J. Ataniyazov, E. Alimardonov, F. Hamidova xalqaro moliya bozori tahlili toshkent-2019

Optsionlarni asosiy turli kombinatsion shakllari.
Streddl (stellaj bitim)
– koll va put optsionlar kombinatsiyasi bo’lib, ma’lum 
muddat davomida, bazis aktivlarining oldindan belgilangan bittanarx asosida, ikki 
barobar ko’p mukofot pulini to’lash evaziga, optsion aktivlarini sotish yoki sotib olish 
huquqiga ega bo’lishdir. Bunday optsonlar narxlar turg’un holatda, ya’ni baholardagi 
o’zgarishlar juda kam bo’lsagina moliyabozorida ko’p uchraydi. Chunki bunday 
optsionlarni sotuvchi narxi o’zgarmaydi deb umid qiladi.
Strengl 
ham koll va put optsionlar kombinatsiyasi bo’lib, ma’lum muddat 
davomida, bazis aktivlarining oldindan belgilangan minimum va maksimum narxlari 
asosida, ikki barobar ko’p mukofot pulini to’lash evaziga, optsion aktivlarini sotish yoki 
sotib olish huquqiga ega bo’lishdir. Bunda optsion bazisidagi aktivlar narxi ma’lum bir 
kichik tebranish yo’lagi asosida o’zgaradi deb umid qiladi.

---

166 
Strep 
– bu bitta put va ikkita koll optsion birlashmasidan tashkil topgan optsion 
bo’lib, ijro bahosi bitta yoki turlicha bo’lishi mumkin. Bu kabi optsionlar bazis aktivlar 
narxi pasayishi kutilayotganda ko’payib boradi.
Strip 
– bu bitta koll va ikkita put optsion birlashmasidan tashkil topgan optsion 
bo’lib, bunda ham ijro bahosi bitta yoki turlicha bo’lishi mumkin. Bu kabi optsionlar bazis 
aktivlar narxi oshishi kutilayotganda ko’payib boradi.
Qimmatli qog’ozlar bo’yicha optsionlarning bir turi 
varrant 
hisoblanadi. Varrant 
o’z egasiga kompaniyaning ma’lum miqdordagi qimmatli qog’ozlarini oldindan 
belgilangan narx bo’yicha egallash huquqini taqdim etadi.
Hosila moliyaviy vositalarga optsionlarning turli ko’rinishlarini amaliyotda 
uchratish mumkin. Masalan fyuchers shartnomalariga optsion, svop shartnomalariga 
optsion (svop-optsion (svoptsion)), bazasi optsion shartnomalari bo’lgan optsion 
(ikkilamchi optsion va h.k.) 
Svoptsion (swaption)
- svoplar bitimlariga tuzilgan optsionlarni bildiradi. Svoptsion 
o’z egasiga kelajakdagi ma’lum bir sanaga fiksirlangan (strayk) stavka bo’yicha maxsus 
shartlar asosida foiz svop bitimiga ko’shilish huquqini (majburiyatini emas) taqdim etadi. 
Bozorda ko’plab svoptsionlar turlari muomalada bo’ladi. Asosiylari quyidagi 
sharnomalar hisoblanadi: 
-
ikki, besh va o’n yillik svoplarga uch oylik va yillik optsionlar;