Ix-xvii àsirlerde ùlkemiz tarıyxıy geografiyasi Mazmunı

Juwmaqlaw
Tariyxıy geografiya pánine óz ulessin qosqan Orta Aziyalıq ilimpazlardan taǵı biri Faxriddin Banokatiy (XIV ásir basları ) bolıp tabıladı. Bınakatiyning " Tariyxı Bınakatiy" (yamasa " Gúlzart ulul al-bap fi tavorix ul mártebeli shaxs hám ansob" - " Ullı adamlardıń tariyxı hám haslıı bapta oyshıllar baǵı") shıǵarmasınıń VII babi geografiyaǵa baylanıslı. Ol jaǵdayda Hindiston, Armeniya, Iran, Rum, Qitay, Manģoliya, arab hám yaxudiylerden hám de Orta Aziyanıń tábiyaatı, xalqı tuwrısında zárúr maǵlıwmatlar bar.
Orta Aziyada manģollar húkimranlıq etken dáwirdegi úlke geografiyası, onıń tábiyaatı, tariyxı, qalaları hám asholisi haqqındaǵı maǵlıwmatlar tariyxchi Rashididdin (1247-1318), Jamol qarimiy, Abul Qurban (1273-1332) hám ataqlı arab sayaxatshısı Ibn Batuta (1304-1377) dóretpelerinde de ushraydı. Biraq bul maǵlıwmatlar geografiyalıq mánisi jthatidan dáslepki orta ásir klassiklari maǵlıwmatına derlik arnawlı jańalıq qosa almaǵanlıǵı ushın olarģa arnawlı toqtap ótpeymiz.
Evropaliq orta ásir elshileri arasında Aziya geografiyası tariyxında eń úlken ız qaldırǵan sayaxatshı venetsiyalik dvoryan Marko Polo bolıp tabıladı (1254-1324). Biraq bul ataqlı sayaxatshı óz sayaxatshıda Orta Aziya territoriyasida Pomirdagina bolǵan. Marko Polo 1274 jıl Iran -BalxPomir arqalı qasqarga Matteno Poloniń 1260 jıl. Orta Aziyada bolıp, Xiva-Samarqand Turkiston-Arqa Tyanshan' marshuriti boyınsha aylanıp, Orta Aziya haqqında toplaǵan maǵlıwmatlarınan da paydalanǵan.
Juwmaq etip aytsak, Orta Aziyada manģollar húkimranlıǵı bul úlke haqqındaǵı geografiyalıq oylariniń rawajlanıwına úlken unamsız tásir kórsetdi. Bul dáwirden saqlanip qalǵan kamdankam derekler Orta Aziya tábiyaatı tuwrısında bir pútkil hám jetilisken oyda sawlelendiriw payda bolmaydi.
Paydalanılģan àdebiyatlar dizimi

1. 
   Tarixiy geografiya ma`ruzalar matni. Namangan 2001 yil.
   
2. 
   Raximbekov R. U Dontsova 3,4 O`rta Osiyo tabiatini geografik o`rganish tarixi. Toshkent 1982 yil.
   
3. 
   Karimov Sh, Shamsiddinov R Vatan tarixi. (1 kitob). Toshkent 1997 yil.
   
4. 
   Tarixiy geografiya ma`ruzalar matni. Namangan 2001 yil.
   
5. 
   Karimov I. A. 0 ‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. - Toshkent: O'zbekiston, 2011. - 430 b.
   
6. 
   Karimov I. A. Ona yurtimiz baxt-u istiqboli va buyuk kelajagi xizmat qilish -eng oliy saodatdir. - Т.: Ozbekiston, 2 0 1 5 .-3 0 4 b.
   
7. 
   Каримов И. А. Узбекистон XXI аср бусагасида: хавфсизликка гахдид, баркарорлик шартлари ва тараккиёт кафолатлари. -- Тошкент: Узбекистон, 1997.-3 2 5 б.
   
8. 
   Каримов И. А. Тарихий хотирасиз келажак йук Тошкент: Узбекистон, 1 9 9 8 .-3 1 б.
   
9. 
   . Каримов И. А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Тошкент: Маънавият, 2008. - 176 б.
   

Internet saytları

1. 
   www.EDU.uz
   
2. 
   Ziyonet.uz
   
3. 
   www.lex.uz