Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
1. Somoniylarning inqirozi tufayli qaysi hududlar qoraxoniylar tasarrufiga
o‘tgan edi?
2. G‘aznaviylar va qoraxoniylar o‘rtasidagi munosabatlar qanday bo‘lgan?
3. Qanday sabablarga ko‘ra bir davrda ikkita sulola davlat boshqruviga keldi?
Mulohaza uchun
Ma’lumot uchun
lari tomonidan bir necha marotaba Movarounnahrga
hujumlar bo‘lib turadi.
Qoraxoniylarning Movarounnahrga to‘liq hukmron
-
ligi X asrning 40-yillarida qaror topdi. Sotuq Bug‘roxon
hukmronligi davrida Qoraxoniylar sulolasi islomni qa
-
bul qilgan.
Butun Tyan-Shan va Yettisuvni egallab bo‘lgandan
so‘ng, qoraxoniylar Somoniylar davlati tarkibida bo‘l
-
gan Movarounnahrga ham harbiy yurishlar uyushtira
-
dilar. Ular tez orada Farg‘ona va Isfijobni bosib olish ga
erishadilar. Ular somoniylarga tegishli bo‘lgan mulklar
-
ning kattagina qismini, xususan, Samarqand va Buxo
-
roni ham egallaydi.
109
Mulohaza uchun
X asr oxirida Somoniylar davlati o‘rni
-
ga ikkita yangi davlat: Qoshg‘ardan Amu
-
daryogacha – Qoraxoniylar, Shimoliy Hin
-
distondan Kasbiy dengizi janubigacha – G‘aznaviylar
davlati vujudga keladi.
X asr ikkinchi yarmi davomidagi sa’y-harakatlar na
-
tijasida qoraxoniylar sharqiy yo‘nalishda Balxash ko‘li
— Cherchen daryosigacha (Sharqiy Turkiston) bo‘lgan
yerlarni bo‘ysundirishga muvaffaq bo‘lishdi. G‘arbiy
yo‘nalishda esa Isfijob, O‘zgand, Murg‘ob daryosi quyi
oqimlarigacha bo‘lgan hududlarni ular o‘z ta’sir doira
-
lariga kiritib oladilar. 1005-yildan qoraxoniylar Buxoro,
Samarqand va Amudaryogacha bo‘lgan hududlarni o‘z
tasarruflariga kiritadilar.
Qoraxoniylarning Turondagi hukmr
onligi
200 yilga yaqin davom etadi.
Bilasizmi?
Qoraxoniy Ibro-
him Nasr 1066-
yili Samarqanddagi bir
shifoxona ixtiyoriga butun
imoratlari, rastalari bilan ikki
karvonsaroyni in’om-hadya
(vaqf) etgan. Ana shu ikki kar-
vonsaroydan keladigan da-
romaddan kasallarning oziq-
ovqati, dori-darmoni, tabib-
lar, barcha turdagi xizmat
ko‘rsatuvchilarni tegishli
maosh bilan ta’minlash yo‘li-
da foydalanilgan. Boshqa bir
hujjatga ko‘ra, Samarqand-
da bunyod etilgan madra-
sa majmuyini ta’minlash
uchun Ibrohim Nasr uch
mehmonxona, bir karvonsa-
roy, bir erkaklar hammomi,
suv ayirgich, uzumzor, bir
qancha ekin yerlari va bosh-
qalardan keladigan daro-
madni vaqf qilib bergan.
Qoraxoniylar davlati
G‘aznaviylar davlati
X asr oxirida
Somoniylar davlati
ikkita yangi
davlatga ajraldi
|