İxtisasın adı: Tərəvəz ustası Modulun nömrəsi

1.7.7. Nanə
Ətirli ədviyyəli bitki kimi 3 növündən istifadə 
edilir: dağ nanəsi, sünbülvari nanə, bağ nanəsi və 
ya ətirli nanə. Nanənin çiçək hissəsində 1,54-4,6 
%, yarpağında 0,74-2,02 %, gövdəsində 0,10-0,24 
% efir yağı vardır. Yarpaqlarının tərkibində 50-80 
mq% efir yağı vardır. Qurudulmuş nanədən 0,60-2 
% qədər efır yağı alınır. 1 hektar sahədən 70-150 
sentner yaşıl xammal kütləsi alınır ki, bundan da 
50-150 kq efır yağı əldə edilir. Bitki üzvi turşular, 
vitaminlər, aşı maddələri ilə çox zəngindir. Nanə 
Şəkil 1.41. Nanə

---

İxtisasın adı: Tərəvəz ustası (Tərəvəzçilik mütəxəssisi) 
56 
çox qiymətli çoxillik bitki olmaqla demək olar ki, istifadə dairəsi çox genişdir (Şəkil 1.41). 
Nanədə efir yağının miqdarı 2 % ətrafında olub, yağın əsas komponentləri karbakrol, tinol, 
borneol, sineol, pinen və bir sıra terpen birləşmələridir. Bundan başqa tərkibində aşı və 
qatranmaddələri də tapılmışdır. Nanə efir yağının əsas hissəsi ətirli mentol efiridir. Ətirli 
nanədən hazırlanan cövhərdən mədə ağrılarında, köpmədə, bağırsaq qurdlarının 
tökülməsində istifadə olunur. Nanədən çay növləri mədə-bağırsaq, həzm aparatının, ferment 
ifraz edən vəzilərin, fəaliyyətini normalaşdırır. Efir yağından hazırlanan bir çox 
preparatlardan ağrıkəsici, qıcolmada, qızdırma xəstəliklərində sərinləşdirici kimi istifadə 
edilir. 
Nanə şərbəti mədəni qüvvətləndirir, ürək bulanma, ishal və qıcqırmaya qarşı faydalıdır.
Nanə çox qiymətli bitki olmaqla demək olar ki, istifadə dairəsi çox genişdir. o, təzə halda 
müxtəlif xörəklərin salatların hazırlanmasında istifadə edilir. Nanənin qurudulmuşu ədviyyə 
kimi ət, balıq, quşəti və tərvəzələrdən hazırlanmış müxtəlif xörəklərə xoş ətir verir və 
vitaminlərlə zənginləşdirir. Efir yağından isə sabınbişirmə, ətriyyat, şirniyyat və kosmetika 
sənayesində geniş istifadə edilir. Bundan əlavə efir yağından ətirli şirələr, şərbətlər, spirtli 
içkilər, nanə cövhəri hazırlanır. 
1.7.8. Mərzə 
Mərzə Dalamazkimilər (Lamiaceae Lindl.) və ya dodaqçiçəklilər (Labiatae) fəsiləsinə, 
mərzə (Saturea) cinsinə aiddir. Оnun iki növü məlumdur:
1. Birillik, bağ mərzəsi (Saturea hortensis L.); 
2. Çохillik dağ mərzəsi (Saturea montana L.). 
Birillik mərzə və rеyһan Azərbaycanın 
başlıca ədviyyə bitkiləridir. Bu mərzənin üç 
pоpulyasiyası var: 1) alçaqbоylu. 2) оrtabоylu, 3) 
uca bоylu. Alçaq və оrtabоylu mərzə Yaхın Şərq, 
Zaqafqaziya, Kiçik Asiya, Bоlqarıstan, һündür 
bоylu mərzə isə Qərbi Avrоpa və Amеrikada 
yayılmışdır. Alçaq bоylu mərzə yığcam kоla 
malikdir və daһa хоş ətirlidir (Şəkil 1.42).