Qoshma gap tarkibi qanchalik yoyiq – murakkab bo’lmasin, unda komponentlarning tugallanganligini ko’rsatadigan yakunlovchi intonat-siya mavjud bo’ladi: Urug’ yer ostida yotsa, hech kim u bilan qiziqmay-dі, u qachon tuproqni yorib, yerni zumrad kabi bezasa, uning nima ekan-ligi ma'lum boladi, songra, parvarish qilib, uni ostiradilar. ("K.D.")
Qoshma gap sodda gap bilan tashqi gaplik shakli, ichki kommuni-kativ vazifa ifodalash, tugallangan intonatsiyaga egaligi kabi umumlash-tiruvchi xususiyatlarga ega bolishiga qaramay, unda quyidagi farqlovchi belgilar ham mavjud:
1. Shakliy belgi.Qoshma gap birdan ortiq predikativ qoshilmalar-dan (sodda gaplardan) tuziladi. Sodda gapda bitta grammatik markaz mavjud u bitta predikativ qoshilmadan tashkil topadi. Masalan, Qarasam, qaramaysan, qaramasam, qaraysan gapitortta predikativ markaz borligidan, murakkab qoshma gap hisoblanadi. Chullar chaman sochdilar, tashlab anduhlarini, Jaranglatib ochdilar Oltin sandiqlarini (T.T.) gapi bitta predikativ markaz borligidan, sodda gap hisoblanadi. Yana misol: Temur vafot etgach, shahzodlar ortasida kelishmovchilik kuchayib, saltanat shuhrati sona boshladi. (qoshma gap) Nigor oyim sunbul sochlarini orqasiga tashlab, xumor kozlarini yoshlab, qirq kanizini boshlab, uzoqlarga qarab bir soz dedi. (sodda gap).
2. Qoshma gapning ifoda materali soddagaplar: sodda gap-ning ifoda materiali gap bolaklaridir. Masalan, Toy hozir Saidaning ostida ham yorgalab borar, lekin bundan endi foyda yoq, chunki tortayotgan azobi zarracha ham kamaymas edi. (A.Q.) gapi uch komponentdan uch gapdan; Quyosh olamni isitadi (O.) gapi esa uch komponent uchta bolakdan tashkil topgan.
3. Mazmuniy belgi.Qoshma gapda birdan ortiq voqelik hukm, xabar ifodalanadi, ya'ni qoshma gapning mazmuni murakkab boladi. Sodda gapda bitta voqelik ifodalanadi yoki bir sub'yektning belgi xususiyatlariga doir hukm beriladi. Masalan, Mirzacholni chol deman-giz, yam-yashildir hammayoq (qoshiqdan). Mirzachulning yam-yashil bog va dalalarini aylandik gaplarining birinchisida, qoshma gap bolganligidan, ikkita voqelik; ikkinchisida, sodda gap bolganligidan, bitga voqelik ifodalangan.
3. Qoshma gap tarkibidagi sodda gaplar.1) ozida ega va kesim munosabatini aks ettirishi; 2) nisbiy tugallangan fikr ifodalanishi; 3) intonatsiya jihatidan yarim mustaqillikka egaligi bilan gap hisoblansa-da, ular alohida olingan sodda gaplarday mustaqil emas, ular qoshma gap doirasida boshqa gaplar bilan boglangan holda harakat qiladi. Bunda bir gap mazmunining aniqlashishi boshqa gapdagi voqelikning yuzaga kelishini taqozo qiladi. Demak qoshma gap tarkibidagi sodda gaplarning mazmun va grammatik hamda intonatsion xususiyatlarini shu butunlik-ning umumiy mazmuni belgilaydi. Masalan, Paxta ochildi. Terim bosh-lanadi (ikkita alohida, mustaqil sodda gap); Paxta ochildi, terim boshlanadi. Paxta ochildi terim boshlanadi qoshilmalarida esa Paxta ochildi gapi keyingi gap bilan munosabatga kirishganligidan, oldingi mustaqilligini yoqotgan va nisbiy tugallangan intonatsiyaga ega bolib qolgan.
Tahlil namunasi: Men aql bilan hayotni eng yaqin va ajralmas dost deb bilaman, biri yoqolsa, ikkinchisini ham topib bolmaydi. ("K.D.")
1) qoshma gap;
2) uchta predikativ qoshilmadan tashkil topgan;
3) har qaysi gapning oz ega va kesimi bor, faqat uchinchi gapda ega yoq shaxssiz gap.
4) har qaysi gapda nisbiy tugallangan fikr ifodalangan;
5) har qaysi komponent gapga xos nisbiy tugallangan intonatsiyaga ega;
6) komponentlar mazmun va grammatik jihatdan ma'lum munosa-batga kirishgan.
7) qoshilma yaxlit bir tugallangan ohangga ega.