Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Mulohaza uchun
15

---

Kidariylar askari
V asrning 20-yillarida sharqdan Sir daryo va Orol bo‘y
-
lari orqali Xorazm hamda Amudaryo hav zasiga yana 
bir ko‘chmanchi chorvador aholi – 
toxarlar
kirib kelgan. 
Toxariylar kushonlarning avlodlari bo‘lgan. Ularga 
Kidar
ismli hukmdor boshchilik qilganligi uchun ularni 
ki
-
dariylar
deb ham atashadi. Tez orada kidariylar 
Xioniylar davlatining janubiy qismida o‘z hukm-
ronligini o‘r nat ganlar. Balx shahri bu yangi 
davlatning poytaxtiga ay lan tirilgan.
Manbalarda aytilishicha, kidariylar dastlab 
Sharqiy Turkiston hududida yashaganlar. 
Yuechjilar (kushonlar) hukmdori Sido
-
lo jujanlar hujumi tufayli o‘z qarorgohini 
Bolo (Balx)ga ko‘chirgan. Kidar esa, 
Shimoliy Hindistonga yurish qilib, 
Gandhardan shimoldagi 5 ta davlatni 
o‘ziga bo‘ysundirgan.
Kidariylar Hindistonda Gupta davlatini 
egallab, bu yerda 75 yil hukmronlik 
qilgan va Xitoyga elchilar yuborgan.
16

---

Kidariylar tangalari
Afsuski, xioniylar 
va kidariylarning 
ijtimoiy-iqtisodiy 
tizimi haqidagi 
ma’lumotlar bizgacha 
yetib kelmagan.
Kidariylarning janubdagi Eron sosoniy
-
lari bilan munosabati yomonlashib borgan. 
456- yilda kidariylar va sosoniylar o‘rtasida 
to‘qnashuv bo‘lib o‘tadi. Bu to‘qnashuvda ki
-
dariylar sosoniylardan yengiladi. 
Keyinchalik kidariylar ham ko‘chmanchi 
chorvador aholi – 
eftaliylar
bilan to‘qnashadi
-
lar. Natijada, ular Shimoliy Hindistonga cheki
-
nadilar. 
Kidariylarning tangalari braxmiy yozuvida
zarb etilgan. Ularga tegishli «Kidara Kushon 
sha» degan yozuv bitilgan tangalar ham topil
-
gan. Bunday tangalar ikkita hokim tomonidan 
bir vaqtning o‘zida zarb etilgan.
17
Tarixchi K. Treverning fikricha, xioniylar IV asrning 70-yillari-
da o‘zining kuchaygan pallasiga kiradi. Turonda kidariy-
lar va еftaliylar hukmronligi o‘rnatilgach, xioniylarning si-
yosiy ahvoli o‘zgaradi va ular еftaliylarga tobe bo‘lib qoladi.
1. Agar siz III-IV asrlarga tushib qolsangiz, qal’ani qurish va 
uni dushmanlardan himoya qilish uchun qanday yo‘l tutgan 
bo‘lardingiz? Davr sharoitidan kelib chiqib javob bering.
2. Xioniylar va Kidariylar davlatlari hududini xaritadan ko‘rsating.