziksel olarak istismar edildiği belirtilmiştir. Bu çalışmada elde edilen bulgulardaki farklılığın çalışan çocuk sayısının az olmasından kaynaklandığı düşünülebilir. Anne-babanın eğitim düzeyine göre istismar ve ihmal durumu incelendiğinde; her iki ebeveynin eğitim düzeylerinin yükselmesi ile çocukların istismar ve ihmale uğrama düzeylerinin azaldığı saptanmıştır. Bu sonuca rağmen, annenin eğitim düzeyinin çocuklarda istismar ve ihmal görülme durumunu etkilemediği (p>0.05, Tablo8), babanın eğitim düzeyinin çocukların istismara ve ihmale uğrama durumunu etkilediği belirlenmiştir (p<0.05, Tablo 8). Literatürde yer alan çalışmalarda da anne babanın eğitim düzeyinin istismar ve ihmal üzerinde etkili olduğu ve eğitim düzeyi yüksek olan ebeveynlerin daha az istismar ve ihmal uyguladığı belirlenmiştir 33,47,70
. Eğitim seviyesinin yükselmesine paralel olarak istismar ve ihmal durumunun azalması, eğitimin etkinliğini bir kez daha gözler önüne sermektedir. Anne-babanın çalışma durumunun çocuklarda görülen istismar ve ihmal üzerinde etkili olmadığı görülmüştür (p>0.05, Tablo 8). Ancak, sonuç istatistiksel olarak önemsiz olmasına rağmen, babasının çalışmadığını ifade eden çocukların 45 tamamının istismar ve ihmale maruz kaldığının belirlenmiş olması önemli bir bulgudur. Yıldız’ın 23 çalışmasında babası işsiz olan çocukların daha fazla ekonomik istismara ve ihmale uğradığı belirlenmiştir. Ailenin geçimini sağlamakla yükümlü olan babaların işsiz olmaları sorumluluklarını yerine getirememe endişesinden dolayı psikolojik olarak rahatsızlık duymalarına ve buna bağlı olarak çocuklarını ihmal hatta istismar etmelerine neden olmuş olabilir. Anne baba evlilik durumunun devam etmemesine paralel olarak istismar ve ihmal ile karşılaşma oranını daha yüksek olmasına rağmen gruplar arasındaki fark önemsiz bulunmuştur (p>0.05, Tablo 8). Neden her ne olursa olsun tek ebeveynlik literatürde istismar ve ihmalin ortaya çıkmasını tetikleyen bir durum olarak gösterilmektedir 14,47,58
. Çalışma kapsamına alınan çocukların kardeş sayılarının artmasına paralel olarak istismar ve ihmalle karşılaşma oranının artış gösterdiği belirlenmiştir. Ancak, kardeş sayısının istismar ve ihmale uğrama durumunu istatistiksel olarak etkilemediği belirlenmiştir (p>0.05, Tablo 9). Ülkemizde, bu konuda yapılan çalışmalarda, ailedeki çocuk sayısının istismar ve ihmale uğrama durumu üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir 23,35,47,48 . Ailenin gelir düzeyine göre istismar ve ihmal durumu incelendiğinde; ailenin gelir durumunun azalmasına paralel olarak çocukların istismar ve ihmale uğrama oranlarının arttığı saptanmıştır (p<0.05, Tablo 9). Literatürde yer alan çalışmalarda da aile gelir durumunun istismar ve ihmal üzerinde etkili olduğu ailelerinin sosyoekonomik düzeyi ortanın üzerinde olan çocukların daha az istismara ve ihmale uğradığı belirlenmiştir 2,35,48,53,58,71 . Ekonomik yetersizlikler aile içi dengelerin bozulmasına ve
46 ilişkilerin zayıflamasına, böylece çocukların istismar ve ihmal edilmesine neden olmuş olabilir. İstismar ve ihmal üzerinde aile yapısının etkisi incelenmiş ve geniş aile üyesi olan çocuklarda istismar ve ihmalin daha fazla görüldüğü belirlenmiştir (p<0.05, Tablo 9). Ailedeki kişi sayısı arttıkça ebeveynlerin, çocuğuna sağladığı maddi ve manevi olanaklar sınırlı hale gelmektedir. Bu durum çocukların istismar ve ihmaline neden olmuş olabilir. Araştırma kapsamına alınan tüm çocuklarda kendi ifadelerine göre son zamanlarda bir takım fiziksel şikayetler olduğu gözlenmiştir (Tablo 5). Çocuklarda en fazla baş ağrısı, iştahsızlık ve uyku bozukluğu olduğu belirlenmiş, ancak istismar ve ihmal yaşama durumunun bu belirtilerin ortaya çıkışını etkilemediği (p>0.05, Tablo 10) ve bu belirtilerin her iki grupta benzer oranda gözlendiği saptanmıştır. Literatürde, özellikle, duygusal olarak ihmal edilen çocuklarda genellikle parmak emme, tırnak yeme, enürezis, enkoprezis, beslenme bozukluğu, uyku bozukluğu görülebildiği belirtilmektedir 8,31,51 . Fiziksel istismara maruz kalan çocuklarda uyku bozuklukları, konuşma bozuklukları, tikler ve davranış bozuklukları fiziksel istismara maruz kalmayan çocuklara göre daha yüksek oranda görülmektedir 23,47 . Bu çalışma sonuçlarındaki farklılık fiziksel belirtileri tespit etme yönteminin tamamen çocukların kendi subjektif ifadelerine dayanmasından kaynaklanmış olabilir. Elde edilen bulgulara göre istismar ve ihmalle karşılaşma durumunun çocukların psikolojik durumlarını oldukça etkilediği belirlenmiştir. İstismar ve ihmale uğrayan çocukların psikolojik belirti ölçek puan ortalamaları tüm alt boyutlar açısından istismar ve ihmale maruz kalmayan çocuklara göre ve olumsuz benlik, somatizasyon, hostilite ve 47 KSE toplam puan açısından da genel popülasyona göre oldukça yüksek bulunmuştur 66 (Tablo 11). Çocuk istismarı ve ihmalinin, çocuğun davranışsal, sosyal, bilişsel ve duygusal gelişimi açısından çeşitli olumsuzluklarla sonuçlanabildiği yapılan araştırmalarla da saptanmıştır. Güvensiz bağlanma, düşük benlik saygısı, okul başarısızlığı, davranış problemleri, suça yönelme, yüksek düzeyde depresyon, anksiyete, dissosiyatif semptomlar, psikolojik distres, kişilik bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, zekada düşüklük, akran ilişkilerinde bozukluklar, kendine zarar verme ve intihar, içe kapanma veya saldırganlık, gelişimsel gecikme, yeme ve uyku bozuklukları, erken yaşta cinsel temalı davranışlar sergileme bunlardan bazılarıdır 14,58,71 . Çalışma sonuçları literatürle uyum içerisindedir.
|