Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mulohaza uchun O‘zbek xalqining tash kil topishi.
- O‘rganganimizdan xulosa chiqaramiz
|
Ijodiy faoliyat
Ma’lumot uchun O‘zbek xalqining asosini sug‘diylar, baqtriylar, xoraz- miylar, farg‘onaliklar, shoshliklar va sak- massagetlar tashkil etgan. Qang‘ davlati davrida “Qovunchi madaniyati” va O‘rta Osiyoning antropologik qiyofasi to‘liq shakllanadi. Mulohaza uchun O‘zbek xalqining tash kil topishi. VIII asr - dan arab va boshqa xalqlarining O‘rta Osiyoga kirib kelishi mintaqadagi et - nik jarayonlarga katta ta’sir etmagan. IX asrda Movarounnahr mintaqasida yaxlit turkiy etnik qatlam, turkiy til mu - hiti vujudga kela boshladi va o‘z nav - batida sug‘diylar va boshqa mahalliy etnoslarda ham turkiylashish jarayoni ja - dallashgan. Qoraxoniylar davrida Mova - rounnahr va Xorazmda siyosiy hokimiyat turkiy sulolalarga o‘tishi munosabati bilan sodir bo‘lgan etnik jarayon o‘zbek xalqining shakllanishida yakuniy bosqich bo‘ldi. O‘rganganimizdan xulosa chiqaramiz 1. O‘zbeklar shakllangan mintaqalarni yozuvsiz xaritada bo‘yab chiqing. 2. O‘zbek xalqining asosini qaysi etnik guruhlar tashkil etgan? 139 IX–XII asrlarda o‘zbek xalqi shakllandi. Uning asosini o‘lkamizda yashab kelgan ziroatkor va chorvador tub yerli aholi tashkil etdi. Movarounnahr da joylashgan aholi qadimdan ikki tilda: sug‘d va turk tillarida so‘zlashgan. 140 3 9 - 4 0 - m av z u l a r : MINTAQADA ISLOM DININING YOYILISHI Islom dinining Turonga kirib kelishi va tarqalishi bevosita arab istilo - lari va arablarning ko‘p asrlik hukmronligi bilan bog‘liq. Mintaqada yangi siyosiy kuchning paydo bo‘lishi oqibatida Turon ikki qismga bo‘lindi: 1) Movarounnahr («Daryoning narigi tomoni»); 2) Arodi at-turk («Turklar yerlari», ya’ni arablarga bo‘ysunmagan hukmdorlar yerlari). Islom dinining Turonda tarqalishiga qator omillar bevosita o‘z ta’sirini o‘tkazdi. Abu Muslim qo‘zg‘oloni davrigacha islomdan oldingi davr hukmdorlari o‘z mavqela - rini saqlab turdilar. Ular mahalliy aholini boshqarish va ulardan arablar uchun soliq yig‘ish vazifalarini bajardilar. Arablar ko‘pgina imtiyozlarga ega edilar. Islom dinini qabul qilgan mahalliy aho - li ham jamiyatda arablar kabi imtiyozlarga ega bo‘lardi. Abu Hanifaning arab bo‘l - magan musulmonlarning teng huquqli ekanligi haqidagi g‘oyasi, ularning jamiyatda kamsitilishlariga qarshi sa’y-harakatining Turonda ham joriy etilishi mintaqada islom dinining keng tarqalishi uchun imkon yaratdi. Islom dinining asosiy manbalaridan biri – hadislarning yig‘ilishida buyuk vatan - doshlarimiz Abu Abdulloh Buxoriy, Imom Termiziy, Hakim Termiziy, Imom Dorimiy - larning xizmatlari katta bo‘ldi. Shu tufayli ham islom dinining mintaqada yoyilishi tezlashdi. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|