Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Qutayba Ibn Muslim kim bo‘lgan?
Mulohaza uchun Ma’lumot uchun Arablar Turon zaminiga o‘z madani - yatlari, urf-odatlari bilan bir qatorda maf - kuraviy, diniy qarashlarini ham olib keldilar. Ular bu o‘lkada o‘zlarining siyosiy mavqelarini mustahkamlash va uning barqarorligini ta’ minlashga alohida e’tibor berdilar. Arab xalifaligi ma’muriyati xristianlik dinidan ta sh- qari barcha dinlar (zardushtiylik, shomonlik va moniylik dinlari)ni soxta dinlar deb e’lon qildi. Movarounnahrda mavjud bo‘lgan ibodatxonalar buzib tashlandi. Islom dinini qabul qilib, musulmon bo‘lgan mahalliy aholi vakillari dastlabki yillarda xiroj va jiz’ya soliqlari - dan ozod etildi. Islomni qabul qilma ganlar esa jon so - lig‘i – jiz’ya to‘laganlar. Shunday bo‘lsa-da, islomni qa bul qilgan aholining ko‘pchiligi nomigagina musulmon bo‘ lib, uzoq vaqtlar - gacha pinhona o‘z dini va e’tiqodlarida qolavergan. Natijada islom dinini qabul qilishning yangi shart - lari belgilab chiqildi. Unga ko‘ra, musulmon bo‘lganlar Qur’on suralarini yod olishlari shart edi. Arab tili, yo - 68 69 zuvi va xalifalik qonun-qoidalarining joriy eti - lishi mahalliy xalq orasida noroziliklarga sabab bo‘ldi. 720-yilda Sug‘d ixshidi G‘urak va Panjikent hokimi Divashtich boshchiligida arablarga qarshi harbiy harakatlar boshlandi. Sug‘dliklarga yordam berish uchun Yettisuvdan turk lash karlari ham yetib kelgan. Ular arablarga qattiq zarba beradilar. Mo - varounnahr aholisini tinchlantirish va arablar hoki - miyatini mustahkamlash maqsadida Xuroson noibi Ashros islom dinini qabul qilganlardan xiroj va jiz’ya soliqlarini olmaslikka qaror qiladi. Bu aholini tinchlan - tirishga qaratilgan vaqtinchalik tadbir edi. Zodagon deh qonlarning ko‘pi o‘z chokarlari va kadivarlari bilan islomni qaytadan qabul qilib, arablar tomoniga o‘tadilar. Oliy martabali arab lashkarboshilari bilan mulkdor dehqonlar o‘rtasidagi qon-qarindoshlik (quda-anda - chilik) aloqalari o‘rnatiladi. Bunday siyosat natijasida arablar bilan mahalliy zodagonlar o‘rtasida ma’lum da - rajada ittifoq yuzaga kela boshladi. 1. Xiroj va jiz’ya soliqlari kim- lardan olingan? 2. Sug‘d ixshidi G‘urak va Pan- jikent hokimi Divashtich bosh chiligidagi harbiy ha- rakatlarning oqibati nima bilan tugadi? 3. Arab lashkarboshilari bilan mulkdor dehqonlar o‘rtasi- da qon-qarindoshlik aloqa- larining o‘rnatilishi natijasi- da nimaga erishildi? Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|