J. Ataniyazov, E. Alimardonov, F. Hamidova xalqaro moliya bozori tahlili toshkent-2019

Forfeyting
eksport krediti sifatida 
eksportiyorga bir qator
afzalliklarni taqdim 
etadi
, ya’ni eksportdan tushumlarni muddatidan avval olish, debitorlik qarzlari qisman 
yo’qotish hisobiga korxona balansini yaxshilash, qarz talabnomalarni va unga xos 
risklarni samarali boshqarish. Bu eksportyorlarga muddati kechikayotgan to’lovlar 
bo’yicha bitimlarni tuzishga imkon beradi, shuningdek, davlat kafolati hamda kreditlarini 
olish iloji bo’lmaganda ularning moliyaviy imkoniyatlarini oshiradi. Forfeytingda qa’iy 
stavkalardan foydalanish qarz oluvchiga kredit bo’yicha xarajatlarni aniq rejalashtirish 
imkoniyatini beradi. Veksel qarz hujjatlarini rasmiylashtirish oddiy tarzda va operativ 
amalga oshiriladi. Sotib oluvchi uchun forfeytor tomonidan oldindan qat’iy stavkada 

---

75 
kreditlashga optsion taqdim etilishi mumkin va unga mahsulotning shartnomaviy 
bahosiga moliyalashtirish xizmatlari bo’yicha o’z xarajatlarini kiritish imkoniyati 
mavjud. Sotib oluvchiga olingan mahsulotlar va ko’rsatilgan xizmatlar uchun to’lovni 
muddatini o’zaytirish imkoni yaratiladi.
Forfeyting
quyidagi 
kamchiliklarga ega: 
-
sotib oluvchi (importyor yoki qarzdor) qarz vositalarini haqiqiyligini ta’minlash 
bo’yicha javobgar hisoblanadi. U oddiy veksellar yoki trattalar, kafolatlar va avallar 
bo’yicha, shuningdek, halqaro bitimlarda forfeyting amalga oshirilsa valyutaviy 
qonunchilikdan to’la xabardor bo’lishi kerak; 
-
bank o’z xizmatlari uchun kreditlash operatsiyalariga nisbatan ko’proq foiz 
to’lovlarini undiradi va veksel va boshqa kredit hujjatlarini ikkilamchi qimmatli qog’ozlar 
bozorida sotishi mumkin; 
-
garov ta’minotchini izlashda qiyinchiliklar vujudga kelishi mumkin (kredit 
xujjati kabi, forfeytorni qanoatlantiruvchi garov ta’minotchini topish); 
-
boshqa turdagi kreditlarga nisbatan foiz stavkalari yuqori bo’ladi, biroq qarzdor 
sug’urta xarajatlarini amalga oshirmaydi va bu ba’zan o’zini oqlaydi.