İxtisasın adı: Tərəvəz ustası Modulun nömrəsi

Şəkil 1.37. Keşniş
Toxumundan hazırlanan müxtəlif dərmanlar mədəbağırsaq xəstəliklərinə qarşı, böyrək, 
öd kisəsinin iltihabı, tənəffüs yolları xəstəliklərinin müalicəsində gözəl təsirə malikdir. Elmi 
təbabətdə meyvələrindən və efir yağından həzm prosesini yaxşılaşdıran və iştahartıran vasitə 
kimi istifadə olunur. Xalq təbabətində təzə keşnişdən alınan şirədən, toxumunun çayından 
hipertoniya, soyuqdəymədə, mədə yaralarının müalicəsində ağrıkəsici, antiseptik vasitə kimi 
geniş istifadə olunur. Keşniş öd ifrazı şiddətini azaldır, mədə iltihabı, susuzluq və ürək 
bulanmaya qarşı müsbət nəticə verir. Keşniş suyu ilə ağızı qarqara edirlər. Onun toxumu 
bədənə quruluq verir, ürək döyüntüsü, baş ağrısı zamanı faydalıdır. Keşnişi çeynədikdə 
ağızdan pis qoxunu, şərab iyini aparır. 
Keşnişin toxumları ədviyyə kimi kolbasa, pendir, çörək-bulka, qənnadı məhsullarına və 
eləcə də ət, balıq, tərəvəz xörəklərinə, xiyar, pomidor, kələmdən hazırlanan turşulara ədviyyə 
kimi əlavə edilir. Keşniş efir yağından ətriyyat, kosmetika sahəsində, texnikada və eləcə də 

---

Modulun adı: Ədviyyat, bitki çayları və dərman bitkiləri 
53 
sabun bişirmə, tütünçülük, toxuculuq sənayesində istifadə edilir. Keşnişin yaşıl kütləsi bütün 
il boyu xalq tərəfindən müxtəlif xörəklərin və salatların hazırlanmasında geniş istifadə 
olunur. 
1.7.4. Cəfəri 
Cəfərinin kökündən və yarpaqlarından 
istifadə olunur. Bitki ətirli olmaqla bərabər 
yarpaqlarında 3,7 % azotlu maddələr, 0,72 % yağ, 
6,7 % azotsuz ekstraktiv maddələr, 1,45 % 
sellüloza, 1,7 % kül, 1,1 % mineral maddələr, 0,1 
% üzvi turşular, karotin, C, B
1
, B
2
, K vitaminləri 
vardır. Toxumlarında 2-7 %, yarpaqlarında 0,3 % 
efır yağı vardır (Şəkil 1.38). 
Şəkil 1.38. Cəfəri
Qədim Roma və Yunan xalqları hələ bizim eradan qabaq cəfəridən dərman və ədviyyə 
kimi geniş surətdə istifadə etmişlər.
Cəfəri ədviyyə xassəli, şirintəhər, xoş iyə və kəskin tama malik bitkidir. Əczaçılıq 
sənayesində bunun kök hissəsindən cövhər və müalicəvi xüsusiyyətinə malik çay hazırlanır, 
qaraciyər və öd kisəsi xəstəliklərində çox istifadə edilir. Xalq təbabətində pörtlədilmiş halda 
yel, böyrək xəstəlikləri və sinqa xəstəliklərinin müalicəsində istifadə olunur. Məşhur alim İbn 
Sina qeyd edirdi ki, cəfəri sidiyi qovub, böyrəkləri, sidik kisəsini təmizləyir. 
Soyuqdəymələrdə, yaraların sağalmasında, görmə qabiliyyətinin artırılmasında, sidik kisəsi 
və böyrək daşı xəstəliyində, vitamin çatışmamazlığında daha çox istifadə olunur. Cəfərinin 
cavan yaşıl zoğları ət, balıq və tərəvəz xörəklərinə ədviyyə kimi əlavə edilir. Bitki təzə halda 
müxtəlif xörəklərin, salatların hazırlanmasında, konserv sənayesində, xüsusən meyvə-
tərəvəzin duza və şorabaya qoyulmasında geniş istifadə olunur. Cəfəri kökündən aşpazlıqda, 
efir yağından ətriyyat, kosmetika və sabunbişirmə sənayesində istifadə edilir.